Τι σημαίνουν οι σημερινές επαναληπτικές εκλογές για τη χώρα, τα Βαλκάνια και το ΝΑΤΟ.
Οι εκλογές του Απριλίου στη Βουλγαρία δεν ανέδειξαν αυτοδύναμο νικητή, αφήνοντας πίσω τους ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο. Τα κόμματα που έλαβαν εντολή σχηματισμού κυβέρνησης είτε απέτυχαν είτε αρνήθηκαν να συγκροτήσουν κυβέρνηση. Εάν και τώρα δεν σχηματιστεί κυβέρνηση, είναι πιθανόν η χώρα να οδηγηθεί σε πολιτική κρίση.
H απονομιμοποίηση του δικομματισμού καθώς και του πολιτικού προσωπικού είναι έκδηλη. Το σκηνικό πλέον έχει διαμορφωθεί ως εξής: ο κεντροδεξιός εκλογικός συνασπισμός του πρώην πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ μαζί με το λαϊκιστικό κόμμα του τηλεαστέρα Σλάβι Τριφόνοφ Υπάρχει Τέτοιος Λαός (ITN) διαξιφίζονται για την πρώτη θέση παρότι συγκεντρώνουν το 21% των προτιμήσεων. Ακολουθούν οι Σοσιαλιστές με 17%, οι φιλελεύθεροι (Δημοκρατική Βουλγαρία – DB) με 11%, το Κόμμα της Τουρκικής Μειονότητας (DPS) με 11% και τελευταίο έρχεται το κόμμα Σηκωθείτε! Μαφία, Εξω! (ISMV) με ποσοστό 5,5%.
Η εικόνα αυτή αποτυπώνει τον πολυπολικό κατακερματισμό του βουλγαρικού κομματικού συστήματος. Αφενός παρουσιάζεται μια ανανέωση, αφετέρου η χώρα απειλείται με πολιτική κρίση. Η σημερινή επαναληπτική εκλογική αναμέτρηση απορρέει από αυτή την κρίση και είτε θα την επιδεινώσει είτε θα την επιλύσει.
Ιδεολογικά ο συντηρητισμός, οι παραδοσιακές αξίες, η οικονομία της αγοράς και η εθνοκεντρική αυτοαναφορικότητα έχουν κερδίσει έδαφος. Βέβαια αυτό το ρεύμα δεν αμφισβητεί τις βασικές πτυχές της εξωτερικής πολιτικής, δηλαδή τη συμμετοχή σε ΕΕ και ΝΑΤΟ. Το καινούργιο είναι ότι οι συνδυασμοί Υπάρχει Τέτοιος Λαός, Δημοκρατική Βουλγαρία και Σηκωθείτε! Μαφία, Εξω! αναδείχθηκαν μετά τις πολύμηνες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του προηγούμενου έτους.
Η επόμενη μέρα
Η κάλπη είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα βγάλει αυτοδύναμο νικητή. Τα σενάρια είναι αρκετά και δαιδαλώδη. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κάποια σημεία συναίνεσης, ειδικά στην εξωτερική πολιτική. Γι’ αυτό τον λόγο απευθυνθήκαμε στην πολιτική επιστήμονα και ανταποκρίτρια του πανευρωπαϊκού εκλογικού παρατηρητηρίου Europe Elects στη Βουλγαρία Τεοντόρα Γιοβτσέβα.
Μας λέει η ίδια: «Το σενάριο 1.1 προβλέπει νίκη του GERB και του Μπορίσοφ. Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει κατά πάσα πιθανότητα σε επανάληψη της κατάστασης του Απριλίου. Τα νέα κόμματα (ITN, DB και ISMV) ενδεχομένως να μην έχουν την απαιτούμενη πλειοψηφία. Θα επιχειρήσουν να αποφύγουν τη Δεξιά και ίσως συμμαχήσουν με τους Σοσιαλιστές.
Το σενάριο 1.2 προβλέπει νίκη του GERB δίχως αυτοδυναμία. Τότε ο ΠτΔ θα δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο δεύτερο ITN. Αυτό θα αποπειραθεί να σχηματίσει κυβέρνηση με τα άλλα κόμματα διαμαρτυρίας (DB και ISMV). To δεύτερο σενάριο περιλαμβάνει νίκη του ITN και σχηματισμό κυβέρνησης με το DB και ISMV. Το τρίτο και λιγότερο πιθανό σενάριο είναι ότι δεν δημιουργείται κυβέρνηση και σχηματίζεται μια διακομματική τεχνοκρατική κυβέρνηση. Αυτό διότι το GERB δεν θα σχηματίσει κυβέρνηση και το ITN δεν θέλει την ευθύνη της κυβέρνησης.
Το τελευταίο σενάριο είναι το χειρότερο και είναι εν πολλοίς αναγκαστικό. Το βουλγαρικό σύνταγμα απαγορεύει τρίτες εκλογές και ο ΠτΔ δεν μπορεί να διαλύσει το κοινοβούλιο. Συνεπώς υπάρχει μια τεχνοκρατική κυβέρνηση για τις καθημερινές υποθέσεις αλλά δεν μπορεί να υπάρξει πολιτικό πρόγραμμα».
Θέτοντας το ζήτημα της διαπλοκής μαφίας – πολιτικής η Τεοντόρα Γιοβτσέβα μας απάντησε ότι «όπως σε κάθε χώρα, η μαφία έχει επίδραση. Υποθέτω ότι αφορά περισσότερο την οικονομία, όπως οι ιδιωτικοποιήσεις και τα χρήματα από την ΕΕ. Αλλά δεν νομίζω ότι η μαφία έχει κάποιον αντίκτυπο στην εξωτερική πολιτική».
Η εξωτερική πολιτική
Μετεκλογικά οποιοσδήποτε κι αν είναι ο νικητής δεν θα αμφισβητηθεί η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, διότι κοινή γνώμη και κόμματα είναι σαφέστατα υπέρ της κοινής προοπτικής. Η κ. Γιοβτσέβα τονίζει ότι «όλες οι δημοσκοπήσεις και τα προεκλογικά κομματικά προγράμματα που έχω επιμεληθεί για το Europe Elects δείχνουν ότι όλοι είναι υπέρ της ΕΕ. Θέλουν να είναι πλήρη μέλη και να έχουν πιο δυνατή φωνή. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποια αντιπαράθεση εδώ».
Η Βουλγαρία κρατάει μερικά από τα κλειδιά της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της Βόρειας Μακεδονίας και φαίνεται ότι η πρώτη δεν είναι έτοιμη να υποχωρήσει στις απαιτήσεις της, σε ένα μοντέλο συμφωνίας των Πρεσπών. Το 2020 ο Μπορίσοφ μπλόκαρε τις συζητήσεις και κατ’ επέκταση την υποψηφιότητα της Β. Μακεδονίας ως μέλους της ΕΕ. Η κ. Γιοβτσέβα απάντησε γι’ αυτό το ζήτημα ότι «είναι ένα αβέβαιο ερώτημα εδώ στη Βουλγαρία.
Οι δημοσκοπήσεις βασικά δείχνουν ότι οι περισσότεροι από τους Βούλγαρους εγκρίνουν το βέτο στην προσχώρηση της Β. Μακεδονίας στην ΕΕ. Η προηγούμενη κυβέρνηση ήταν συνασπισμού. Ο μικρότερος εταίρος ήταν οι Ενωμένοι Πατριώτες, που δεν αντιτίθονταν ακριβώς αλλά έβαζαν εμπόδια στην όλη διαδικασία.
Διότι υπάρχουν πολίτες στη Β. Μακεδονία που κηρύττουν ότι είναι βουλγαρικής “προελεύσεως” αλλά υπάρχει καταπίεση της ταυτότητάς τους. Η βουλγαρική κοινή γνώμη είναι κατά της ένταξης της Β. Μακεδονίας στην ΕΕ εξαιτίας των προβλημάτων με την Ιστορία.
Η Β. Μακεδονία διεκδικεί κάποιους εθνικούς ήρωες της Βουλγαρίας ως Μακεδόνες. Υπάρχει και το πρόβλημα με τη γλώσσα, υπάρχουν φόβοι στη Βουλγαρία ότι η Β. Μακεδονία θα διεκδικήσει αναγνώριση μειονότητας στη χώρα κ.λπ. Δεν νομίζω ότι η στάση της Βουλγαρίας θα αλλάξει μετά τις εκλογές».