Η παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, η παραπληροφόρηση μέσω ψευδών ειδήσεων και η online πολιτική διαφήμιση-προπαγάνδα είναι οι τρεις κυριότερες προκλήσεις σήμερα για τον Παγκόσμιο Ιστό. Αυτό αναφέρει ο δημιουργός του World Wide Web Σερ Τιμ Μπέρνερς-Λι σε ανοικτή επιστολή του, που έδωσε στη δημοσιότητα το ίδρυμά του Web Foundation, με αφορμή την 28η επέτειο από τη δημιουργία του Ιστού στις 12 Μαρτίου (η αρχική ιδέα για το Web είχε υποβληθεί από τον ίδιο στο CERN στις 12/3/1989).
Όπως αναφέρει, «φαντάστηκα το Web ως μια ανοικτή πλατφόρμα που θα επέτρεπε στον καθένα και παντού να μοιράζεται τις πληροφορίες, να έχει πρόσβαση σε ευκαιρίες και να συνεργάζεται δια μέσω των γεωγραφικών και πολιτισμικών συνόρων». Όμως όπως δηλώνει, για να κρατηθεί ανοικτό το Web, «έχει απαιτηθεί μια συνεχής μάχη», ενώ «κατά τους τελευταίους 12 μήνες γίνομαι όλο και πιο ανήσυχος για τις νέες τάσεις».
Τονίζει ότι «για να πραγματωθεί το πλήρες δυναμικό του Ιστού ως εργαλείου που υπηρετεί όλη την ανθρωπότητα», μένουν ακόμη πολλές προκλήσεις να αντιμετωπισθούν. Επιλέγει ως πιο επείγουσες την προστασία της ιδιωτικότητας (privacy) και την απώλεια ελέγχου πάνω στα προσωπικά δεδομένα, την καταπολέμηση των ψευτο-ειδήσεων (fake news) και τον έλεγχο της διαφήμισης με πολιτικό περιεχόμενο.
Επισημαίνει ότι η παραπληροφόρηση είναι εύκολο να εξαπλωθεί μέσω του διαδικτύου, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι ενημερώνονται πια από λίγα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και από μηχανές αναζήτησης. Όμως οι αλγόριθμοί αυτών των μέσων, που επιλέγουν τι θα προβάλουν, δίνουν προτεραιότητα όχι τόσο στην αλήθεια του περιεχομένου των ειδήσεων όσο στο πόσο δημοφιλείς μπορεί να είναι, με συνέπεια οι «ειδήσεις» (με εισαγωγικά) «να εξαπλώνονται σαν πυρκαγιά» για οικονομικούς ή πολιτικούς λόγους.
Ο Μπέρνερς-Λι επικρίνει επίσης την ηθική της διαδικτυακής πολιτικής διαφήμισης, που «έχει γρήγορα γίνει μια εξελιγμένη βιομηχανία». Όπως λέει, οι πολιτικές καμπάνιες ανά τον κόσμο χρησιμοποιούν πλέον ένα τεράστιο όγκο προσωπικών δεδομένων για να στοχεύσουν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού με τα πολιτικά μηνύματά τους – μερικές φορές προωθώντας και την προβολή «βολικών» αλλά ψεύτικων πολιτικών ειδήσεων.
«Η στοχευμένη διαφήμιση επιτρέπει σε μια προεκλογική εκστρατεία να λέει τελείως διαφορετικά και πιθανώς αντικρουόμενα πράγματα σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων. Είναι αυτό δημοκρατικό;», αναρωτιέται ρητορικά.
Γενικότερα, θεωρεί ότι η συλλογή online προσωπικών δεδομένων έχει παρατραβήξει. Πολλοί διαδικτυακοί τόποι ζητούν από τους χρήστες να τους παραδώσουν προσωπικά στοιχεία τους σε αντάλλαγμα για ελεύθερο περιεχόμενο. Οι άνθρωποι, όταν συμφωνούν, χάνουν τον έλεγχο πάνω στις πληροφορίες για τα στοιχεία τους, τα οποία συχνά καταλήγουν στα χέρια αγνώστων τρίτων μερών.
Αλλά και οι κυβερνήσεις ολοένα περισσότερο παρακολουθούν τη συμπεριφορά των πολιτών στο διαδίκτυο. «Οι κυβερνήσεις παρακολουθούν την κάθε μας κίνηση online και περνάνε ακραίους νόμους που καταπατούν τα δικαιώματά μας στην ιδιωτικότητα», όπως λέει.
Δημιουργοί ιστολογίων (bloggers) μπορούν να συλληφθούν ή και να σκοτωθούν από καταπιεστικά καθεστώτα, αν γράψουν κάτι ενοχλητικό εναντίον τους, ενώ οι κάθε είδους πολιτικοί αντίπαλοι παρακολουθούνται συνεχώς. Η συνέπεια είναι η καταπίεση του ελεύθερου λόγου και ο περιορισμός της χρήσης του Web.
Για όλα αυτά τα θέματα που, όπως λέει, «οι λύσεις δεν θα είναι εύκολες», το Web Foundation σκοπεύει να δώσει το δικό του αγώνα τα επόμενα χρόνια και μέσω των δκαστηρίων, διαβεβαιώνει ο δημιουργός του. Στόχος είναι οι χρήστες να αποκτήσουν ξανά τον έλεγχο των στοιχείων που τους αφορούν, να καταπολεμηθούν οι ψεύτικες ειδήσεις από το Facebook, τη Google κ.α., καθώς επίσης να τεθούν ρυθμιστικοί κανόνες για την online πολιτική διαφήμιση, ιδίως σε προεκλογικές περιόδους.
Το θέμα του κοινωνικού ελέγχου των αλγόριθμων προβάλλει επιτακτικό. Όπως αναφέρει, «χρειαζόμαστε περισσότερη αλγοριθμική διαφάνεια για να κατανοήσουμε με ποιον τρόπο λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τις ζωές μας».
«Χρειάσθηκε να συμβάλουμε όλοι μας για να χτίσουμε το Web που έχουμε και τώρα εναπόκειται σε όλους μας να χτίσουμε το Web που θέλουμε – για τον καθένα μας», καταλήγει.
