Ένα πανηγύρι και το βιβλίο «Ο Γύρος του Θανάτου», του Θωμά Κοροβίνη ξυπνά μνήμες από το παρελθόν και μας θυμίζει πως σαν σήμερα έσβησε ο θρύλος του Γιάννη Χαλεπλή, δημιουργού του γύρου του θανάτου.
Τα πανηγύρια δεν είναι το αγαπημένο μου, όμως γύρω στα 12 η γιορτή των Αγίων Αναργύρων, είχε μία έκπληξη για τους petrolheads της δεκαετίας του 80: Τον «Γύρο του θανάτου». Δεν γνώριζα (και ούτε και έμαθα) των καλλιτέχνη / κασκαντέρ της βραδιάς αλλά το θέαμα με καθήλωσε. Οι περιστροφές με ταχύτητα, η μυρωδιά του καυσίμου, ο ήχος από την μοτοσυκλέτα και τα ξύλα από το βαρέλι έμειναν στο μυαλό μου πολύ καιρό. Από τότε δεν είδα ξανά το θέαμα αυτό, όμως αρκετά χρόνια αργότερα διάβασα το βιβλίο «Ο Γύρος του Θανάτου», του Θωμά Κοροβίνη το οποίο παρουσιάζεται η ιστορία του Αριστείδη Παγκρατίδη, γνωστού και ως «Δράκου του Σέιχ Σου», ο οποίος εργαζόταν ως υπάλληλος στο θέαμα «Ο Γύρος του θανάτου» ιδιοκτησίας Γιάννη Χαλεπλή.
Ψάχνοντας λίγο περισσότερο βρήκα πως ο Γιάννης Χαλεπλής ήταν ο πρωτοπόρος στο θέαμα αυτό και ήταν επίσης ο πρώτος που πέρασε τα ελληνικά σύνορα κάνοντας τον «Γύρο του θανάτου» με μοτοσυκλέτα σε βαρέλι.
Γεννημένος στα Κούλα της Μικράς Ασίας το 1907 εγκατέστησε συνεργείο επισκευής και ενοικιάσεως ποδηλάτων και μοτοσυκλετών στο Γεντί Κουλέ (Επταπύργιο) της Θεσσαλονίκης. Επί τρεις δεκαετίες γύριζε την Ελλάδα και έκανε τον γύρο του θανάτου με μία μοτοσυκλέτα Norton 500 σε βαρέλι και ήταν ο πρώτος Έλληνας που επιχειρούσε αυτό το θέαμα.
Τα βασικά του γράμματα τα έμαθε στα Κούλα. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως αγγελιοφόρος – μοτοσυκλετιστής. Επίσης, ήταν αθλητής της ποδηλασίας, με σημαντικές διακρίσεις. Αναδείχθηκε πρωταθλητής Βορείου Ελλάδος στα ποδήλατα και στις μοτοσυκλέτες. Τα παιδιά του αδελφου του Γαβριήλ, Κώστας και Πρόδρομος, έμαθαν την τέχνη του γύρου του θανάτου από το θείο τους, συνέχισαν να κάνουν το γύρο του θανάτου, λίγο πριν σταματήσει ο Γιάννης.
Ο Γιάννης Χαλεπλής ήταν ο πρώτος στην Ελλάδα που ξεκίνησε ακροβατικές επιδείξεις με μοτοσυκλέτα σε ξύλινη κυλινδρική κατασκευή, με άδεια που είχε εκδοθεί από την αστυνομία, το 1960. Ο ίδιος έδωσε και το όνομα στο show αυτό ονομασία η οποία έμεινε ως σήμερα, λόγω της επικινδυνότητας που συνεπάγεται η εκτέλεση των ακροβατικών, με τον κίνδυνο να χαθεί η αίσθηση του χώρου (vertigo) από τον αναβάτη.
Η απόφασή του Χαλεπλή να κάνει το γύρο του θανάτου οφείλεται στην παρακολούθηση μίας επίδειξης από ένα Γερμανό μοτοσυκλετιστή στη Θεσσαλονίκη, το 1932. Το ακροβατικό αυτό θέαμα είχε ξεκινήσει πρώτος στην Ευρώπη, με την ονομασία «Τοίχος του Θανάτου», ο Ούγγρος Μπρους Χόλστερ.
Με τη συνδρομή φίλων του, ξεκίνησε προπονήσεις με το ποδήλατό του σε έναν λάκκο που είχε σκάψει ο ίδιος έξω από τη Θεσσαλονίκη, γυρίζοντας με αυτό γύρω από τα απότομα τοιχώματα του λάκκου. Στη συνέχεια, έστησε το βαρέλι, με την απαραίτητη ξυλεία. Η όλη κατασκευή ήταν βάρους 30 τόνων και αποτελούνταν από ένα λυόμενο βαρέλι με ύψος 4 μέτρα και περίμετρο 26 μέτρα, εξέδρα στο χείλος του βαρελιού και δύο σκάλες για τους θεατές. Η μοτοσυκλέτα με την οποία εκτελούσε τα νούμερα ήταν μία Norton 350 κ.εκ. του 1937.
Ο Χαλεπλής πήγε στην Κόρινθο το 1932, όπου έκανε τον γύρο του θανάτου, έχοντας εγκατασταθεί εκεί ως πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία. Σύντομα η φήμη του εξαπλώθηκε ανά την Ελλάδα φτάνοντας ως την Ιεράπετρα, τη Σητεία και τη Νεάπολη Λασιθίου (1939) και μετά ως τη Βραζιλία. Ο Γιάννης Χαλεπλής εκτελούσε το θέαμα αυτό από το πρώτο μισό της δεκαετίας του‘30 ως την Κατοχή, οπότε σταμάτησε και επανήλθε στις περιοδείες ανά την Ελλάδα μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, το 1949.
Έξι χρόνια αργότερα έφυγε για το εξωτερικό, για επιδείξεις με τη μοτοσυκλέτα. Αρχικά πήγε στις ΗΠΑ, όπου όμως δεν μπόρεσε να βρει δουλειά και στη συνέχεια στη Βραζιλία. Ήταν πολύ αγαπητός σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Κρήτη, όπου του έκαναν κατόπιν ειδικής παραγγελίες τις δερμάτινες μπότες που φορούσε στη διάρκεια της εκτέλεσης των επιδείξεων. Εγκαταστάθηκε στην Κατερίνη προπολεμικά λόγω γάμου αλλά λόγω δουλειάς έμενε παράλληλα και στη Θεσσαλονίκη.
Έπειτα από πτώση (από καρφί που είχε βρεθεί στα τοιχώματα του βαρελιού και το οποίο απεδείχθη ότι επρόκειτο για δολιοφθορά) που είχε την τελευταία ημέρα της εμποροπανήγυρης στην Κατερίνη στις 11 Σεπτεμβρίου 1961, υπέστη κάταγμα στη λεκάνη και στα πλευρά, με αποτέλεσμα οι γιατροί να του υποδείξουν να αναστείλει τις επιδείξεις. Ωστόσο, ο Χαλεπλής συνέχισε να διασκεδάζει δίνοντας δωρεάν παραστάσεις για παιδιά στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το 1964, η παράστασή του στη Νέα Φιλαδέλφεια Αττικής στη διάρκεια των “Ανθεστηρίων”, θα είναι η τελευταία. Ο Γιάννης Χαλεπλής σταμάτησε τις εμφανίσεις του το 1964. Πέθανε σε ηλικία 75 ετών στην Αθήνα, όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια.
-Ήταν παντρεμένος και απέκτησε έναν γιο, τον Νίκο Χαλεπλή, στρατιωτικό και ποιητή, ο οποίος έγινε γνωστός από τις αποστολές του σε επικίνδυνα σημεία του πλανήτη, όπως στην Κροατία, στη Βοσνία, στο Κόσοβο και στο Ιράκ (Βαγδάτη και ιδιαίτερα στο Βόρειο Ιράκ, στην περιοχή των Κούρδων).
Μετά τον θάνατο του Χαλεπλή είναι ο Γιώργος Βερούτης ο οποίος συνεχίζει τον Γύρο του Θανάτου.
Όμως τι είναι «Ο Γύρος του Θανάτου»
Με τον όρο αυτό έγινε γνωστή η εκτέλεση επικίνδυνων στροφών με μοτοσυκλέτα σε ξύλινα τοιχώματα. Η εκτέλεση του γύρου του θανάτου στηρίζεται στη φυγόκεντρο δύναμη, στο θάρρος, την ψυχραιμία του αναβάτη και στην γνώση της χρήσης της μοτοσυκλέτας εκείνη τη στιγμή. Ο χώρος όπου εκτελείτε το θέαμα ονομάζεται «βαρέλι». Η επίδειξη γινόταν σε πανηγύρια ανά την Ελλάδα (από τη δεκαετία του 1960 ως και το τέλος της δεκαετίας του 1980) και παρακολουθούνταν με εντονότατο ενδιαφέρον από μικρές και μεγάλες ηλικίες, που έσκυβαν το κεφάλι στο χείλος του βαρελιού και παρακολουθούσαν την επικίνδυνη άνοδο του οδηγού από τον πάτο του βαρελιού προς τα επάνω.
