Μια διαδραστική εφαρμογή οπτικοποιεί τα δεδομένα των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης του πολιτικού κόσμου και γίνεται εργαλείο ελέγχου για τους δημοσιογράφους και τα ΜΜΕ, ενώ ταυτόχρονα δίνει τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να επεξεργαστεί και να κρίνει ένα μεγάλο όγκο δεδομένων με απλό και εύχρηστο τρόπο. Οι δημιουργοί της μιλούν στο Documento για τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα.
«Κόκκινα» δάνεια, πολιτική μόχλευση και διαφθορά
Πολιτικοί με καταθέσεις εκατομμυρίων, υπουργοί με εκατοντάδες ακίνητα, βουλευτές υπερχρεωμένοι με δάνεια που δεν εξυπηρετούνται. Τελικά τι αποτυπώνουν τα δεδομένα της εφαρμογής Wealth Observer; «Αυτό που σίγουρα θα διαπιστώσει κανείς ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά είναι ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στην οικονομική κατάσταση –εισοδήματα, καταθέσεις και ακίνητα– του πολιτικού προσωπικού της χώρας και της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας» λέει στο Documento ο Αχιλλέας Γαλατσίδας, εκ των δημιουργών της εφαρμογής, και προσθέτει: «Αυτό που προσωπικά με εντυπωσίασε όταν πρωτοείδα οπτικοποιημένα τα δεδομένα ήταν ότι μεγάλο μέρος των πολιτικών εμφανίζεται υπερχρεωμένο με μεγάλα ποσά δανείων. Δημιουργεί εύλογα ερωτήματα καταρχήν για το πώς σε μια περίοδο κρίσης, όπως αυτή των τελευταίων ετών, κάποιοι λίγοι είχαν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό, πολλές φορές χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα και λοιπά περιουσιακά στοιχεία. Περισσότερο όμως για το πώς η εξάρτηση που δημιουργεί ο υπέρογκος δανεισμός αξιοποιείται ως πολιτική μόχλευση για την άσκηση αθέμιτης επιρροής στη διαδικασία άσκησης πολιτικής και λήψης αποφάσεων».
Η δυσκολία που αντιμετωπίζει η πλειονότητα των δημοσιογράφων σε σχέση με την επεξεργασία και την έρευνα των δεδομένων έχει αντίκτυπο στους πολίτες και στην κοινωνία, δημιουργώντας ένα κενό στη γνώση και την επεξεργασία των πληρο- φοριών. Με ποιον τρόπο η εφαρμογή Wealth Observer μπορεί να ρίξει φως και ενδεχομένως να παρακάμψει τη διαμεσολάβηση των ΜΜΕ; «Το πρόβλημα ξεκινάει από τη μορφή στην οποία δημοσιεύονται τα δεδομένα στον ιστότοπο της Βουλής των Ελλήνων, η οποία δεν ευνοεί την αυτόματη ανάγνωση και την επεξεργασία των δεδομένων με μηχανικό τρόπο. Η δυσκολία των δημοσιογράφων στην ανάλυση και την επεξεργασία σίγουρα έχει αντίκτυπο στην ενημέρωση των πολιτών. Για παράδειγμα όταν δημοσιεύτηκαν τα περσινά πόθεν έσχες ελάχιστα ήταν τα ΜΜΕ που ξέφυγαν από την απλή αναπαραγωγή ενός δελτίου του ΑΠΕ και έκαναν πρωτογενή έρευνα πάνω στα δεδομένα. Αλλά ακόμη κι αυτά συνήθως εξαντλούνται στους πολιτικούς με τα περισσότερα ακίνητα, δάνεια, καταθέσεις κ.λπ. Αυτό έχει άμεση συνέπεια το ενδιαφέρον της κοινωνίας να παραμένει χαμηλό, μαζί και η όποια πίεση θα μπορούσε να ασκηθεί στους πολιτικούς για την ακρίβεια των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης. Με το Wealth Observer ελπίζουμε ότι αυτό θα αλλάξει. Πλέον τα δεδομένα δεν είναι κρυμμένα σε δυσανάγνωστους πίνακες μέσα σε τεράστια έγγραφα στον ιστότοπο της Βουλής, αλλά είναι προσβάσιμα στο σύνολό τους με μερικά κλικ από οποιονδήποτε. Αυτό αφενός θα διευκολύνει το έργο των δημοσιογράφων που θέλουν να κάνουν έρευνα στο θέμα, αλλά ανοίγει αυτά τα δεδομένα και σε ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας, πράγμα που καθιστά τον έλεγχο πιο αποτελεσματικό και την πίεση προς τον πολιτικό κόσμο πιο ισχυρή» όπως σημειώνει. Μέσα από τα εργαλεία της εφαρμογής μπορεί κάποιος δημοσιογράφος ή απλός πολίτης να εμβαθύνει πρακτικά στην έρευνα, επισημαίνει ο Αχ. Γαλατσίδας. «Μέσα από την οπτική απεικόνιση που σχεδιάσαμε μπορεί να δει τη συνολική εικόνα των πόθεν έσχες με μια ματιά, να αποκτήσει γρήγορα άποψη για τους πλουσιότερους και να κάνει συγκρίσεις ανάμεσα στα κόμματα. Μέσα από την αλληλεπίδραση με την εφαρμογή μπορεί να εξερευνήσει τα δεδομένα σε βάθος κάνοντας αναζητήσεις συγκεκριμένων πολιτικών, των επιχειρήσεων στις οποίες συμμετέχουν ή των χρεογράφων που κατέχουν. Μπορεί επίσης να επικεντρώσει την έρευνά του σε έναν συγκεκριμένο πολιτικό και να δει την εξέλιξη της περιουσίας του στον χρόνο ή να χρησιμοποιήσει τα φίλτρα για να επικεντρωθεί σε ένα κομμάτι των δεδομένων και να ανακαλύψει εκεί λεπτομέρειες που διαφορετικά θα χάνονταν στον μεγάλο όγκο».
Η κοινωνία στον ρόλο του ελεγκτή
Το Documento έχει αποκαλύψει ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το 2016 καταθέτει ψευδές πόθεν έσχες. Από το 1964 που θεσμοθετήθηκε η δήλωση περιουσιακής κατάστασης για τους πολιτικούς έχουν εντοπιστεί παραλείψεις, παρατυπίες, απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων. Πόσο σημαντικό είναι περιστατικά διαφθοράς και παράνομου πλούτου να βλέπουν το φως της δημοσιότητας; «Η γενικότερη αίσθησή μου είναι ότι υπάρχει αφενός έλλειμμα στις δεσμεύσεις των πολιτικών απέναντι στον νόμο αλλά και μια τουλάχιστον ύποπτη ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών, στην προκειμένη περίπτωση της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, ώστε να εντοπίσουν έγκαιρα περιπτώσεις παραλείψεων ή παραβάσεων και να επιβάλουν τις αυστηρές ποινές που προβλέπει ο νόμος. Οταν λοιπόν οι επίσημοι ελεγκτικοί μηχανισμοί εμφανίζονται ανεπαρκείς η δημοσιοποίηση των δηλώσεων πόθεν έσχες αναβαθμίζεται σε σημαντικό εργαλείο πρόληψης κατά της διαφθοράς, καθώς ρόλο ελεγκτή αναλαμβάνει και η ίδια η κοινωνία, ο παραβάτης-πολιτικός απαξιώνεται και η φήμη του υπονομεύεται».
Στην ερώτηση αν υπάρχει διάθεση στους πολίτες να διερευνήσουν τα πόθεν έσχες των πολιτικών ή η παγιωμένη αντίληψη «όλοι ίδιοι είναι» τους αποτρέπει απάντησε: «Λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των επισκεπτών και τον χρόνο που παραμένουν στο wealthobserver.gr κατά τους πρώτους μήνες της λειτουργίας θα έλεγα πως ναι, υπάρχει διάθεση για διερεύνηση των πόθεν έσχες. Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό και παράλληλα ελπιδοφόρο».
