Ανήλικοι ξυλοκοπούν 13χρονο αγόρι φωνάζοντας «Σκοτώστε τον!». Βιντεοσκοπείται η στιγμή που μια 15άχρονη βασανίζει ένα 13χρονο. Ανήλικοι δένουν πετονιά γύρω από τον λαιμό συμμαθητή τους. Δεκαπεντάχρονα κάνουν άγρια επίθεση και στέλνουν συνομηλίκους τους στο νοσοκομείο. Ανήλικες ξυλοκοπούν και κλέβουν δύο άλλες ανήλικες. Τρεις ανήλικοι βίασαν 13χρονο κορίτσι σε αυλή σχολείου. Πώς φτάσαμε άραγε στο σημείο να καταγράφουμε διαρκώς περισσότερες επιθέσεις εφήβων μέσα και έξω από τα σχολεία;
Ενα στα τρία παιδιά (32,4%) σε όλη την Ελλάδα δέχεται εκφοβισμό, σύμφωνα με έρευνα του Χαμόγελου του Παιδιού, αλλά το κράτος πρόνοιας είναι για άλλη μία φορά απόν, παρά τις αλλεπάλληλες κυβερνητικές εξαγγελίες. Οικογένειες αναγκάζονται ακόμη και να αλλάξουν χώρα για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να σταθούν πάλι στα πόδια τους και οι γονείς καλούνται να γίνουν οι ίδιοι ασπίδα τους, καθώς το σαθρό σύστημα αδυνατεί να τα κρατήσει ασφαλή.
Υστερα από όλα αυτά τα τραγικά και την επί μήνες κωλυσιεργία της κυβέρνησης, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Οικονόμου ανήγγειλε μέτρα για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας. Ανακοίνωσε την καταγραφή των σημείων στα οποία η βία των ανηλίκων εκδηλώνεται πιο έντονα, ενώ εισηγείται εντονότερη και πιο εμφανή αστυνόμευση και εντατικοποίηση επαφών, με στόχο την αποτύπωση του προβλήματος σε πραγματική διάσταση, με παράλληλη ενημέρωση του υπουργείου Παιδείας παρουσία ειδικών επιστημόνων. Το ερώτημα όμως είναι αν η καταγραφή και η εντονότερη αστυνόμευση αποτελούν επαρκή μέτρα για να σταματήσουν τα παιδιά να αλληλοτραυματίζονται και να πλακώνονται στο ξύλο.
«Ετσι γουστάρανε, ήταν η μαγκιά τους»
Ηταν 25 Οκτωβρίου 2021 όταν ένας 16άχρονος μαθητής μαχαιρώθηκε πέντε φορές μέσα στο προαύλιο του 1ου ΕΠΑΛ Αθηνών από εισβολείς εξωσχολικούς. Μάλιστα του κατάφεραν ένα τραύμα στον πνεύμονα. Σήμερα, δύο χρόνια μετά, η θεία (τα στοιχεία της στη διάθεση της εφημερίδας) του 18άχρονου πλέον περιγράφει στο Documento τις ανοιχτές πληγές που δεν λένε να κλείσουν.
«Αλλάξαμε και χώρα για να μπορέσουμε να συνέλθουμε. Το παιδί ήταν μέσα στον φόβο, του αλλάξαμε σχολείο, τον πήγαμε στη Βουλγαρία, μετά επιστρέψαμε. Μιλάμε για φόβο και άγχος» αποκαλύπτει η θεία του.
Σαφής απάντηση για τους λόγους που οδήγησαν στον ξυλοδαρμό δεν υπάρχει. Η θεία του θεωρεί ότι «ήταν έτοιμοι για να πάνε να σκοτώσουν». Ρωτώντας τη γιατί, αποκρίθηκε: «Τα παιδιά έτσι γουστάρανε, μάλλον ήταν η μαγκιά τους».
Η ωμή βία που υπέστη ο τότε 16άχρονος τον στιγμάτισε, με αποτέλεσμα να έχει απομακρυνθεί από όλα. Για έναν ολόκληρο χρόνο δεν μπόρεσε να επιστρέψει στον τρόπο ζωής που είχε. Μάλιστα ο νεαρός, καθότι αθλητής, έμεινε ένα χρόνο εκτός προπονήσεων, χαραμίζοντας το λαμπρό μέλλον που έως τότε διαγραφόταν μπροστά του.
«Δεν θέλει να ξανακούσει τίποτε, έχει άγχος για το πώς θα τα καταφέρει στο δικαστήριο που είναι τις επόμενες εβδομάδες. Τώρα πρέπει να αρχίσει από την αρχή. Εξαιτίας της τρύπας στον πνεύμονα δεν έχει τις ίδιες αντοχές. Δυστυχώς, ούτε σωματικά ούτε ψυχολογικά δεν έχει επιστρέψει» επισημαίνει χαρακτηριστικά η θεία του. Αντίστοιχα, σε κακή ψυχολογική κατάσταση βρίσκεται και η μητέρα του, η οποία «μόλις το θυμηθεί βάζει τα κλάματα».
Σε εμφανή απόγνωση, η θεία του 18άχρονου περιγράφει πως μένουν ακόμη στην ίδια γειτονιά και είναι αναγκασμένοι να ξαναζούν τις ίδιες εφιαλτικές ημέρες. Τρομερή εντύπωση της προξενεί η στάση που κράτησαν οι υπόλοιπες μητέρες, από τις οποίες, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά, «καμία δεν πλησίασε να σηκώσει το κεφάλι και να ζητήσει μια συγγνώμη. Είναι θλιβερό όλο αυτό. Και η μάνα και το παιδί αν μπορούσαν να πάρουν μια γόμα και απλώς να σβήσουν ό,τι έγινε, αυτό θα έκαναν».
«Η οικογένεια παρέλαβε το παιδί της μαχαιρωμένο»
Ο δικηγόρος της οικογένειας Γεώργιος Ζαχαρόπουλος δίνει τη δική του εξήγηση όχι μόνο για το συγκεκριμένο αλλά και για άλλα περιστατικά που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια της καριέρας του.
«Με έναυσμα το εν λόγω περιστατικό καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι εμπλέκονται παιδάκια και όχι αυτό το οποίο θα φανταζόταν κανείς αν άκουγε πρώτα τα εγκλήματα και μετά ποιοι τα έκαναν» σχολιάζει και συνεχίζει λέγοντας πως υπάρχει «απουσία της πρόληψης και του κρατικού μηχανισμού, αλλά και μέριμνας από την πλευρά της οικογένειας». Ο Γ. Ζαχαρόπουλος σχολιάζει ότι κανένα από τα παιδιά που έχει συναντήσει δεν έχει το αίσθημα του ανήκειν, ενώ τους λείπει η ενσυναίσθηση. Η δική του θεώρηση είναι ότι έγινε με κίνητρα κυριαρχίας, περνώντας το μήνυμα ότι «εκείνοι κάνουν κουμάντο εδώ».
«Η οικογένεια παρέλαβε το παιδί της μαχαιρωμένο, μην έχοντας την παραμικρή βοήθεια ή στήριξη από το σχολείο. Η έγνοια του διευθυντή ήταν να σχολιάσει ότι το παιδί μαχαιρώθηκε εκτός των ορίων του σχολείου, οριοθετώντας έτσι τη δική του ευθύνη. Αυτό και μόνο δείχνει ουσιαστική αδιαφορία» αναφέρει ο δικηγόρος.
Οπως καταγγέλλει ο Γ. Ζαχαρόπουλος, ο διευθυντής «τόνισε στην οικογένεια πως αν κινηθούν νομικά, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο οι υπόλοιποι μαθητές να προφυλακιστούν. Δηλαδή η ανησυχία του κ. διευθυντή ήταν αν θα προφυλακιστούν οι μαθητές και τι θα συμβεί στο σχολείο και όχι το γεγονός ότι ένας μαθητής μεταφέρθηκε αιμόφυρτος στο νοσοκομείο».
«Δεν ήθελα να πηγαίνω σχολείο»
Πριν από εφτά χρόνια η Βάλια, σήμερα μαθήτρια Γ΄ λυκείου, μισούσε το σχολείο. Στενό συγγενικό της πρόσωπο είχε βρεθεί στη φυλακή κατηγορούμενο για ανθρωποκτονία. Η κλειστή κοινωνία της Θεσσαλονίκης δεν μπόρεσε να αφήσει ασχολίαστο το γεγονός.
Μέσα σε λίγες ημέρες η συγγένεια της Βάλιας με το συγκεκριμένο πρόσωπο μαθεύτηκε. Η ίδια μας εξηγεί γιατί δεν ήθελε να πηγαίνει σχολείο. «Ενιωθα απαίσια. Ενώ μου άρεσε το σχολείο, δεν ήθελα να πηγαίνω επειδή ήξερα τι είχα να αντιμετωπίσω. Γυρνούσα σπίτι και έκλαιγα» θυμάται.
Η μητέρα της, η Μάνια, ανοίγοντάς μας επίσης την καρδιά της περιγράφει πώς ήταν η ζωή για εκείνη και τα τρία της παιδιά: «Η Βάλια μου ήταν στην Ε΄ δημοτικού, δεν της είχαμε πει κάτι, δεν θέλαμε να την μπλέξουμε σε όλο αυτό». Τελικά όταν το μυστικό που κρατούσε για να την προστατεύσει έγινε κουτσομπολιό στους διαδρόμους του σχολείου άρχισε ο δικός τους γολγοθάς. «Είχαν πιάσει την κόρη μου από τα πόδια και τις μασχάλες και προσπαθούσαν να την πετάξουν μακριά, την κλοτσάγανε, τη χτυπούσανε, της βάζανε τρικλοποδιές στη σκάλα. Εφτασαν να της λένε ότι θα τη σκοτώσουν. Οι διευθυντές φοβούνταν μην μπλέξουν, μου έλεγαν να πάρω εγώ το παιδί μου από το σχολείο» εξιστορεί η κ. Μάνια.
«Οταν η κόρη μου τελείωσε το δημοτικό μου είπε: “Φεύγω από την κόλαση, μη στεναχωριέσαι” κι εγώ αναρωτιόμουν συνεχώς τι είχα κάνει λάθος» λέει η μητέρα της. Στα χρόνια που ακολούθησαν η Βάλια παρακολούθησε μαθήματα πολεμικών τεχνών, μαθαίνοντας να σέβεται και να προστατεύει τον εαυτό της. Αυτό, όπως η ίδια μας εκμυστηρεύεται, της ανέβασε την αυτοπεποίθηση και την έκανε να κοιτάξει μπροστά. «Σήμερα τα κοιτάω και γελάω, τότε όμως ήταν πολύ δύσκολα» καταλήγει.
«Τα παιδιά δεν είναι χαρούμενα, είναι λυπημένα»
Εκπαιδευτικός σε σχολείο του Βύρωνα θεωρεί ότι η βία αποτελεί σύνθετο θέμα, πίσω από το οποίο κρύβονται πολλά. «Τα παιδιά δεν είναι χαρούμενα, είναι λυπημένα» παρατηρεί. Στο σχολείο που εργάζεται –δεν αναφέρεται για λόγους προστασίας των μαθητών– φοιτούν δύο κορίτσια τα οποία αυτοτραυματίζονται. Μάλιστα το ένα εξ αυτών εδώ και περίπου τρεις εβδομάδες νοσηλεύεται έχοντας πλέον νευρική ανορεξία. Είναι παιδί χωρισμένων γονιών και αυτήν τη στιγμή αρνείται να συνεργαστεί με οποιονδήποτε, όπως μας πληροφορεί η εκπαιδευτικός. Μια άλλη μαθήτρια, η οποία επίσης αυτοτραυματιζόταν με ξυραφάκι, εμπιστεύτηκε στην εκπαιδευτικό ότι δεν ήταν χαρούμενη και πως όλοι την εκμεταλλεύονταν.
Οπως περιγράφει η Αγάπη Παπαδοπούλου, διευθύντρια σε σχολείο του Ιλίου, περιοχή στην οποία είχε λάβει χώρα το τραγικό περιστατικό με τον ομαδικό βιασμό ενός 15άχρονου, οι συνθήκες μετά την αποκάλυψη ήταν τραγικές. Η ίδια στην τάξη της είχε μια από τις παρατηρήτριες του απαράδεκτου περιστατικού. Η οικογένεια της νεαρής κοπέλας αναγκάστηκε να αλλάξει σχολείο στο παιδί, γειτονιά, ίσως και πόλη, θεωρεί η Αγ. Παπαδοπούλου, για να μπορέσει να επιβιώσει από το μπούλινγκ.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις εκπαιδευτικών που μιλούν στο Documento, οι αιτίες της βίας ποικίλλουν, έχουν όμως πάντα ως κοινό παρονομαστή τη βία και την αδιαφορία που όλα αυτά τα παιδιά υφίστανται στο σπίτι τους. Ειδικά μετά τον εγκλεισμό που επέφερε η πανδημία, τα παιδιά έχασαν δύο χρόνια από τη ζωή τους. «Οι γονείς είναι εξαντλημένοι από την πολύωρη εργασία, με αποτέλεσμα να είναι απόντες όταν τα παιδιά τους τους χρειάζονται πραγματικά» λένε χαρακτηριστικά.
«Τα αγόρια κουβαλάνε μαχαίρι, είναι μόδα»
«Τα αγόρια κουβαλάνε μαχαίρι, είναι μόδα. Αυτή είναι η κοινωνικοποίησή τους» λέει μια μητέρα προσπαθώντας να μας περιγράψει την κατάσταση που επικρατεί σε σχολείο της Νέας Σμύρνης στο οποίο φοιτούν τα παιδιά της. Επισημαίνει ότι σε έναν τσακωμό είναι εύκολο να βγει το μαχαίρι, ενώ συχνά παιδιά υπό την απειλή μαχαιριού αναγκάζονται να δώσουν το κινητό τους.
Ο Νεκτάριος Κορδής, μέλος του ΔΣ της ΟΛΜΕ, πιστεύει ότι όλα τα κοινωνικά αδιέξοδα έχουν αντίκτυπο στους νέους. Θεωρεί πως η χρήση του διαδικτύου, τα οπαδικά κίνητρα, αλλά και το ξεκαθάρισμα λογαριασμών αποτελούν μερικές από τις αιτίες που οδηγούν σε ακραία ξεσπάσματα βίας. Καταλήγοντας λέει στο Documento ότι «η βία δεν αντιμετωπίζεται με ευχολόγια ούτε σε πλατφόρμες. Χρειάζεται συγκροτημένος διάλογος για να καταλήξουμε κάπου ουσιαστικά».
«Λείπουν η επαφή και τα συναισθήματα στα παιδιά»
Η κοινωνική απομόνωση του παιδιού, η εξαρτητική ενασχόληση με τα επιθετικά ηλεκτρονικά παιχνίδια και η έλλειψη χρόνου των γονέων να ασχοληθούν ουσιαστικά με τα παιδιά τους είναι μερικές από τις αιτίες που οδηγούν στη σχολική βία. Η επαφή με τα συναισθήματα καθώς και η έκφρασή τους καλλιεργούνται μέσα από την επικοινωνία στην οικογένεια. Η έλλειψή της οδηγεί σε συναισθηματικά ξεσπάσματα και βία. Η ζωή στα μεγάλα αστικά κέντρα απομακρύνει την επαφή με τη φύση, την επαφή με το σωματικό παιχνίδι και την παρατήρηση. Ετσι κυριαρχούν όλο και περισσότερο η βίαιη πλευρά της τηλεόρασης και της επικαιρότητας στην καθημερινότητα.
