Σαν σήμερα – Φρίντα Κάλο: «Σαν απαλή κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα»

«Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι ήμουν το πιο παράξενο άτομο στον κόσμο, αλλά μετά σκέφτηκα ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, που πρέπει να υπάρχει κάποιος σαν εμένα. Κάποιος που να αισθάνεται παράξενος και ελαττωματικός, όπως κι εγώ. Προσπαθούσα πολύ να φανταστώ αυτό το άτομο, και φανταζόμουν ότι και αυτό με σκεφτόταν πολύ. Λοιπόν, αν είσαι εκεί έξω και διαβάζεις αυτό, να ξέρεις ότι, ναι, είμαι στ’ αλήθεια εδώ, και είμαι εξίσου περίεργη όπως κι εσύ».

Γεννημένη στις 6 Ιουλίου 1907, η Φρίντα Κάλο έζησε δέκα ζωές κι ακόμα περισσότερες καταφέρνοντας να γίνει μια από τις πιο επιδραστικές ζωγράφους του 20ου αιώνα.

Στην ηλικία των έξι ετών αρρώστησε από πολιομυελίτιδα με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να είναι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο. Παρακολούθησε την Escola Preparatoria κι ήταν ένα από τα 35 κορίτσια ανάμεσα σε 2000 άτομα που είδε για πρώτη φορά τον μετέπειτα σύζυγό της τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα να ζωγραφίζει τους τοίχους της θρυλικής σχολής.

To 1925, ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε. Υποβλήθηκε σε μεγάλο αριθμό εγχειρήσεων και έκτοτε η ζωή της σημαδεύτηκε από πόνο και θλίψη.

Τότε, ήταν που η Κάλο ανακάλυψε τη δύναμη της τέχνης. Με ένα αυτοσχέδιο καβαλέτο, κατασκευή του πατέρα, της ξόρκιζε τον πόνο μέσα από τη ζωγραφική. Τον περισσότερο καιρό ζωγράφιζε τον εαυτό της. Στο έργο της «Σπασμένη Κολώνα» αποτυπώνεται το σώμα της να είναι ανοιγμένο στα δύο σαν χαράδρα και μια σπασμένη κολώνα να είναι η σπονδυλική της στήλη, έτοιμη να καταρρεύσει σε ερείπια. Το σώμα της είναι γεμάτο καρφιά και κάτω από τη μέση τυλίγεται με ένα ύφασμα σαν σάβανο. Τα μαλλιά της είναι λυτά και στο πρόσωπο της τρέχουν λευκά δάκρυα. 

Καθ΄ όλη τη διάρκεια της καριέρας της η Κάλο ζωγράφισε 143 πίνακες, με τους 55 να αποτελούν αυτοπροσωπογραφίες. Στα έργα της  κυριαρχούν τα έντονα χρώματα αποτέλεσμα της πολυπολιτισμικότητας του Μεξικού. Επηρεάζεται από τον συμβολισμό και τον υπερρεαλισμό. Στην Ευρώπη μιλάνε όλοι για τη μεξικανή ζωγράφο με τα σμιχτά φρύδια και το εκρηκτικό ταπεραμέντο που οι πίνακες της βοούν από τη σεξουαλικότητα της.

Η Κάλο αφήνει πίσω της την προκολομβιανή εποχή παραμένοντας πιστή στην τάση της mexicanidad, τη μεξικανική κουλτούρα που ανθούσε εκείνη την περίοδο. Συχνά οι πίνακές της επηρεάζονται από τα δημοφιλή λαϊκά χριστιανικά τάματα (retablos) και αποτελούν ευχαριστία στην Παρθένο Μαρία για την πραγματοποίηση μιας ευχής.

Ο γάμος της με τον Ντιέγκο Ριβιέρα την βυθίζει ακόμα περισσότερο στην απόγνωση. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις του Ριβιέρα την εξαντλούν αλλά ακόμα και τότε δεν το βάζει κάτω. Αφιερώνεται περισσότερο στη ζωγραφική της που μοιάζει το πιο ασφαλές καταφύγιο για εκείνη. Παράλληλα, συνάπτει σχέση με την πασίγνωστη χορεύτρια, Τζοζεφίν Μπέικερ αδιαφορώντας για τα σχόλια που δημιουργούνται.

Το 1937, ο Ριβέρα προσφέρει άσυλο στον εξόριστο Λέον Τρότσκι. Ο Ρώσος πολιτικός έμεινε στο σπίτι της Κάλο, μαζί με τη γυναίκα του για δύο χρόνια. Η γοητεία της Μεξικανής ζωγράφου δεν άργησε να δράσει. Λίγο καιρό μετά την άφιξή του στο Μεξικό, ο Τρότσκι έγραφε γράμματα στην Κάλο, τα οποία τα έκρυβε μέσα σε διάφορα βιβλία που της έδινε. Η σχέση τους δεν κράτησε πολύ καιρό. Σύντομα η Φρίντα βαρέθηκε τον «σχολαστικό του χαρακτήρα».

Ο Αντρέ Μπρετόν μετά τη συνάντηση τους την χαρακτηρίζει «Σαν απαλή κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα». Εντυπωσιασμένος ο γάλλος σουρεαλιστής από τη δουλειά της, την κάλεσε να πάρει μέρος στην έκθεση μαζί με άλλους σουρεαλιστές ζωγράφους και οργάνωσε μια έκθεση της προσωπικής της δουλειάς στο Παρίσι. Εκείνη ωστόσο τόνισε πως οι πίνακές της δεν ήταν όνειρα, αλλά η δική της πραγματικότητα. Στη διάρκεια της ζωής της πραγματοποίησε τρεις μόνο εκθέσεις: στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη και στο Μεξικό. Το 1939 θα βρει την Κάλο στο Παρίσι, όπου γνώρισε και συνδέθηκε φιλικά με σπουδαίους καλλιτέχνες του καιρού, όπως τον Πάμπλο Πικάσο και τον Μαρσέλ Ντισάν. Λίγο αργότερα στην ίδια χρονιά, θα χωρίσει από τον Ριβέρα και θα ζωγραφίσει ένα από τα μνημειώδη της έργα, το περίφημο «Οι Δύο Φρίντες» (1939), με τη διπλή εκδοχή του εαυτού της να συμβολίζει την αγάπη και την προδοσία. Το 1941 η μεξικανική κυβέρνηση παραγγέλνει στην Κάλο μια σειρά πέντε πορτρέτων σημαντικών γυναικών της χώρας, με την ίδια ωστόσο να μην ολοκληρώνει ποτέ την παραγγελία εξαιτίας του θανάτου του πατέρα της.

Παρά τα τεράστια προβλήματα υγείας η Κάλο δεν σταμάτησε στιγμή τον πολιτικό ακτιβισμό. Η τελευταία δημόσια εμφάνισή της ήταν μάλιστα σε διαδήλωση κατά της αμερικανικής εμπλοκής στην ανατροπή του προέδρου της Γουατεμάλας Jacobo Arbenz. Το ημερολόγιο έδειχνε 2 Ιουλίου.

Μία εβδομάδα περίπου μετά τα 47α γενέθλιά της, η Φρίντα Κάλο πεθαίνει στο λατρεμένο της Μπλε Σπίτι (13 Ιουλίου). Για τα αίτια του θανάτου της έχουν διατυπωθεί αναρίθμητα σενάρια, που ποικίλουν από πνευμονική εμβολή μέχρι και αυτοκτονία (από υπερβολική δόση ηρεμιστικών).

Το 2010, η κυβέρνηση του Μεξικού, σε αναγνώριση της συνεισφοράς της Φρίντα Κάλο αλλά και του Ντιέγκο Ριβέρα απεικόνισε τα πρόσωπά τους στις δύο όψεις του χαρτονομίσματος των 500 πεσσός, στην έκδοση για τον εορτασμό της 200ής επετείου της ανεξαρτητοποίησης της χώρας και της 100ής επετείου της Μεξικανικής Επανάστασης.

Ετικέτες