Σβεν Χάρτμπεργκερ: Το κοινό καλό σημαίνει πλούτος σωστά μοιρασμένος

Ενα πρότζεκτ στη Στέγη μας δίνει την αφορμή να μιλήσουμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Klangforum Wien για το νέο μοντέλο ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό.

Η Στέγη φιλοξενεί έναν καλλιτεχνικό µαραθώνιο που ξεπερνάει τα όρια της τυπικής συναυλίας και µιας σειράς από κινηµατογραφικές προβολές. Η µουσική οµάδα Klangforum Wien, δέκα συνθέτριες και δέκα κινηµατογραφίστριες συµπράττουν καλλιτεχνικά στο πρότζεκτ «Hapiness machine» για να διερευνήσουν (σε αλληλεπίδραση µε το κοινό) το ενδεχόµενο ανάδυσης νέου οικονοµικού µοντέλου. Μιλήσαµε µε τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Klangforum Wien και εισηγητή του πρότζεκτ Σβεν Χαρτµπέργκερ για όλα όσα θα συµβούν στη Στέγη.

Γιατί να παρακολουθήσει κάποιος το «Happiness machine»; Είναι διασκέδαση ή τροφή για σκέψη;

Είναι και τα δύο. Απευθύνεται και σε κάποιον που θέλει να περάσει καλά µε τη µουσική και τις ταινίες και σε εκείνον που αναζητάει τροφή για σκέψη ή µάλλον τροφή για ελπίδα. Οι συναυλίες, οι ταινίες και κυρίως ο χώρος στον οποίο όλοι θα µπορούν να ανταλλάξουν απόψεις και να λειτουργήσουν διαδραστικά είναι το µυστικό αυτής της συνάντησης.

Πώς προέκυψε η επιλογή µόνο γυναικών στο συνθετικό και το κινηµατογραφικό µέρος των εκδηλώσεων;

Οι άντρες διαδραµάτισαν καίριο ρόλο στις αποφάσεις που αφορούσαν κρίσιµα ζητήµατα τα τελευταία χρόνια και το σύστηµα στήριξε σιωπηλά τους ίδιους και τη δράση τους. Στο πλαίσιο λοιπόν των εναλλακτικών προτάσεων σκεφτήκαµε να δώσουµε στις γυναίκες δηµιουργούς όλο τον χώρο έκφρασης και να αποφασίσουν αυτές πώς θα κινηθούν.

Το Klangforum Wien έχει την ιδιαιτερότητα ότι λειτουργεί µε τελείως δηµοκρατικό τρόπο που στις µέρες µας φαντάζει παράταιρο στο βασίλειο που ορίζει η οικονοµική και πολιτική ελίτ…

Οι 24 µουσικοί που το αποτελούν –άντρες και γυναίκες– είναι αυτοί που αποφασίζουν για όλα, όπως για το ποιος θα είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής – στην προκειµένη περίπτωση εγώ έως το τέλος της χρονιάς και ύστερα από 20 χρόνια παρουσίας στη συγκεκριµένη θέση. Κάνουµε συναντήσεις κάθε µήνα, ακόµη και αν δεν υπάρχουν συναυλίες, ώστε να συζητήσουµε όλα όσα µας απασχολούν και να πάρουµε αποφάσεις. Ολα αποφασίζονται και γίνονται από κοινού: καλλιτεχνικά, οικονοµικά και θεσµικά. Το ζητούµενο δεν είναι µόνο το δηµοκρατικό πλαίσιο που υπάρχει αλλά και η συµµετοχή όλων σε όλα.

Το sleepover (διανυκτέρευση) είναι ακόµη ένα χαρακτηριστικό του καλλιτεχνικού µαραθωνίου «Happiness machine». Πώς το αποφασίσατε;

Οι συναυλίες πάντα αφήνουν ελάχιστο χρόνο για ανταλλαγή απόψεων µεταξύ καλλιτεχνών και θεατών. Συνήθως τα καυτά ερωτήµατα δεν διατυπώνονται ποτέ. Μένοντας όλοι µαζί, διανυκτερεύοντας στη Στέγη, η τριβή µεταξύ µας µεγαλώνει και όλες οι σκέψεις βγαίνουν στην επιφάνεια. Ακόµη και να κοιµηθεί κάποιος, στην ώρα του πρωινού πάλι θα έχει την ευκαιρία να συζητήσει πράγµατα που ίσως δεν θα είχε σκεφτεί στο πλαίσιο µιας απλής συναυλίας. Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις σε µια τέτοια συνθήκη γίνονται και δίνονται την πιο κατάλληλη στιγµή πάντα. Το αυθόρµητο και το αληθινό είναι τα βασικότερα χαρακτηριστικά σε µια καλλιτεχνική διανυκτέρευση, µε όλες τις προεκτάσεις που έχει η δική µας και τα θέµατα που µας απασχολούν. Η νύχτα αφήνει το περιθώριο αντανακλάσεων όχι µόνο καλλιτεχνικών αλλά κυρίως ψυχικών. Τις προηγούµενες φορές που το κάναµε σε άλλες περιοχές της Ευρώπης η εµπειρία ήταν µοναδική και πραγµατικά η συνταγή αυτή έχει αποτελέσµατα.

Θέλετε να ενηµερώσετε τον κόσµο για το νέο οικονοµικό µοντέλο που προτείνετε και για την πραγµατική σηµασία του κοινού καλού; Ποια είναι τα σηµεία-κλειδιά σε κάτι τέτοιο;

Το παρόν σύστηµα επιβάλλει στον καθένα από µας να κερδίζει όσο περισσότερα µπορεί κοιτώντας µόνο το συµφέρον του. Αυτό άλλωστε είναι κάτι που µας διδάσκουν. Οι προπαγανδιστές της παντοκρατορίας της αγοράς προσπαθούν να µας πείσουν πως, παρά τις όποιες δυσκολίες εµφανίζονται, στο τέλος όλα θα πάνε καλά. Αυτό σίγουρα δεν είναι η πραγµατική αλήθεια. Αυτό που πρεσβεύουµε είναι η αλλαγή στον σκοπό για τον οποίο δουλεύουµε στηρίζοντας κυρίως ο ένας τον άλλο. Αυτό µπορεί να συµβεί βγάζοντας τον ανταγωνισµό από την εξίσωση.

Πρέπει να κοιτάξουµε λίγο τις επόµενες γενιές, κάτι το οποίο συνδέεται άµεσα µε τη σωτηρία του πλανήτη, όλων των πλασµάτων που κατοικούν σε αυτόν και των πηγών του. Να µοιράζουµε αντί να συσσωρεύουµε και να έχουµε τα µάτια µας ανοιχτά σε όποιον µας χρειάζεται. Το κοινό καλό δεν σηµαίνει συσσωρευµένος πλούτος αλλά σωστά µοιρασµένος, κυρίως εκεί όπου υπάρχουν προβλήµατα κάθε είδους. Το πολύ δεν είναι καλό για κανέναν- ούτε καν για τους πλούσιους. Η συνεργασία πρέπει να αντικαταστήσει τον ανταγωνισµό. Αλλωστε ένα από τα προβλήµατα της δηµοκρατίας έγκειται ακριβώς σε αυτό: αν είσαι πλούσιος και ισχυρός, αυτοµάτως εντάσσεσαι σε διάφορα λόµπι που έχουν µοναδικό στόχο την προστασία και τη διατήρηση του πλούτου, προσαρµόζοντας ανάλογα το νοµικό σύστηµα προς αυτή την κατεύθυνση. Ολα είναι χωρίς όρια! Το µυστικό του νέου µοντέλου ίσως να βρίσκεται στο να τεθούν κάποια όρια, όπως άλλωστε συµβαίνει στις οικογένειες. Να υπάρχει τάξη όπως σε κάθε σπίτι· τόσο απλά. Φυσικά χωρίς να καταφύγουµε στο παραπέτασµα της απαγόρευσης, αλλά στον σεβασµό και στην αρµονική συνύπαρξη.