Θυμίζουμε τις κορυφαίες στιγμές αποτυχίας στην τετραετή θητεία της υπουργού Πολιτισμού της Νέας Δημοκρατίας Λίνας Μενδώνη που συνοψίζονται σε μία φράση: «Πολιτισμός, τσιμέντο να γίνει»
Αμετακίνητη στη θέση της παρέμεινε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη που της δόθηκε λευκή επιταγή για δεύτερη θητεία από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, παρ’ όλο που κατάφερε να στρέψει εναντίον της κυβέρνησης μέσα σε τέσσερα χρόνια όλο τον καλλιτεχνικό χώρο ακολουθώντας πολιτικές που έβλαψαν τόσο την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά, όσο και τον σύγχρονο πολιτισμό.
Αρχαιολογικό έγκληµα
Η εµµονή της κυβέρνησης και της Λίνας Μενδώνη για την απόσπαση αρχαιοτήτων από τον σταθµό Βενιζέλου –ενώ υπήρχε τεχνική λύση κατασκευής του σταθµού και παραµονής τους in situ (κατά χώρα)– προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων τα τελευταία χρόνια και ξεσήκωσε τη διεθνή επιστηµονική κοινότητα. Παράλληλα καθυστέρησε τα έργα του µετρό και επιβάρυνε τον κρατικό προϋπολογισµό και τους κατοίκους της πόλης. Οι Θεσσαλονικείς ακόµη πληρώνουν αποζηµιώσεις στον εργολάβο, ένας µοναδικός αρχαιολογικός χώρος καταστράφηκε και ο σταθµός Βενιζέλου παραµένει εργοτάξιο.
Εθνικά σύµβολα στις πολυεθνικές
∆ιαφηµιστική καµπάνια εταιρείας αναψυκτικού έκανε παράνοµη χρήση των συµβόλων του Παρθενώνα, της Βουλής των Ελλήνων, του Ηρωδείου και άλλων µνηµείων. Παρέµβαση εισαγγελέα δεν έγινε ποτέ, αλλά οι τρεις ανταγωνιστικές εταιρείες που αντέδρασαν στράφηκαν εναντίον της υπουργού Πολιτισµού Λίνας Μενδώνη, η οποία επικαλέστηκε ότι ήταν δήθεν σχεδιαστικές απεικονίσεις των µνηµείων και όχι πιστή αναπαραγωγή, µεταφράζοντας τον αρχαιολογικό νόµο κατά το δοκούν. Σε κάθε περίπτωση, ο αρχαιολογικός νόµος δεν αφήνει τέτοια παραθυράκια χρήσης των εθνικών συµβόλων, που ανήκουν στο κράτος. Βέβαια, η κ. Μενδώνη στη συνέχεια νοµοθέτησε φωτογραφικά, αλλάζοντας το υφιστάµενο πλαίσιο της σχετικής υπουργικής απόφασης Ζορµπά – Στρατή µε αναδροµική ισχύ.
«Support art workers»
Ενα µεγάλο κίνηµα που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδηµίας ήταν η απάντηση στην πρωτοφανή κυβερνητική αδιαφορία για τον κλάδο του πολιτισµού. Οι εργαζόµενοι έµειναν άνεργοι και χωρίς βοήθεια από την κυβέρνηση για µεγάλο διάστηµα, αφού οι χώροι πολιτισµού έκλεισαν πρώτοι και άνοιξαν τελευταίοι. Τα λιγοστά µέτρα που πάρθηκαν –κατόπιν έντονων πιέσεων από τα σωµατεία– ήταν εξαιρετικά περιορισµένα και ανεπαρκή. Πολλοί αποκλείστηκαν από το επίδοµα των 800 ευρώ. ∆εν ξεχνιέται όµως ούτε το φιάσκο µε το πολυδιαφηµισµένο Μητρώο Καλλιτεχνών: υπήρχαν οι κατηγορίες «εφαρµοστής περούκας» και «διακοσµητής βιβλίων µε φύλλα χρυσού» τη στιγµή που απουσίαζαν οι πιανίστες, οι φωτιστές, οι µουσικοί σε ωδεία και άλλες ειδικότητες.
Κάηκε το πούσι
Τον Αύγουστο του 2020 ξέσπασε πυρκαγιά στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών. Η υπουργός Πολιτισµού µε ατάκα που έγινε viral («απλώς κάηκε το πούσι») προσπάθησε να υποβιβάσει το µέγεθος της ζηµιάς στον αρχαιολογικό χώρο και παράλληλα παρουσίασε σκόπιµα στα κοινωνικά δίκτυα εικόνες αλώβητων µνηµείων. Αποκαλύφθηκε ότι οι Μυκήνες δεν διαθέτουν πυροσβεστικούς κρουνούς για την παροχή νερού διότι δεν είχε πραγµατοποιηθεί σύνδεση µε το δίκτυο υδροδότησης της περιοχής του ∆ήµου Αργους – Μυκηνών. Επιπλέον δεν υπήρχε καν σταθµευµένο όχηµα της πυροσβεστικής σε κοντινή απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο.
Στον βωµό της ανάπτυξης
Το 2020, στην επέτειο δυόµισι χιλιετιών από τη ναυµαχία της Σαλαµίνας, µια απόφαση του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη και η παροιµιώδης αδράνεια της υπουργού Πολιτισµού διατήρησαν ένα ναυπηγείο – διαλυτήριο πλοίων κυριολεκτικά δίπλα στον τύµβο των Σαλαµινοµάχων στην Κυνόσουρα και στον λιµένα Αµπελακίων, ο οποίος αποτελεί αρχαιολογικό χώρο. Αγνοήθηκαν και παρακάµφθηκαν το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συµβούλιο, πρότερες υπουργικές αποφάσεις και οι αντιδράσεις των κατοίκων. Πάντως είχε ήδη απορριφθεί το αίτηµα της Cosco βάσει του master plan της για χρήση ναυπηγοεπισκευής στον χερσαίο και ενάλιο χώρο της Κυνόσουρας και των Αµπελακίων. Ο υπουργός-σούπερµαν Χατζηδάκης, αφού παρέκαµψε ακόµη και κεντρικά συµβούλια του υπουργείου του και διά της σιωπηρής συναίνεσης της Λ. Μενδώνη, υπέγραψε την παράταση της λειτουργίας της επιχείρησης εκεί για άλλα 15 χρόνια.
Ο «αρχαιολόγος εφοπλιστής»
Ηταν Αύγουστος του 2020 όταν ένας Ιταλός φιλέλληνας στα Κύθηρα κατήγγειλε ότι δύτες ανέλκυσαν αρχαιότητες σε ένα γιοτ. Μια αρχαία λίθινη άγκυρα και ένα κανόνι βρέθηκαν στο σκάφος «Γλάρος» του εφοπλιστή Παναγιώτη Λασκαρίδη εν πλω προς την Αττική. ∆εν είχε όµως την απαραίτητη άδεια ανέλκυσης από την αρµόδια Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισµού, όπως προβλέπουν ρητά η αρχαιολογική νοµοθεσία και η Σύµβαση της UNESCO για την Προστασία της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονοµιάς. Ο ίδιος το παραδέχτηκε σε επιστολή του προς την υπουργό Λίνα Μενδώνη και την πρώην προϊσταµένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίµωσι. Οι αρχαιότητες µεταφέρθηκαν σε αποθήκες εταιρείας του στο Λαύριο και για την εφαρµογή του νόµου φρόντισε η αρµόδια υπηρεσία και όχι η αδρανής υπουργός.
Τσιµέντωµα Ακρόπολης
Τον Οκτώβριο του 2020 ξεκίνησαν οι διαστρώσεις µε σκυρόδεµα στον ιερό βράχο. Το ΥΠΠΟΑ υποστήριξε ότι οι εργασίες γίνονταν για την προσβασιµότητα ατόµων µε αναπηρία αλλά και για τη µεταφορά όγκων µαρµάρου µε βαρέα οχήµατα. Το τσιµέντωµα της Ακρόπολης έπληξε σοβαρά την αρχιτεκτονική και γλυπτική αξία του αρχαιολογικού χώρου. Φορείς τόσο από την Ελλάδα όσο και διεθνώς αντέδρασαν µε σφοδρότητα. Μόλις πρόσφατα η µεν υπουργός Πολιτισµού απέκρυψε επιµελώς ότι η έκθεση της UNESCO για την Ακρόπολη ήταν γεµάτη ενστάσεις και συστάσεις προς το ΥΠΠΟΑ, ο δε πρωθυπουργός καλούσε όσους επέκριναν το τσιµέντωµα της Ακρόπολης να ζητήσουν συγγνώµη από την κ. Μενδώνη. Το έγκυρο και ανεξάρτητο Παρατηρητήριο Παγκόσµιας Κληρονοµιάς µε ανοιχτή επιστολή στις 12 Μαΐου κάλεσε την UNESCO να σταµατήσει τις καταστροφικές επεµβάσεις και να συµπεριλάβει το µνηµείο στον κατάλογο της Παγκόσµιας Κληρονοµιάς σε Κίνδυνο. Οσο για τον ανελκυστήρα, τίθεται συχνά εκτός λειτουργίας λόγω τεχνικής βλάβης.
∆ανεικές και αγύριστες αρχαιότητες
Η κυβέρνηση ψήφισε τον ∆εκέµβριο του 2020 δανεισµό αρχαιοτήτων µε… φαραωνικό χρονοδιάγραµµα 25+25 ετών. Η αρχική ρύθµιση της υπουργού Πολιτισµού προέβλεπε τη δυνατότητα δανεισµού αρχαιοτήτων για 50+50. «Τολµηρό µεταρρυθµιστικό αναπτυξιακό σχέδιο» χαρακτήρισε τότε η υπουργός τη νεοαποικιακή πολιτική της κυβέρνησης για την πολιτιστική κληρονοµιά.
«Βιαστής είναι»
Ο εκλεκτός της κυβέρνησης Μητσοτάκη ∆ηµήτρης Λιγνάδης διορίστηκε µε απευθείας ανάθεση από τη Λίνα Μενδώνη στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου αψηφώντας τον νόµο για διεθνή διαγωνισµό. Οταν τον χειµώνα του 2021 ξέσπασε το κίνηµα #MeToo και στη συνέχεια αποκαλύφθηκε ότι ο ∆ηµήτρης Λιγνάδης κατηγορείται για βιασµούς ανηλίκων, η Λίνα Μενδώνη –που µέχρι τότε σφύριζε αδιάφορα– αναγκάστηκε να υποστηρίξει µε θράσος πως «εξαπατήθηκε» από την υποκριτική τέχνη του ηθοποιού. Οι άνθρωποι του καλλιτεχνικού κόσµου εξοργίστηκαν και ζήτησαν την παραίτησή της. Ο ∆. Λιγνάδης καταδικάστηκε πρωτόδικα για βιασµούς δύο ανηλίκων αλλά αφέθηκε ελεύθερος έως το εφετείο. Η Ιστορία πάντως έγραψε: «Βιαστής είναι». Κι αυτή η φράση έγινε σύνθηµα σε πανό που ξεκινώντας από την Επίδαυρο άνοιξε διάπλατα σε πολλούς θεατρικούς και συναυλιακούς χώρους το περασµένο καλοκαίρι.
«Χρυσοί» ευεργέτες
Η Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου (ΕΠΜΑΣ) «άνοιξε» εσπευσµένα τον Απρίλιο του 2021, αλλά µόνο για τις τηλεοπτικές κάµερες, τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τη Λίνα Μενδώνη. ∆εν είχαν καν ολοκληρωθεί οι εργασίες για την παρουσίαση της µόνιµης έκθεσης των συλλογών της. Μια σειρά από παρατυπίες και αδιαφανείς διαδικασίες ήρθαν στο φως της δηµοσιότητας, αφήνοντας την υπουργό έκθετη για τους χειρισµούς της: την αυθαίρετη και δίχως νόµιµη έγκριση τοποθέτηση της γιγαντιαίων διαστάσεων πινακίδας µε το όνοµα του Ιδρύµατος Σταύρος Νιάρχος στο διατηρητέο κτίριο, το αµφιλεγόµενο αισθητικό αποτύπωµα µε άκριτη χρήση υαλοπετασµάτων και µεταλλικών σκελετών, τη σκανδαλώδη ανάθεση σε νεοσύστατη εταιρεία (µε «παλιούς» εταίρους) για τη δηµιουργία νέας οπτικής ταυτότητας. Να θυµίσουµε ακόµη ότι παρόλο που είχε διεξαχθεί διεθνής διαγωνισµός για την προµελέτη για το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά, το Ιδρυµα Αικατερίνης Λασκαρίδη πλήρωσε νέα αρχιτεκτονική µελέτη την οποία ανέθεσε σε συγκεκριµένο γραφείο.
Ο κλεµµένος Πικάσο
Λίγο µετά τα «θυρανοίξια» της Εθνικής Πινακοθήκης ο κλεµµένος –από το 2012– Πικάσο («Γυναικείο κεφάλι»), ο κλεµµένος Μοντριάν («Ανεµόµυλος») αλλά και ο δράστης εντοπίστηκαν όλως τυχαίως την κατάλληλη στιγµή για το επικοινωνιακό σόου της ανακαινισµένης πινακοθήκης. Ενώ η χώρα µας έγινε διεθνώς ρεζίλι χάρη στον ερασιτεχνισµό του ΥΠΠΟΑ µε τον οποίο αντιµετωπίστηκε αυτός ο θησαυρός της τέχνης και σώθηκε από παραλίγο καταστροφή όταν έπεσε από τα χέρια ενός αστυνοµικού υπαλλήλου και προσγειώθηκε πάνω σε µια γλάστρα.
Εµπάργκο στον Τσαϊκόφσκι
Με το που ξεκίνησε ο πόλεµος στην Ουκρανία το ΥΠΠΟΑ ανακοίνωσε ότι µε εντολή της Μενδώνη προχώρησε σε ακυρώσεις παραστάσεων Ρώσων δηµιουργών –όπως η προγραµµατισµένη µετάδοση της «Λίµνης των κύκνων» στο Μέγαρο Μουσικής–, ενώ ανέστειλε την υλοποίηση εκδηλώσεων µε ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισµούς. Ωραία αντανακλαστικά η τιµωρία στον πολιτισµό. Η κ. Μενδώνη ξέχασε την εξ ορισµού ιδιότητά του να σηκώνει γέφυρες αλληλεγγύης, επικοινωνίας και ενότητας ανάµεσα στους λαούς ακόµη και σε καιρούς πολέµου.
Συλλεκτικά εγκαίνια
Τον Απρίλιο του 2022 ο Κυρ. Μητσοτάκης επισκέπτεται το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Τα φώτα της δηµοσιότητας έπεσαν εκεί που ήθελε ο πρωθυπουργός: στην ταµπέλα «Συλλογή Κωνσταντίνου, Μαρίκας και Κυριάκου Μητσοτάκη» που αφορά 1.062 αρχαιότητες. ∆ήλωσε ψευδώς ότι «στο µουσείο αυτό βρήκε τη θέση της η Συλλογή Κωνσταντίνου και Μαρίκας Μητσοτάκη η οποία είχε δωριστεί από τους γονείς µου στο ελληνικό κράτος πριν από 22 χρόνια, επειδή πίστευαν ότι η συλλογή αυτή πρέπει να αποτελέσει κτήµα του ελληνικού λαού». ∆ωρίστηκε ως έσχατη λύση επειδή υπήρχε πολύ σοβαρός κίνδυνος να τη χάσουν ύστερα από εντονότατη αµφισβήτηση για την απόκτηση των αρχαιοτήτων, καθώς κάποια αντικείµενά της προέρχονταν αποδεδειγµένα από λαθρανασκαφές. Το 2000 είχε εγκαινιαστεί το ένα τρίτο της συλλογής αυτής στο παλιό µουσείο και απαιτήθηκε να χτιστεί νέο για να την υποδεχτεί όλη – εκτίθεται άραγε ολόκληρη η συλλογή; Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων άνοιξε µε την περιβόητη συλλογή αλλά τα επίσηµα εγκαίνιά του ακόµη δεν έχουν γίνει. Προτεραιότητες είναι αυτές.
«∆εσµώτες» σε απόσπαση
Το πολυάνδριο των «∆εσµωτών» αποκαλύφθηκε το 2016 κατά τη διάρκεια ανασκαφής στο Φάληρο και το ΚΑΣ αποφάσισε να µην αποµακρυνθούν οι σκελετοί αλλά να συντηρηθούν και να προστατευτούν κατά χώρα. Ωστόσο τον Φεβρουάριο του 2020, έπειτα από αίτηµα της υπουργού Πολιτισµού, τα νέα µέλη του ΚΑΣ αποφάσισαν την απόσπαση και επανατοποθέτησή τους στην ίδια θέση µετά την εξυγίανση του εδάφους, παρά την αντίθετη γνώµη των κεντρικών υπηρεσιών που θεωρούσαν την απόσπαση εξαιρετικά παρακινδυνευµένη. Μάλιστα τον Μάιο του 2022 το Ιδρυµα Σταύρος Νιάρχος απέσυρε τη δωρεά του (4 εκατ. ευρώ) η οποία µεταξύ άλλων θα περιλάµβανε τη δηµιουργία µουσείου από τον Ρέντσο Πιάνο, στηλιτεύοντας την αδράνεια από πλευράς των κρατικών φορέων.
«Κλεµµένα είναι»
Τον Σεπτέµβριο του 2022 το υπουργείο Πολιτισµού πανηγύριζε για την «επιστροφή» 161 αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισµού από τη συλλογή του Αµερικανού Λέοναρντ Στερν στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση προσπάθησε να απαξιώσει τις αντιδράσεις της επιστηµονικής κοινότητας για την πιθανότητα τα αρχαία αντικείµενα να αποτελούν προϊόν αρχαιοκαπηλίας χαρακτηρίζοντάς τες «µίζερες» µπροστά στο εθνικό συµφέρον της συµφωνίας. Η κ. Μενδώνη θεωρεί συµφέρον το γεγονός ότι το σύνολο της συλλογής θα παραµείνει στις ΗΠΑ για τουλάχιστον 50 χρόνια ως δάνειο και παρότι βρίσκονται στην κυριότητα της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας, τη νοµή και την κατοχή τους έχει το Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισµού στο Ντελαγουέρ. Οι αποκαλύψεις ότι αρχαία αντικείµενα της συλλογής αποτελούν προϊόν παράνοµης διακίνησης άρχισαν να διαδέχονται η µία την άλλη. Η υπουργός, όµως, δεν προχώρησε σε διαδικασία ελέγχου τους, νοµιµοποιώντας τελικά µε αυτό τον τρόπο την αρχαιοκαπηλία.
Απόφοιτοι λυκείου
Το Π∆ 85/2022 που εξίσωσε εν µια νυκτί τα καλλιτεχνικά πτυχία µε απολυτήρια λυκείου πυροδότησε για τρεις ολόκληρους µήνες ένα µεγαλειώδες κίνηµα µε κινητοποιήσεις, επαναλαµβανόµενες απεργίες από το ΣΕΗ, συναυλίες µε την παρουσία δεκάδων καλλιτεχνών και σπουδαστικές καταλήψεις. Ενα πρωτοφανές κίνηµα αντίδρασης, που κορυφώθηκε µε τις µαζικές πορείες της νεολαίας για το έγκληµα στα Τέµπη. Το προεδρικό διάταγµα δεν αποσύρθηκε ποτέ από την κυβέρνηση ούτε έγιναν δεκτές οι τροποποιήσεις που κατέθεσαν τα σωµατεία. Το ΥΠΠΟΑ σύσσωµο ένιψε τας χείρας. Τόσο η Λίνα Μενδώνη όσο και ο Ν. Γιατροµανωλάκης γύρισαν την πλάτη στους καλλιτέχνες µε αοριστολογίες και παραπλανητικές δηλώσεις.
Επικοινωνιακό φιάσκο µε τα γλυπτά
Κορυφαία στη λίστα µε τις επικοινωνιακές φούσκες της κυβέρνησης της Ν∆ η δήθεν επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα. Αντιθεσµικές παρασκηνιακές συναντήσεις και επικίνδυνες εν κρυπτώ συµφωνίες του ίδιου του πρωθυπουργού για ανταλλαγή αρχαιοτήτων και προσωρινό δανεισµό –τις οποίες πληροφορούµασταν από ξένα δηµοσιεύµατα–, που θα έβαζαν τελικά ταφόπλακα στη διεκδίκηση της µόνιµης επιστροφής. Η υπουργός Πολιτισµού παραχώρησε πλήρως στον Κυριάκο Μητσοτάκη τον θεσµικό της ρόλο στην υπόθεση, ενώ ακόµη δεν έχει καταθέσει τον φάκελο διεκδίκησης των γλυπτών που είχε τάξει ήδη από το 2019.
Εστειλε αδιάβαστο το βιβλίο
Στις αρχές του περασµένου Φεβρουαρίου Λ. Μενδώνη και Ν. Γιατρωµανωλάκης παρουσίασαν στο υπουργικό συµβούλιο νοµοσχέδιο για την ίδρυση του Ελληνικού Ιδρύµατος Βιβλίου, του φορέα που θα αναλάµβανε την ευθύνη της χάραξης και υλοποίησης της εθνικής πολιτικής για το βιβλίο. Χωρίς όµως να γίνουν καµία επικοινωνία και διαβούλευση µε τα σωµατεία των εκδοτών και βιβλιοπωλών. Κατά την τετραετή θητεία της όχι µόνο δεν προχώρησε στην ίδρυση εθνικού φορέα, αλλά κατά κύρια οµολογία οι πολιτικές της κυβέρνησης για το βιβλίο ήταν ανύπαρκτες. Ακόµη εκκρεµεί το πάγιο αίτηµα της εξίσωσης του ΦΠΑ σε όλα τα στάδια παραγωγής του βιβλίου.
«Φύτεψαν» µουσείο σε αρχαιολογικό χώρο
Το αρχιτεκτονικό σχέδιο για το νέο µουσείο της πόλης των Αθηνών –το αποτέλεσµα του διαγωνισµού ανακοινώθηκε πρώτα στα κοινωνικά δίκτυα (!)– παρουσιάστηκε πανηγυρικά τον Μάρτιο του 2023 από τη Λίνα Μενδώνη και τον Κώστα Μπακογιάννη. Ωστόσο η χωροθέτηση του µουσείου µέσα στο αρχαιολογικό πάρκο της Ακαδηµίας Πλάτωνος, εκεί όπου βρίσκονται γήπεδα και ζωτικός χώρος πρασίνου, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις αφού θα κοπούν εκατοντάδες δέντρα και θα αλλοιωθεί ο δηµόσιος χαρακτήρας του πάρκου από την οικοπεδοποίηση. Η πρόταση για τη δηµιουργία του µουσείου στο γειτονικό πρώην οικόπεδο της Reds δεν τέθηκε ποτέ σε συζήτηση και διαβούλευση, ενώ στην περιοχή έχει εκτοξευτεί η αγορά του real estate µε ξενοδοχεία που… φυτρώνουν σαν µανιτάρια.
Φωτογραφικός διαγωνισµός
∆ηµόσιος ανοιχτός πλειοδοτικός διαγωνισµός για 59 αναψυκτήρια και εστιατόρια σε αρχαιολογικούς χώρους, µνηµεία και µουσεία της χώρας δεσµεύει τις επόµενες κυβερνήσεις σε ένα παρωχηµένο και προβληµατικό µοντέλο. Ο διαγωνισµός απευθυνόταν αποκλειστικά σε µεγάλες επιχειρήσεις-οµίλους και πέταξε έξω τους µεσαίους και µικρότερους επιχειρηµατίες, βάζοντας στην ίδια µοίρα κακοπληρωτές µε συνεπείς στις υποχρεώσεις τους µισθωτές.
Αρχαιολόγοι σε κίνδυνο
Τον Μάρτιο του 2023 ο υπάλληλος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Μανώλης Ψαρρός δέχτηκε άγρια σωµατική επίθεση. Είναι υπεύθυνος για τις εγκρίσεις οικοδοµικών αδειών στη Μύκονο και χειρίζεται τρεις µεγάλες υποθέσεις αυθαιρεσίας σε παραλιακές τοποθεσίες. Η τραµπούκικη επίθεση, που οργανώθηκε –όπως εικάζουν ο ίδιος και οι συνάδελφοί του– από συµφέροντα που λυµαίνονται το νησί, ξαναέθεσε επί τάπητος το φαινόµενο της ανοµίας και των µαφιόζικων τακτικών που επικρατούν σε περιοχές µεγάλου τουριστικού ενδιαφέροντος όπως η Μύκονος. Και η κ. Μενδώνη έπραξε τα δέοντα: ζήτησε να αντικατασταθούν οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στη Μύκονο.
Λουκέτο στο σινεµά
Θα µπορούσε εξαρχής να επέµβει και να λύσει το ζήτηµα. Αντ’ αυτού η κ. Μενδώνη επέµενε στο «εν οίδα ότι ουδέν οίδα». Κάπως έτσι καταλήξαµε µε µια κήρυξη που είναι… µισή και επιτρέπει, επίσηµα πλέον, µε βούλα και υπογραφή (του υπουργού Περιβάλλοντος) τη χρήση του ιστορικού Ιντεάλ ως συνεδριακού κέντρου και ενίοτε ως κινηµατογραφικής αίθουσας. Ο,τι ακριβώς ζητούσε ο επενδυτής που έχει µισθώσει το ακίνητο από τον e-ΕΦΚΑ.
Αµαρτωλή πολιτική κάλυψη
Πλήρη πολιτική κάλυψη παρείχε η Λίνα Μενδώνη στους εµπλεκόµενους στο «αµαρτωλό» Ταµείο Αλληλοβοηθείας των Υπαλλήλων του ΥΠΠΟΑ, µια υπόθεση που απασχολεί τη ∆ικαιοσύνη για τα πλαστά και αγύριστα δάνεια σε υπαλλήλους του ταµείου. Είχε εξαρχής αναβαθµίσει τον αρχισυνδικαλιστή του υπουργείου Πολιτισµού και πρώην πρόεδρο του ταµείου Γιάννη Τσακοπιάκο και µε τροπολογία της είχε θέσει το ταµείο σε εκκαθάριση ενώ βρισκόταν σε λειτουργία και ήταν ήδη ανοικτές έρευνες από τη ∆ικαιοσύνη, µε ορισµένους να κάνουν λόγο για προσπάθεια συγκάλυψης. Επίσης είχε παύσει και την τότε διευθύντρια του ταµείου που έφερε στο φως την κακοδιαχείριση. Και µπορεί ο κ. Τσακοπιάκος να αθωώθηκε πριν από λίγες ηµέρες για την υπόθεση της υπεξαγωγής των πρωτοκόλλων, ωστόσο καταδικάστηκε ο διευθυντής του ταµείου κ. Βλαντής. Ο κ. Τσακοπιάκος εξακολουθεί να είναι κατηγορούµενος στην υπόθεση µε τα πλαστά και αγύριστα δάνεια.
Το ΕΑΜ και το όραµα της Μαρέβας
Ο κλειστός και παράτυπος αρχιτεκτονικός διαγωνισµός για την επέκταση και αναβάθµιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου καταγγέλθηκε από αρχαιολόγους και αρχιτέκτονες, ενώ κατατέθηκε και προσφυγή στο ΣτΕ. Αντί ο διαγωνισµός να είναι διεθνής και ανοιχτός, η αρµόδια επιτροπή απευθύνθηκε αποκλειστικά σε αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, περιορίζοντας τη συµµετοχή των ελληνικών γραφείων σε ρόλο… βοηθού. Η χορηγία της αρχιτεκτονικής µελέτης –είχαν προηγηθεί αρχιτεκτονικές και γεωτεχνικές µελέτες για το συγκεκριµένο έργο, κάποιες µάλιστα υπό την εποπτεία του υπουργείου Πολιτισµού που «χάθηκαν»– πραγµατοποιήθηκε από την εφοπλιστική οικογένεια Λαιµού. Παραµένει άγνωστο όµως πόσο θα κοστίσει συνολικά στο δηµόσιο το συγκεκριµένο έργο. Στην παρουσίαση της επιλεγείσας αρχιτεκτονικής πρότασης (David Chipperfield Architects – Αλέξανδρος Τοµπάζης) πληροφορηθήκαµε από την υπουργό Πολιτισµού ότι και αυτό το πρότζεκτ αποτελεί «προσωπικό όραµα» του πρωθυπουργού και ότι «καρδιά» του όλου εγχειρήµατος είναι η Μαρέβα Γκραµπόφσκι.
Τατόι, το µεγάλο ξεχορτάριασµα
Πενήντα οκτώ εκατ. ευρώ έχει προϋπολογίσει η κυβέρνηση για την αξιοποίηση του Τατοΐου. Τα χρήµατα από τα προγράµµατα ΕΣΠΑ είναι 9.230.541 ευρώ, τα οποία όµως έχουν χαµηλή ή µηδαµινή απορροφητικότητα. Η καταγραφή αντικειµένων εξελίσσεται σε… γεφύρι της Αρτας και οι υποσχέσεις των υπουργού Πολιτισµού και πρωθυπουργού για το περίφηµο σχέδιο ανάπλασης µένουν στα χαρτιά. Η κ. Μενδώνη εξάντλησε το προσωπικό της ενδιαφέρον για τη δηµόσια αυτή περιουσία, που θα έπρεπε να αξιοποιηθεί προς όφελος των πολιτών, στην «τιτάνια» προσπάθεια, όπως είπε, του ξεχορταριάσµατος του κτήµατος για την κηδεία του έκπτωτου.
Τα δηµόσια µουσεία «µαγαζάκια»
∆ιοικήσεις διορισµένες απευθείας από το υπουργείο, λαϊφστάιλ εκδηλώσεις για χορηγούς και αποκοπή από το σώµα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η µετατροπή των πέντε µεγάλων µουσείων (Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Βυζαντινού Πολιτισµού Θεσσαλονίκης και Αρχαιολογικό Ηρακλείου) σε ΝΠ∆∆ (νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου) µε νόµο προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από αρχαιολόγους, εργαζόµενους στα µουσεία και επιστήµονες. Αρκετές από τις «προσωπικότητες» που διόρισε προκλητικά η Λίνα Μενδώνη λίγο πριν από τις εκλογές εµπλέκονται σε σκανδαλώδεις υποθέσεις, όπως: τσιµέντωµα της Ακρόπολης, νοµιµοποίηση της αρχαιοκαπηλίας µε τη συλλογή Στερν, απόσπαση αρχαιοτήτων από το µετρό της Θεσσαλονίκης, καταστροφικές θητείες σε µουσεία. Οι νέοι διευθυντές έδειξαν από την αρχή τις προθέσεις τους µε αλαζονικές συµπεριφορές, δεσποτισµό και αδιαφορία για την πολιτιστική κληρονοµιά. Το νοµοσχέδιο αναφέρεται σε «παραρτήµατα» µουσείων και στο εξωτερικό, µε ορατό πλέον τον κίνδυνο ν’ ανοίξει ο δρόµος για µακροχρόνιο δανεισµό αρχαιοτήτων.
Βατερλό στον πολιτιστικό τουρισµό
Η κυβέρνηση της Ν∆ απέτυχε ολοκληρωτικά στη διαχείριση της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κόπηκαν 3,7 εκατ. λιγότερα εισιτήρια σε αρχαιολογικούς χώρους και µουσεία το 2022 σε σύγκριση µε το 2019 και η µείωση των εσόδων ανήλθε σε 9,8 εκατ. ευρώ. Λείπει παντελώς η εθνική στρατηγική για την αντιµετώπιση των αιτιών: τα ταξιδιωτικά πακέτα δεν περιλαµβάνουν πολλές επισκέψεις σε µνηµεία και µουσεία για να κρατήσουν χαµηλά το κόστος, ο µη οργανωµένος τουρισµός του Airbnb δεν επιλέγει χώρους πολιτιστικής κληρονοµιάς –φαινόµενο που επιδεινώνεται από τους µη αδειοδοτηµένους ξεναγούς, η ανεπαρκής διαχείριση του συνωστισµού στην Ακρόπολη λόγω παρουσίας χιλιάδων επισκεπτών κρουαζιέρας ταυτόχρονα, οι ελλείψεις σε προσωπικό φύλαξης, το οποίο έχει επίπτωση σε πολλά µουσεία και αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.
Ακροπόλ: Μηδέν εις το πηλίκο
Τεράστιες καθυστερήσεις, αναξιοποίητα κονδύλια ΕΣΠΑ και ένα νεοφιλελεύθερο «όραµα» για καλλιτέχνες-µάνατζερ. Τέσσερα χρόνια µετά τις εκλογές η Λ. Μενδώνη έχει αφήσει κλειστό το ιστορικό κτίριο του Ακροπόλ, παρά τις πανηγυρικές δηλώσεις και την υποτιθέµενη υπόγεια σύνδεση µε το Πολυτεχνείο και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο που αποδείχθηκε παντελώς ανέφικτη. Το κτίριο παραδόθηκε σχεδόν έτοιµο τον Μάρτιο του 2019 στην κυβέρνηση της Ν∆ –οι πρόωρες εκλογές ανέβαλαν την ψήφιση του νοµοσχεδίου της Μυρσίνης Ζορµπά– προκειµένου να ανοίξει τις πόρτες του ως δηµόσιος χώρος σύγχρονου πολιτισµού. Αραγε πόσες παρατάσεις και κονδύλια ΕΣΠΑ θα χρειαστούν ακόµη µέχρι να ολοκληρωθεί, ενώ έχει ήδη κοστολογηθεί 20.000.000 ευρώ;
Αµφίπολη για λίγους και για λίγο
Μόλις ένα µήνα πριν από τις εκλογές αποφάσισε το υπουργείο Πολιτισµού για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους να ανοίξει –µερικώς–τον Τύµβο Καστά στην Αµφίπολη για επισκέψεις, οι οποίες στην πραγµατικότητα αφορούν ένα πολύ µικρό κοινό (επιστήµονες, ερευνητές, εκπαιδευτικούς και τουριστικούς πράκτορες). Κι αυτό επειδή ακόµη δεν έχουν ολοκληρωθεί τα έργα ώστε να διασφαλιστούν πλήρως οι συνθήκες ασφαλείας. Θα διαρκέσουν µόλις µέχρι τις αρχές Ιουνίου, οπότε θα διακοπούν για να ξεκινήσουν οι νέες εργασίες. Ηταν η Ν∆ που ως αντιπολίτευση την προηγούµενη τετραετία διαρρήγνυε τα ιµάτιά της για τις καθυστερήσεις τόσο των ανασκαφών όσο και της επισκεψιµότητας του µνηµείου, ωστόσο ως κυβέρνηση δεν προβλέπει ότι το µνηµείο θα αποδοθεί πλήρως στο κοινό πριν από το 2027.
Παράνοµο µπαρ σε µνηµείο
Κατά παράβαση του αρχαιολογικού νόµου εγκαινιάστηκε wine bar σε διατηρητέο κτίριο και αρχαιολογικό χώρο που στεγάζει το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών στην οδό Θόλου στην Πλάκα, που είναι πολλαπλώς προστατευόµενη περιοχή. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνηµείων και Τεχνικών Εργων Αττικής δεν προώθησαν το θέµα προς τα αρµόδια συµβούλια του ΥΠΠΟΑ (ΚΑΣ, ΚΣΝΜ). Ανοίγει έτσι ο δρόµος για ενδεχόµενες µελλοντικές παράτυπες χρήσεις κηρυγµένων µνηµείων και προστατευόµενων περιοχών (μετά το δημοσίευμα του Documento οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ κινητοποίησαν τις διαδικασίες με αποτέλεσμα το μπαρ να κλείσει).
