O Σάμιουελ Καλαλέι τερμάτισε πρώτος και καλύτερος στον κλασικό μαραθώνιο της Αθήνας τον Νοέμβριο του 2017. Φόρεσε με καμάρι το δάφνινο στεφάνι, στολίστηκε με φωτεινό χαμόγελο, δήλωσε στα μικρόφωνα έμπλεος υπερηφάνειας και επέστρεψε θριαμβευτής στην πατρίδα του την Κένυα, όπου τέτοια κατορθώματα θεωρούνται ρουτίνα. Προτού συμπληρωθεί εξάμηνο, ο Καλαλέι πιάστηκε ντοπέ με ερυθροποιητίνη.
«Τέσσερα χρόνια καραντίνα για τον κύριο» εισηγήθηκε η Επιτροπή Ακεραιότητας της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Στίβου. Αντιμέτωπη με έναν πέλεκυ που αιωρείται όλο και πιο απειλητικά πάνω από το κεφάλι της, η Ολυμπιακή Επιτροπή της Κένυας υποχρεώθηκε να επικυρώσει την ποινή. Ο σύγχρονος ήρωας του Μαραθώνα δεν ήταν ακριβώς ήρωας, ενώ το θαύμα του κενυατικού αθλητισμού είναι λιγότερο θαύμα από ό,τι πιστεύαμε.
Εάν ο 24χρονος Καλαλέι ήταν μεμονωμένη περίπτωση, η αθλητική κοινότητα θα προσπερνούσε το θέμα ως προϊόν συγκυρίας. Συμβαίνουν, άλλωστε, και στις καλύτερες των οικογενειών. Φαίνεται, ωστόσο, ότι η Κένυα είναι μια από τις χειρότερες οικογένειες στο γενεαλογικό δέντρο του κλασικού αθλητισμού.
Πρωταθλητές
Τα κρούσματα συσσωρεύονται και τα βλέμματα συγκατάβασης ολοένα λιγοστεύουν:
-Ο κάτοχος του χάλκινου μεταλλίου στα 800 μ. από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2017 Κίπγεγκον Μπετ, 20 Μαΐων, πιάστηκε θετικός στην ερυθροποιητίνη στις 31 Ιουλίου και τιμωρήθηκε με τετραετή αποκλεισμό. Ο ίδιος απέδρασε πηδώντας φράχτες την πρώτη φορά που είδε τους «ιπτάμενους γιατρούς», ενώ αρνήθηκε να απολογηθεί όταν έλαβε το ραβασάκι της WADA. To κυνηγητό κράτησε ένα ολόκληρο εξάμηνο.
-Η 33χρονη Τζεμάιμα Σούμγκονγκ, χρυσή ολυμπιονίκης του μαραθωνίου στο Ρίο, συνελήφθη φαρμακωμένη με την ίδια ουσία (ΕΡΟ) λίγες εβδομάδες πριν από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Λονδίνου. Ηταν μάλιστα το δεύτερο κρούσμα της καριέρας της. Αποκλείστηκε από τους αγώνες μέχρι το 2021.
-Η 37χρονη Ρίτα Τζέπτοο, τρις νικήτρια του μαραθωνίου της Βοστώνης, πιάστηκε ντοπαρισμένη (επίσης με ΕΡΟ) τον Σεπτέμβριο του 2014. Οι Κενυάτες την αντιμετώπισαν με επιείκεια, αλλά το CAS δικαίωσε την προσφυγή της ΙΑΑF και διπλασίασε την ποινή της, από δύο χρόνια σε τέσσερα. «Η παρελκυστική και απατηλή συμπεριφορά της δικαιολογεί αυτή την απόφαση» διαβάζουμε στο σκεπτικό.
-Ο Ασμπελ Κίπροπ, ολυμπιονίκης του 2008 και τρεις φορές πρωταθλητής κόσμου στα 1.500 μ., τελεί υπό τιμωρία επειδή βρέθηκε θετικός στην ΕΡΟ τον περασμένο Φεβρουάριο. Ο 29χρονος αθλητής δήλωσε θύμα σκευωρίας και υποσχέθηκε να αποδείξει την αθωότητά του στα δικαστήρια, αλλά στη συνέχεια τα παράτησε. «Δεν έχω χρήματα για δικηγόρους» είπε.
-Η Ρουθ Τζέμπετ, θριαμβεύτρια στον τελικό των 3000 μ. στιπλ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, βρέθηκε ντοπαρισμένη με ερυθροποιητίνη πριν από οκτώ μήνες και περιμένει να μάθει την ποινή της. Η 22άχρονη Κενυάτισσα τρέχει με τα χρώματα του Μπαχρέιν. Οι τέως συμπατριώτες της τη θεωρούν προδότισσα.
Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι οι πιο χτυπητές αλλά όχι οι μοναδικές. Τα κρούσματα ξεπερνούν τα 40 μέσα στην τελευταία τετραετία. Η λίστα των Κενυατών αθλητών που εκτίουν πολυετείς ποινές αποκλεισμού αριθμεί 18 ονόματα, με σημείο αφετηρίας μια νικήτρια των Αγώνων Κοινοπολιτείας από το μακρινό 2006, τη δρομέα αντοχής Λούσι Βάνγκουι Καμπούου.
Οι αναλυτές που επιχείρησαν να εξηγήσουν το τσουνάμι της μαύρης αφρικανικής ντόπας μίλησαν για προόδους στη διαδικασία ελέγχου και για αμέλεια από την πλευρά των ενόχων. Φαίνεται, όμως, ότι οι ρίζες του προβλήματος κρύβονται βαθιά μέσα στο άνυδρο έδαφος της χώρας.
Ο Ασμπελ Κίπροπ ισχυρίζεται ότι έπεσε θύμα εκβιασμού από αθλητικούς παράγοντες της Κένυας. Απέφυγε να πει ονόματα, αλλά δεν ήταν απαραίτητο. Τον περασμένο Μάιο ο μάνατζερ της ολυμπιακής ομάδας του 2016 Μάικλ Ρότιτς κατηγορήθηκε από τη Δικαιοσύνη ως εγκέφαλος συνωμοσίας με αντικείμενο το ντοπάρισμα των αθλητών στίβου. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ο Ρότιτς έπαιρνε μίζες για να προειδοποιεί τους φαρμακωμένους αθλητές κάθε φορά που πλησίαζαν απειλητικά οι ελεγκτές της WADA. Eπιπρόσθετα, υπήρξε άνθρωπος-κλειδί για την παράνομη προώθηση αναβολικών προς τους ίδιους.
Εάν σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά, δεν χρειάζεται να πάτε πολύ μακριά ούτε να σκαλίσετε τα αρχεία του προηγούμενου αιώνα. Ακόμη δεν συμπληρώθηκε 15ετία από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας…
Κάποιος Κενυάτης βουλευτής, αποφασισμένος να υπερασπιστεί την ηθική των συμπατριωτών του αθλητών, απέδωσε τις λαδιές σε πρωτοβουλίες «ντόπιων και ξένων προπονητών». Δεν ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να ρίξει την ευθύνη σε αδίστακτους λεγεωνάριους των κουλουάρ. «Αλλοδαποί τεχνικοί έφεραν μαζί τους τις ντόπες» δήλωσε προ τετραετίας η περίφημη μαραθωνοδρόμους Τέγκλα Λορούπε.
Αλλοι επισήμαναν την έλλειψη παιδείας και την αφέλεια των αγράμματων αθλητών καθώς και το δέλεαρ των χρηματικών απολαβών για τους διεθνώς επιτυχημένους. Ορισμένους τους περικυκλώνουν σειρήνες από τον αραβικό κόσμο ή την Τουρκία. Η Ρουθ Τζέμπετ εισέπραξε πριμ 500.000 δολαρίων από την κυβέρνηση του Μπαχρέιν για τον θρίαμβό της στο Ρίο.
Η πρόσφατη έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Καταπολέμηση του Ντόπινγκ (της περιώνυμης WADA) διαπίστωσε σωρεία παρατυπιών, αλλά όχι οργανωμένο κρατικό σχέδιο αντίστοιχο με εκείνο της στιγματισμένης Ρωσίας. «Οι πρακτικές των Κενυατών σε ό,τι αφορά το ντόπινγκ είναι πρόχειρες, οπορτουνιστικές και ανοργάνωτες» διαβάζουμε στο πόρισμα της 18άμηνης έρευνας. «Οι αθλητές της χώρας δεν είναι επαρκώς κατατοπισμένοι, ενώ πολλές φορές εθελοτυφλούν. Η κατάσταση κρίνεται δραστικά διαφορετική από αυτήν που συναντούσαμε αλλού».
«Μη συνεργάσιμη»
Ωστόσο η ίδια η WADA το 2016 χαρακτήρισε την Κένυα «μη συνεργάσιμη» και εισηγήθηκε τον αποκλεισμό της από τους Αγώνες του Ρίο. Η κυβέρνηση της χώρας τροποποίησε τη νομοθεσία, καθιέρωσε μια διαρκή επιτροπή ελέγχου και κάπως έτσι απέτρεψε το καταστροφικό εμπάργκο. Ωστόσο το μνημόνιο του συμβουλίου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Στίβου (ΙΑΑF) περιλαμβάνει την Κένυα στη λίστα των τεσσάρων ύποπτων για συστηματικό ντοπάρισμα χωρών, μαζί με τη γειτονική Αιθιοπία και τις Λευκορωσία, Ουκρανία.
Το όνομα της Ρωσίας δεν χρειάζεται να αναφερθεί στον κατάλογο, αφού τα ιδρωμένα πρωτοπαλίκαρα του Πούτιν τελούν υπό διαρκή αθλητικό αποκλεισμό εδώ και τρία χρόνια. Ηδη τους έχουν αφαιρεθεί 51 ολυμπιακά μετάλλια, ενώ ο αριθμός των «βρόμικων» Ρώσων αθλητών είναι τετραψήφιος. Και η καταμέτρηση συνεχίζεται.
Στους Αγώνες του Ρίο ντε Τζανέιρο η Κένυα κατέκτησε 6 χρυσά, 6 ασημένια και 1 χάλκινο μετάλλια, μαζί με εκείνο της «λερωμένης» μαραθωνοδρόμου Σούμγκονγκ. Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, στο Λονδίνο, μάζεψε άλλα 13, ενώ το 2008 στο Πεκίνο έφτασε για πρώτη φορά σε διψήφιο νούμερο (16). Από τα 103 ολυμπιακά μετάλλια στην ιστορία της χώρας, τα 96 κερδήθηκαν σε αγωνίσματα του στίβου (30-37-29) και τα υπόλοιπα 7 στην πυγμαχία, όλα μεταξύ 1968-88.
Με άλλα λόγια, οι Κενυάτες έχουν μόνο στίβο, με απόλυτη έμφαση στους δρόμους αντοχής και ημιαντοχής. Πρόκειται για μια φτωχή χώρα 50 εκατομμυρίων κατοίκων, όπου το 18% του πληθυσμού ζει με ημερήσιο εισόδημα γύρω στο 1 ευρώ.
«Είναι καιρός να παύσει μια για πάντα το πλεονέκτημα της αμφιβολίας για τους Κενυάτες» έγραψε στην ιστοσελίδα Inside The Games ο κορυφαίος σχολιογράφος σε θέματα Ολυμπιακών Αγώνων Μάικλ Πάβιτ. Η πρόσφατη ίδρυση στην ανατολική Αφρική του πρώτου εργαστηρίου ανάλυσης στην ιστορία της περιοχής θεωρήθηκε χρήσιμο πρώτο βήμα, αλλά το σαφάρι για την κάθαρση από τη μάστιγα της φαρμακοδιέγερσης είναι αληθινός μαραθώνιος.
