Σήμερα 16 Φεβρουαρίου συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από την πρόωρη εκδημία του ποιητή και πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου.
Στις μέρες μας είναι κάπως δύσκολο να διαχωρίσει κανείς την αυτοαναφορική από τη βιωματική αφήγηση, καθώς τα social media μας έμαθαν να θεωρούμε κέντρο του σύμπαντος τον καθρέφτη μας. Το βιωματικό ωστόσο είναι κάτι άλλο. Είναι η εικόνα του κόσμου μέσα από την προσωπική ματιά. Κάτι πολύ δύσκολο και σπάνιο, καθώς η παγίδα της αυτολατρείας παραμονεύει. Αυτές τις μέρες πέρασαν από τα μάτια μου ξανά τα βιβλία του Γιώργου Ιωάννου. Σήμερα συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από τον πρόωρο θάνατό του και με αυτή την αφορμή ετοιμάσαμε στο Documento ένα μεγάλο αφιέρωμα στο οποίο μελετητές και φίλοι του γράφουν για το έργο και την προσωπικότητά του.
Ο Ιωάννου είναι από τις περιπτώσεις συγγραφέων που άπαξ και αφεθείς στη ροή του δένεσαι μαζί του για πάντα. Το διαυγές βλέμμα του πάνω στη Θεσσαλονίκη ήταν που ταύτισε το έργο του με την πόλη. Η βαθιά αγάπη του για εκείνη τον πονάει σε κάθε γραπτό του. Εκεί έζησε τα πρώτα χρόνια, εκεί γνώρισε τους άλλους πρόσφυγες (από προσφυγική οικογένεια και ο ίδιος) και τους νοιάστηκε, θέλησε να μπει στην ψυχή τους και να γίνει η φωνή τους. Στη Θεσσαλονίκη, δεκαπεντάχρονο αγόρι, είδε να παίρνουν τα γερμανικά καμιόνια τους Εβραίους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μια ιστορία που όχι μόνο δεν ξέχασε όπως πολλοί κάτοικοι της πόλης, αλλά την κατέγραψε πρώτος απ’ όλους στην «Πρωτεύουσα των προσφύγων».
Έβαλα να δω τον Ιωάννου να περιδιαβαίνει τους δρόμους της Αθήνας (όπου έμενε τα τελευταία χρόνια της ζωής του) στο περίφημο αφιέρωμα που του είχε κάνει το Παρασκήνιο και θαύμασα τον καθαρό και θαρραλέο λόγο του. Ξαναδιάβασα τον «Επιτάφιο θρήνο» και ένιωσα σαν να τον λαθρακούω να μιλάει στον εαυτό του, απαλλαγμένος από το επικριτικό βλέμμα των άλλων. Ο Ιωάννου είναι ο εισηγητής του πεζογραφήματος στην ελληνική λογοτεχνία, ενός είδους στο οποίο συνταιριάζεται το διήγημα με το δοκίμιο. Μέσα από αυτό καταφέρνει να φωτίσει το συλλογικό ακόμη και όταν όντως καταγράφει την προσωπική του ιστορία, όπως κάνει στα «Πολλαπλά κατάγματα».
Το βιβλίο που είναι γραμμένο σαν ταξιδιωτικό οδοιπορικό ακολουθεί τη διαδρομή του από νοσοκομείο σε νοσοκομείο έπειτα από το σοβαρό ατύχημα που είχε μια μέρα που επέστρεφε σπίτι του, όταν τον χτύπησε αυτοκίνητο. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την ιστορία του ως όχημα για να μιλήσει για όσα παράλογα συναντά ένας άνθρωπος της εποχής του που εκτός από το πληγωμένο του σώμα έχει να αντιμετωπίσει και τον Λεβιάθαν της γραφειοκρατίας. Η αφήγησή του λειτουργεί ως πικρή υπενθύμιση πως όσα συνέβησαν σε εκείνον τέσσερις δεκαετίες πριν συμβαίνουν και τώρα, καθώς το σύστημα υγείας, σήμερα περισσότερο από ποτέ, παραμένει ανεπαρκώς στελεχωμένο και εφοδιασμένο.
Ο Ιωάννου υπήρξε παρεμβατικός διανοούμενος, με κείμενά του στον Τύπο της εποχής στα οποία δεν χαριζόταν, συμμετείχε στην ομάδα του ιστορικού περιοδικού «Διαγώνιος», εξέδιδε το περιοδικό «Φυλλάδιο» που έγραφε μόνος του, ενώ διαμόρφωσε τη ματιά ακόμη κι εκείνων που δεν έτυχε να διαβάσουν δικά του κείμενα, καθώς ήταν μέλος της επιτροπής για τη συγκρότηση ανθολογίου κειμένων λογοτεχνίας για το Δημοτικό σχολείο και για την ανανέωση των Νεοελληνικών Αναγνωσμάτων του Γυμνασίου.
Κλείνω κάπου εδώ για να επιστρέψω στις σελίδες της «Ομόνοιας», ενός βιβλίου που «κατηγορήθηκε» ότι ασχολείται με το εφήμερο, καθώς η γραφή του Ιωάννου θυμίζει δημοσιογραφική. Ακριβώς αυτή είναι και η ομορφιά της, διότι έρχεται σαν φωτογραφικό καρέ από έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια.
Στο Docville που κυκλοφορεί σήμερα με το Documento μπορείτε να διαβάσετε όσα έγραψαν για τον Γιώργο Ιωάννου οι: Γιώργος Ν. Ευσταθίου (συγγραφέας), Θωμάς Κοροβίνης (συγγραφέας), Αντιγόνη Βλαβιανού (καθηγήτρια Ιστορίας της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο), Εύη Κουτρουμπάκη (συγγραφέας, φιλόλογος), Έλενα Χουζούρη (δημοσιογράφος, συγγραφέας).
Info
Τα βιβλία του Γιώργου Ιωάννου κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος
Διαβάστε επίσης
Mαζί με τη Σαντορίνη τρίζει συθέμελα και η οικονομία
