Άνοιξε επίσημα την Τρίτη στην Ιορδανία, το SESAME, το λεγόμενο και «CERN της Μέσης Ανατολής». Πρόκειται για έναν επιταχυντή σωματιδίων (σύγχροτρο), που παράγει ισχυρή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από δέσμες ηλεκτρονίων, επιτρέποντας έτσι στο εστιασμένο φως του να λειτουργεί ως πανίσχυρο μικροσκόπιο, εισχωρώντας στα μυστικά της ύλης.
Το SESAME (Synchrotron-light for Experimental Science and Applications in the Middle East) – το όνομα του οποίου παραπέμπει έξυπνα στη διάσημη μαγική φράση «Σουσάμι άνοιξε», από την ιστορία του «Αλί Μπαμπά και των 40 κλεφτών», στις εμβληματικές για τον αραβικό και ισλαμικό κόσμο «Χίλιες και μία νύχτες» – έχει ως αρχικά μέλη την Κύπρο, την Αίγυπτο, το Ιράν, το Ιράκ, το Ισραήλ, την Ιορδανία, την Παλαιστινιακή Αρχή, την Τουρκία και το Πακιστάν.
Ο κατάλογος και μόνο των χωρών μελών – που υπό άλλες συνθήκες δύσκολα θα κάθονταν όλες στο ίδιο τραπέζι – αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι το SESAME αποτελεί μια επιστημονική «γέφυρα» πέρα και πάνω από χρόνιες πολιτικές και θρησκευτικές εχθρότητες που ταλανίζουν την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. ‘Αλλωστε, εξ αρχής οι πολιτικές σκοπιμότητες (με την καλή έννοια) έπαιξαν ρόλο για τη δημιουργία του ερευνητικού κέντρου, το οποίο αποτελεί ανεξάρτητο διακυβερνητικό οργανισμό.
Καθεστώς παρατηρητή έχουν η Ελλάδα, άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βρετανία, Σουηδία, Ελβετία), η ΕΕ, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Ιαπωνία, η Κίνα, η Βραζιλία, ο Καναδάς και το Κουβέιτ.
Τα εγκαίνια του SESAME, που βρίσκεται στην περιοχή ‘Αλαν, 35 χιλιόμετρα βόρεια του Αμμάν και έχει έως τώρα κοστίσει περίπου 90 εκατ. δολάρια, έκανε ο ιορδανός βασιλιάς Αμπντάλα ο Β’. Πρόεδρος του Συμβουλίου του SESAME είναι ο διακεκριμένος βρετανός καθηγητής φυσικής σερ Κρις Λιούελιν-Σμιθ (πρώην γενικός διευθυντής του πραγματικού CERN) και διευθυντής ο ιορδανός καθηγητής Χαλέντ Τουκάν.
Οι έρευνες που θα πραγματοποιηθούν στο SESAME, θα έχουν εφαρμογές στην ιατρική, στη φαρμακευτική, στη βιολογία, στην επιστήμη των υλικών, στη φυσική, στη χημεία, στη γεωλογία, στο περιβάλλον, στη γεωπονική, στην αρχαιολογία κ.α. Από τη μελέτη της ρύπανσης και την ανάπτυξη νέων καλλιεργειών, στην κοιλάδα του Ιορδάνη, έως τη μελέτη του καρκίνου και των χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας, αναμένεται να υπάρξει μια πληθώρα ερευνητικών προγραμμάτων.
Όσοι περισσότεροι επιστήμονες ενδιαφερθούν να διεξάγουν έρευνες στο SESAME, τόσες περισσότερες «γέφυρες» ειρήνης θα μπορέσουν να χτίσουν μεταξύ τους οι ερευνητές από αντιμαχόμενες χώρες και τόσο περισσότερο θα ενισχυθεί το αναπτυξιακό δυναμικό της περιοχής. Σήμερα, υπάρχουν περίπου 50 παρόμοια σύγχροτρα στον κόσμο, αλλά κανένα δεν υπήρχε έως τώρα στη Μέση Ανατολή. Μεταξύ άλλων, ελπίζεται ότι θα «φρενάρει» τη διαρροή «εγκεφάλων» (brain drain) από πολλές χώρες της περιοχής, κυρίως προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Οι ενδιαφερόμενοι επιστήμονες από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της περιοχής (και της Ελλάδας), θα μπορούν να κάνουν αίτηση για να επισκέπτονται περιοδικά το SESAME, προκειμένου να εκτελούν τα πειράματά τους. Ήδη, η κοινότητα των ενδιαφερομένων χρηστών έχει ξεπεράσει τους 300 και αυξάνεται συνεχώς, καθώς στο μέλλον θα αυξηθούν και οι υποδομές του ερευνητικού κέντρου.
Όμως οι προκλήσεις είναι προφανείς. Ο πόλεμος στη Συρία μαίνεται, όχι πολύ μακριά από το SESAME, ενώ προ καιρού, όταν σκοτώθηκαν δύο ιρανοί επιστήμονες που δούλευαν εκεί, η ιρανική κυβέρνηση επέρριψε την ευθύνη στις ισραηλινές, μυστικές υπηρεσίες. Αλλά όλοι ελπίζουν ότι τελικά οι δεσμοί της επιστήμης θα αποδειχθούν πιο δυνατοί από τα φονικά «μικρόβια» της πολιτικής.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
