Σημείο αναφοράς στην κουλτούρα των κόμικς το φεστιβάλ Chaniartoon

Βρεθήκαμε για τρεις μέρες στο χανιώτικο φεστιβάλ κόμικς που φέτος συμπλήρωσε οκτώ χρόνια με μια παρέα που όλο και μεγαλώνει.

Χτες βράδυ ολοκληρώθηκε το 8ο Festival Comic & Animation Chaniartoon στο οποίο συμμετείχαν 72 καλλιτέχνες. Τα πενάκια φέτος στράφηκαν σε όλες τις εκδοχές του τρόμου με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η πλατεία Κατεχάκη του Ενετικού Λιμανιού στα Χανιά έγινε πόλος έλξης επισκεπτών όλων των ηλικιών που ήθελαν να παρακολουθήσουν τις ομιλίες και τα workshops και να κουβεντιάσουν με τους καλλιτέχνες που βρίσκονταν κάθε μέρα από το πρωί στο Artist Alley, έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο όπου δημιουργούσαν. Εκεί γεννήθηκαν νέες ιδέες, συνεργασίες και φιλίες.

Το φεστιβάλ διήρκεσε συνολικά δέκα μέρες (20-29/9) με αποκορύφωμα το τελευταίο τριήμερο. Στη θεματική έκθεση τρόμου που πραγματοποιήθηκε στο θέατρο Μίκης Θεοδωράκης παρουσιάστηκαν έργα που προέρχονται από αντίστοιχης θεματικής βιβλία. Μεταξύ τους ξεχωρίσαμε «Το πτώμα» (Ζαφειριάδης, Παλαβός, Πέτρου), το «Του νεκρού αδερφού» (Εύα Πουλοπούλου) και τη «Σκιά του Ολύμπου» (Θανάσης Καραμπάλιος, Νίκος Σταυριανός). Η έκθεση περιλάμβανε επίσης αφιερώματα στον Ιταλό σκιτσογράφο της Disney Μάσιμο Ντε Βίτα, τον Ιάπωνα σχεδιαστή μάνγκα Σιντάρο Κάγκο και τον δημιουργό εννοιολογικών κόμικς Ιλάν Μανουάχ (συμμετείχαν ως επίτιμοι καλεσμένοι), αλλά και στο έργο του Ούγκο Πρατ.

Στον ίδιο χώρο πραγματοποιήθηκε και η έκθεση πάνω στο graphic novel «Ζορμπάς» του Soloup, αλλά και το αφιέρωμα στον Ποπάι. Σταθήκαμε αρκετά στα καρέ που παρουσιάζονταν από το «Ανάμεσά μας», την προσεγμένη έκδοση του φεστιβάλ στο οποίο δεκατρείς δημιουργοί υπογράφουν έντεκα ιστορίες τρόμου φωτίζοντας απρόσμενα διαφορετικές πτυχές του.

Από την Ιταλία στην Ιαπωνία

Μεγάλη επιτυχία του Chaniartoon είναι ότι εξασφάλισε την παρουσία δύο διεθνών καλλιτεχνών με εντελώς διαφορετική πορεία, ωστόσο με τόσο ενδιαφέρον αποτύπωμα. Ο Μάσιμο Ντε Βίτα ο οποίος από παιδί στα μέσα της δεκαετίας του 1940 έως πριν από πέντε χρόνια σχεδίαζε ήρωες της Disney μίλησε μπροστά σε ένα ενθουσιώδες κοινό για τις ιστορίες που δημιούργησε επί τόσες δεκαετίες. Το έργο του είναι συνυφασμένο με τη χρυσή εποχή της Disney, ενώ συνδιαμόρφωσε τη σύγχρονη εκδοχή ηρώων όπως ο Ινδιάνα Γκούφι, ο Φάντομ Ντακ και ο Σούπερ Γκούφι. Ο Ιταλός καλλιτέχνης μίλησε για «Το σπαθί των πάγων», τη «Ζωδιακή πέτρα» και άλλα έργα του μέσα από τα οποία έγινε γνωστός. Ο Ντε Βίτα μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη σχέση που έχει με την Ελλάδα την οποία επισκέπτεται ανελλιπώς από τη δεκαετία του 1960. Όπως χαρακτηριστικά είπε, τα καλοκαίρια περνούσαν με τη γυναίκα του και τον γιο τους τρεις μήνες στη χώρα μας, κυρίως στη Σκιάθο, όπου δημιούργησε μερικές από τις δημοφιλείς ιστορίες του.

Η έκδοση “Ανάμεσά μας” την οποία υπογράφουν 13 δημιουργοί

Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η επαφή του κοινού και με τον εσωστρεφή Σικάρο Κάγκο, τον Ιάπωνα σχεδιαστή μάνγκα και σημαντικότερο εκπρόσωπο του ero guro, του καλλιτεχνικού ρεύματος που συνδυάζει το ερωτικό στοιχείο με τη βία, το γκροτέσκο και το αλλόκοτο. Η θεωρητικός των κόμικς με ειδίκευση στα μάνγκα Μυρτώ Τσελέντη εισήγαγε το κοινό στον κόσμο του καλλιτέχνη και εκείνος απάντησε στις ερωτήσεις που του έθεσε σχετικά με την τέχνη του. Σημειωτέον ο Σικάρο Κάγκο έχει μεγάλο ρεύμα στην Ευρώπη, όπου ένα ευρύ κοινό παρακολουθεί ευλαβικά τις «ανευλαβείς» παρεμβάσεις του στη γλώσσα των κόμικς.

Πώς ξεκίνησαν όλα

Πώς έφτασε όμως το Chaniartoon σήμερα να φιλοξενεί 72 καλλιτέχνες; Ο διευθυντής του φεστιβάλ Μάριος Ιωαννίδης και ιδρυτής του βιβλιοπωλείου Comixadiko εξηγεί πως τα πάντα ξεκίνησαν από την εποχή που παρέδιδε μαθήματα κόμικς και animation σε ενήλικες (αργότερα και σε παιδιά) στα Χανιά. Μετά το τέλος των σεμιναρίων, οι συμμετέχοντες έπαιρναν μέρος σε εκθέσεις όπου παρουσίαζαν τα έργα τους. Κάποια στιγμή προέκυψε η ανάγκη όλο αυτό να μεγαλώσει και να χωρέσει κι άλλο κόσμο. Πάνω στην ιδέα αυτή συμπορεύτηκε με ανθρώπους που επίσης αγαπούσαν το αντικείμενο και μαζί συνδιαμόρφωσαν αυτό που βλέπουμε σήμερα.

Ο σκιτσογράφος Σπύρος Δερβενιώτης είναι από τους καλλιτέχνες που προσκλήθηκαν από το Chaniartoon ήδη από τις πρώτες διοργανώσεις. Θυμάται την πρώτη φορά που συμμετείχαν μαζί με την Αλέξια Οθωναίου – ήταν οι μοναδικοί καλλιτέχνες που είχαν πάρει μέρος. «Μετά το τέλος εκείνου του φεστιβάλ καθίσαμε σε ένα τραπέζι και οι διοργανωτές ζήτησαν τη γνώμη και τις ιδέες μας. Μία από αυτές ήταν το Artist Alley. Αισίως φέτος παίρνουμε μέρος σε ένα γιγαντωμένο Chaniartoon το οποίο θεωρώ πως θα μείνει για πάντα στο χάρτη των μεγάλων διοργανώσεων για τα κόμικς στην Ελλάδα» λέει.

Τον ρωτώ τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στο ελληνικό κόμικς. «Τα πάντα!» απαντά με βροντερή φωνή. Και εξηγεί πως όταν εκείνος ξεκινούσε να ασχολείται μπορούσε κάποιος να δημοσιεύσει σποραδικά στο περιοδικό «Βαβέλ» αν ήταν τυχερός. «Αυτό σημαίνει πως η πρόοδος των σχεδιαστών ήταν πάρα πολύ αργή, γιατί δεν είχαν τη δυνατότητα να δουν πώς λειτουργεί το έργο τους στο χαρτί. Άλλο είναι να κάνεις μια μακέτα και άλλο να βλέπεις πώς συμπεριφέρεται στο μέγεθος και στον τρόπο του τυπώματος» εξηγεί.

Συζητήσεις και απόψεις

Από τότε όμως έχει κυλήσει πολύ νερό στ’ αυλάκι και σήμερα έχουμε φτάσει σε σημείο να συζητάμε για την «εισβολή» της Τεχνητής Νοημοσύνης στα κόμικς. Αυτή ήταν και μία από τις πολύ διαφωτιστικές συζητήσεις που έγιναν το βράδυ της Κυριακής μεταξύ του Σπ. Δερβενιώτη, του Παναγιώτη Λιάκου, του Περικλή Κουλιφέτη, του Θωμά Βαλιανάτου και του Ιλάν Μανουάχ. Μια κουβέντα που άνοιξε κύκλο συζητήσεων ήταν εκείνη ανάμεσα στον Ιλάν Μανουάχ, ο οποίος ερευνά τη γλώσσα και τις δυνατότητες των κόμικς, και του Δρ. Ιστορία Τέχνης, Γιάννη Κουκουλά, που παρουσίασε λεπτομερώς το έργο του καλλιτέχνη και έκανε καίριες ερωτήσεις.
Μεταξύ των συνομιλιών ξεχωρίσαμε εκείνη που αφορούσε τα πρώτα ελληνικά κόμικς, με εισηγητή τον Νίκο Καμπασελέ, η παρουσίαση του κόμικς «Πόλεμος του Λούκας» και μια μέρα πριν η κουβέντα πάνω στο κόμικς «To πτώμα» των Τάσου Ζαφειριάδη, Γιάννη Παλαβού, Θανάση Πέτρου. Στη συζήτηση που είχαμε με τον Θανάση Πέτρου σχετικά με τις εντυπώσεις του από τη διοργάνωση στην οποία συμμετείχε για πρώτη φορά είπε πως ενθουσιάστηκε από το υψηλό επίπεδο των συζητήσεων και των παρουσιάσεων, αλλά και από το κέφι που επικρατούσε καθόλη τη διάρκεια της διοργάνωσης. Τι γνώμη έχει για τα κόμικς στην Ελλάδα τη δεδομένη στιγμή; «Είμαστε σε πολύ καλή φάση. Εκδότες που δεν ασχολούνταν μέχρι πρότινος ενδιαφέρθηκαν να βγάλουν κόμικς ή βιβλία. Υπάρχει κοινό, δεν ξέρω αν αυτό φαίνεται στις πωλήσεις για όλα τα βιβλία. Νομίζω ότι είμαστε σε μια φάση υπερπαραγωγής και ίσως σύντομα φτάσουμε σε σημείο να αναζητούμε αναγνώστες» απαντά.

Το άνοιγμα των εκδοτών σχολιάζει και ο Soloup ο οποίος γνωρίζει μεγάλη επιτυχία μέσα από τα graphic novel του. «Δεν υπάρχει καμία σχέση με ό,τι συνέβαινε πριν από 15-20 χρόνια. Σημειώνεται σημαντική στροφή σε εκδότες αλλά και στον Τύπο και στα πανεπιστήμια που πλέον αντιμετωπίζουν τα κόμικς σαν εργαλείο». Σχετικά με την εμπειρία του στο φεστιβάλ μίλησε στο Documento και ο Γιάννης Παλαβός λέγοντας πως μέσα από τη συμμετοχή του ανακάλυψε καλλιτέχνες που δεν γνώριζε και θαύμασε τεχνοτροπίες και ιστορίες που δεν είχε συναντήσει πριν.

Το φεστιβάλ έκλεισε χτες αργά το βράδυ με ένα πάρτι στα σκαλιά της Αγίου Μάρκου στο Ενετικό Λιμάνι όπου οι καλλιτέχνες ανανέωσαν το ραντεβού τους για την επόμενη χρονιά.

Φωτογραφίες: Chaniartoon