Επαφές χωρίς σαφή στόχευση και στο βάθος δύο κράτη στην Κύπρο
Με μοναδικό επιχείρημα, όπως όλα δείχνουν, να μη χρεωθούν την άρνηση διαλόγου, οι Ελληνες διαπραγματευτές μεταβαίνουν τη μεθεπόμενη Δευτέρα 25 Ιανουαρίου στην Τουρκία προκειμένου να καθίσουν στο τραπέζι της επανέναρξης, έπειτα από τεσσεράμισι χρόνια, των διερευνητικών επαφών με τη γειτονική χώρα.
Σύμφωνα με ανώτατη διπλωματική πηγή, τα σενάρια κατάληξης αυτών των συζητήσεων μπορεί να είναι δύο: μια τυπική επιβεβαίωση των διαφορών μας ή μια διεύρυνση της ατζέντας των θεμάτων, γεγονός που κατά τη γνώμη της «καμία κυβέρνηση δεν θα έπαιρνε πάνω της». Οσο για τον χρονικό τους ορίζοντα η ίδια πηγή τον τοποθετεί σε ένα εξάμηνο από τώρα, όταν και θα λήξει η NAVTEX που κρατά το «Ορούτς Ρέις» εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων. Αν και είναι πολλοί εκείνοι που βλέπουν ακόμη και έναν ορίζοντα δύο ετών.
Η δε στρατηγική της Αγκυρας είναι να φτάσει σε ένα συνυποσχετικό με την Αθήνα για θέματα όπως η Θράκη, το καθεστώς στο Αιγαίο, η αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών και μια σειρά από άλλα θέματα με τα οποία κατά καιρούς «φορτώνει» την ατζέντα της και παράλληλα να αφήσει εκτός διαπραγμάτευσης τη ΝΑ Μεσόγειο, όπου θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν έχει καμία δικαιοδοσία. Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει δεκτό από καμία κυβέρνηση.
Ο τομεάρχης εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος σημειώνει ότι θα είναι «μεγάλο λάθος για την ελληνική διπλωματία να απομονώσουμε νομικά τα δύο θέματα» (Αιγαίο και ΝΑ Μεσόγειο) και να πάει ξεχωριστά, για παράδειγμα, το θέμα του Καστελόριζου στη Χάγη. Από τη στιγμή που μιλάμε για ενιαίο εθνικό χώρο η ενδεχόμενη προσφυγή στη Χάγη για ρύθμιση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ πρέπει να περιλαμβάνει και το ακριτικό νησί.
Ποιον εξυπηρετεί ο διάλογος
Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις πάντως η Χάγη είναι προ των πυλών. Ούτε όμως και σε αυτή την περίπτωση φαίνεται ότι οι δύο πλευρές μπορούν να καταλήξουν σε συνυποσχετικό. Οπότε θα αναρωτηθεί κανείς ποιον εξυπηρετεί ο διάλογος ή το κλίμα διαλόγου στην παρούσα φάση;
Σύμφωνα με τον ίδιο διπλωμάτη, το βελάκι αυτήν τη στιγμή δείχνει προς την πλευρά της Τουρκίας. Η Αγκυρα είναι στριμωγμένη οικονομικά και θεωρείται αδύνατον η οικονομία της να αντέξει επέκταση των κυρώσεων από πλευράς ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου όσο και νέες αμερικανικές μετά την ανάληψη καθηκόντων από τον Τζο Μπάιντεν. Επιπροσθέτως οι κατακλυσμιαίες για πολλούς αλλαγές στη Μέση Ανατολή με την προσέγγιση του Ισραήλ με χώρες του Κόλπου και ταυτόχρονα η εξομάλυνση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων με το Κατάρ και οι εξελίξεις στο Ιράν δείχνουν ότι η επιμονή Ερντογάν σε μια νεο-οθωμανική ρητορική μπορεί να απομονώσει τη χώρα του από τις διεθνείς εξελίξεις.
Πέραν των παραπάνω, από πολλές πηγές εκφράζονται φόβοι ότι η συζήτηση θα είναι εφ’ όλης της ύλης. Το 2014 η συζήτηση αφορούσε την οριοθέτηση ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδας και ανατολικής Μεσογείου. Πριν από 17 χρόνια οι δύο χώρες είχαν σχεδόν συμφωνήσει στο εύρος των χωρικών υδάτων σε ορισμένα σημεία να είναι 12 ναυτικά μίλια, σε άλλα 10 ν.μ. και σε άλλα 8 ν.μ.
Χωρικά ύδατα–παγίδα
Η συζήτηση για τα χωρικά ύδατα γίνεται επειδή ο σημερινός πρωθυπουργός αναφέρεται σε «θαλάσσιες ζώνες» και όχι αποκλειστικά σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Και ο προβληματισμός εδώ είναι πως όταν συζητάς για χωρικά ύδατα μοιραία συζητάς και για το εύρος του εναερίου χώρου, το FIR, τις περιοχές έρευνας και διάσωσης.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι με κάποιον τρόπο πρέπει να επιλύσουμε τις διαφορές μας με την Τουρκία για τον απλό λόγο ότι όσο παραμένουν τόσο η Αγκυρα θα συμπεριφέρεται επιθετικά.
Στο δε κυπριακό τα πράγματα μοιάζουν να είναι πιο δύσκολα. Στη Χάγη δεν μπορεί να πάει το θέμα και η επιστροφή στο πλαίσιο του Κραν Μοντανά μοιάζει σήμερα πολύ δύσκολη. Για ορισμένους και ο Νίκος Αναστασιάδης δείχνει να φλερτάρει με τη λύση των δύο ομόσπονδων κρατών αλλά για ευνόητους λόγους δεν μπορεί να το πει. Και η Αθήνα τηρεί σιγή ιχθύος μοιάζοντας συμβιβασμένη με την ιδέα ότι πρόκειται για τρίτο κράτος.