Η κορύφωση της έντασης στα ελληνοτουρκικά που προκάλεσε η επίδειξη ισχύος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας από το «Ορούτς Ρέις» κατέδειξε την έλλειψη συνολικής στρατηγικής αντιμετώπισης της Τουρκίας από την πλευρά της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Παράλληλα, η υποχωρητική και κατευναστική στάση και η λανθασμένη ανάγνωση των προθέσεων της Αγκυρας στον ένα χρόνο που βρίσκεται στην εξουσία προκαλούν χαμηλής έντασης κραδασμούς στο εσωτερικό του κόμματος, κυρίως στην αυτοαποκαλούμενη «πατριωτική πτέρυγα», ενώ εξανεμίζουν το όποιο πλεονέκτημα της ΝΔ στο αυξημένης εθνικής ευαισθησίας κοινό που συστρατεύτηκε μαζί της κατά του ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή το μακεδονικό. Τώρα θα ζητούσαν παραιτήσεις
Είναι βέβαιο ότι αν την παραβίαση της υφαλοκρηπίδας είχε υποστεί ο ΣΥΡΙΖΑ με παρόμοια υποχωρητική στάση, το ψευτοπατριωτικό κοινό και τα σιτιζόμενα από την κυβέρνηση ΜΜΕ θα ζητούσαν παραιτήσεις και θα κατήγγελλαν προδοσίες κ.λπ. Τώρα έχουν περιέλθει σε μεγίστη αμηχανία, ωστόσο στο παρασκήνιο γίνονται κινήσεις.
Εθνικιστικοί κύκλοι που συνδέονται πολιτικά με τον Αντώνη Σαμαρά κινούνται προς δημιουργία ενός think tank εστιασμένου στα εθνικά ζητήματα, το οποίο ορισμένοι θα έβλεπαν ως πρόπλασμα κόμματος στην περίπτωση που ο Κυριάκος Μητσοτάκης συρθεί σε συνολική διαπραγμάτευση με την Τουρκία «με συμφωνία πρώην σημιτικών και εκσυγχρονιστικών κύκλων και του ΣΥΡΙΖΑ».
Ο Αντ. Σαμαράς, όπως άλλωστε και ο Κώστας Καραμανλής, είχε εγκαίρως προειδοποιήσει με δημόσιες τοποθετήσεις του από το τέλος του 2019 για την αύξηση της τουρκικής προκλητικότητας και τις πιέσεις για άνευ όρων διάλογο που θα δεχόταν η Ελλάδα από «συμμάχους». Ενώ όμως ο Κ. Καραμανλής, κατά τη συνήθη τακτική του, στη συνέχεια «ένιψε τας χείρας του», ο Αντ. Σαμαράς παραμένει ενεργός και παρακολουθεί τα τεκταινόμενα.
Οι δικής του επιρροής βουλευτές σε συζητήσεις τους κρίνουν αρνητικά τους χειρισμούς του Κυρ. Μητσοτάκη, επισημαίνοντας όχι ότι η ΝΔ δεν πήγε σε πολεμική αναμέτρηση στην παρούσα κρίση, αλλά ότι με την υποχωρητική στάση της εδώ κι έναν χρόνο στέλνει λανθασμένα μηνύματα, αποθρασύνει την τουρκική πλευρά και εντέλει οδηγείται σε μια εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση στο πλαίσιο της ατζέντας των τουρκικών διεκδικήσεων. Σαμαρικοί βουλευτές που δεν κρύβουν τον εκνευρισμό τους –φάνηκε η ανακολουθία τους σε σχέση με τη σκληρή αντιπολίτευση που ασκούσαν στον ΣΥΡΙΖΑ για τα εθνικά– λένε ότι φυσικά διαρκούσης της κρίσης και ενώ οι ένοπλες δυνάμεις είναι αντιμέτωπες με τον τουρκικό στόλο το τελευταίο που θα έκαναν θα ήταν να ασκήσουν κριτική και να διασπάσουν το απαραίτητο εθνικό μέτωπο. Ωστόσο, σημειώνουν, είναι διαφορετικά τα πράγματα όταν ξεπεραστεί η κρίση και η κυβέρνηση παρασυρθεί, όπως όλα δείχνουν, σε έναν άνευ όρων διάλογο.
Τότε θα υπάρχει πεδίο κριτικής και πολιτικών κινήσεων. Συνομιλητής του Αντ. Σαμαρά έλεγε ότι αν αυτή είναι η προοπτική, τότε δημιουργείται κενό για δημιουργία ενός κόμματος της νέας Δεξιάς με έντονο εθνικό και αντιμεταναστευτικό πρόσημο. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ο Αντ. Σαμαράς δήλωσε ότι «δεν συζητάς με πειρατές», ενώ παλαιότερα, όταν ήταν πρωθυπουργός, είχε ξεκαθαρίσει ότι «διαπραγματεύεσαι για μοίρασμα σε κάτι που είναι κοινό. Κάτι που είναι δικό σου πώς θα το μοιραστείς;».
Συνολικότερα πάντως ο Κυρ. Μητσοτάκης ανατρέπει την παράδοση της εξωτερικής πολιτικής που είχε διαμορφώσει ο Κ. Καραμανλής –όταν το 2004 ακύρωσε την προσφυγή στη Χάγη που είχε δρομολογήσει ο Κώστας Σημίτης– και είχε ακολουθήσει ως πρωθυπουργός και ο Αντ. Σαμαράς. Τώρα ο Κυρ. Μητσοτάκης ήδη έχει ξεκινήσει τη διαπραγμάτευση με προοπτική τη Χάγη με πολύ χειρότερους όρους απ’ ό,τι το 2004, με τη χώρα αποδυναμωμένη και χρεοκοπημένη. Εχει ενδιαφέρον πώς θα αντιδράσουν οι δύο πρώην πρωθυπουργοί της ΝΔ στην αποδοχή από τον διάδοχό τους μιας πολιτικής που εντέλει δικαιώνει τον Κ. Σημίτη.
Ετοιμος για διαπραγματεύσεις Ο Κυρ. Μητσοτάκης συνόδευσε το προσωρινό τέλος της κρίσης στην ελληνική υφαλοκρηπίδα την Τετάρτη το απόγευμα με ένα διάγγελμα, κατά την προσφιλή του τακτική, στέλνοντας το μήνυμα προς όλους ότι είναι έτοιμος να αρχίσει και επισήμως τις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία αλλά όχι υπό καθεστώς στρατιωτικής πίεσης, παράλληλα όμως ότι θα χρησιμοποιήσει τις ένοπλες δυνάμεις για να υπερασπιστεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε το slpress.gr, της αποχώρησης του «Ορούτς Ρέις» προηγήθηκε παρ’ ολίγον εμπλοκή που προήλθε από την απόπειρα της τουρκικής φρεγάτας «Γιαβούζ» να εμβολίσει ελληνική φρεγάτα –πιθανότατα τη «Λήμνος»– προκειμένου να ολοκληρώσει την έρευνα. Η ελληνική φρεγάτα απέφυγε επιτυχώς τον εμβολισμό και μάλιστα προκλήθηκαν ζημιές στην τουρκική, ενώ το περιστατικό έχει καταγραφεί ως αποδεικτικό στοιχείο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η εμπλοκή προκάλεσε άγχος στον Ελληνα πρωθυπουργό και εκεί οφείλεται το διάγγελμά του, με το οποίο προσπάθησε να ισορροπήσει από τη μια προς την ελληνική κοινή γνώμη και από την άλλη προς τους διεθνείς παράγοντες. Κάνοντας λόγο στο διάγγελμά του για αποχώρηση της Τουρκίας από τις διαπραγματεύσεις προτού αρχίσουν, ο Κυρ. Μητσοτάκης για πρώτη φορά επιβεβαιώνει τις δηλώσεις του Ιμπραήμ Καλίν ότι με τη διαμεσολάβηση του Βερολίνου είχε αρχίσει ο ελληνοτουρκικός διάλογος και ήταν ένα βήμα πριν από την επίσημη έναρξη των διαπραγματεύσεων.
Προκαλεί εντύπωση ότι το Μέγαρο Μαξίμου είχε κρατήσει μυστικές τις συναντήσεις, αφήνοντας τον επικοινωνιακό χειρισμό στην Αγκυρα. Αν και το Μαξίμου επιμένει ότι η διαπραγμάτευση θα αφορά μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των θαλάσσιων ζωνών, από τις δηλώσεις του Ιμπραήμ Καλίν –που δεν έχει τις διαψεύσει η ελληνική πλευρά– προκύπτει ότι θα επεκταθεί σε όλο το εύρος των τουρκικών αμφισβητήσεων.
«Υπάλληλος της Μέρκελ» και αναξιόπιστος
Καθώς η Τουρκία έχει αναβαθμίσει ποιοτικά την αμφισβήτησή της επιδιώκοντας τη δορυφοροποίηση της Ελλάδας, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν διαθέτει συνολικό σχέδιο αποτροπής ούτε καν στρατηγική συμμαχιών. Πηγαίνει βλέποντας και κάνοντας, αντιδρά αμυντικά και συνήθως υπό τις παραινέσεις του Βερολίνου και της Ουάσινγκτον, οι οποίες όμως ευνοούν τα σχέδια της Τουρκίας. Το αποτέλεσμα ήταν ότι τις κρίσιμες ώρες η Ελλάδα ήταν μόνη της.
Προς το τέλος υπήρξε καθαρή τοποθέτηση της ισραηλινής κυβέρνησης, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κινητοποιήθηκε μετά την αποχώρηση των τουρκικών σκαφών από την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Μέχρι και προ ολίγων ημερών η γαλλική πλευρά δεν έκρυβε τη δυσαρέσκειά της απέναντι στον Κυρ. Μητσοτάκη, τον οποίο ο Μακρόν θεωρεί «υπάλληλο της Μέρκελ». Κυρίως όμως τον θεωρεί αναξιόπιστο γιατί ανέτρεψε τη συνεννόηση για την αγορά των δύο φρεγατών και την αντίστοιχη προσέγγιση για στρατιωτική συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο.
Γαλλικοί διπλωματικοί κύκλοι υπενθυμίζουν ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης είχε κάνει το πρώτο του ταξίδι ως πρωθυπουργού στο Παρίσι ζητώντας συνέχιση και ενδυνάμωση των σχέσεων των δυο χωρών. Το κρίσιμο σημείο ήταν η αγορά των δύο γαλλικών φρεγατών, που θα συνοδεύονταν με στρατιωτική συνεργασία. Ενώ οι συζητήσεις είχαν προχωρήσει, το όλο πλαίσιο ανατράπηκε μετά την παρέμβαση της Ανγκελα Μέρκελ, η οποία φέρεται να εγγυήθηκε στον Κυρ. Μητσοτάκη ότι θα μεσολαβήσει στον Ερντογάν και θα εξασφαλίσει τη διαπραγμάτευση. Σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικούς κύκλους, για τη ματαίωση της αγοράς των γαλλικών φρεγατών και της ελληνογαλλικής στρατιωτικής συνεργασίας κινήθηκε και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο.
Εντέλει ο Κυρ. Μητσοτάκης δείχνει να επαναπροσεγγίζει τη Γαλλία, τη μόνη χώρα που έχει συμφέροντα στην ανατολική Μεσόγειο σε σύγκρουση με τα τουρκικά αλλά και ένοπλες δυνάμεις για να τις χρησιμοποιήσει προς περιορισμό της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό και ενώ αναμένεται επανάληψη των προκλήσεων της Τουρκίας καθώς το «Ορούτς Ρέις» και ο στολίσκος που το συνοδεύει κατευθύνονται ξανά προς την ελληνική υφαλοκρηπίδα, θα πραγματοποιηθεί κοινή αεροναυτική άσκηση στην ανατολική Μεσόγειο με τη συμμετοχή της Κύπρου. Η στάση της Γαλλίας άλλαξε μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο Κυρ. Μητσοτάκης με τον Μακρόν την Τετάρτη το απόγευμα, ενώ ακολούθησε και δήλωση της γαλλικής προεδρίας.
Παράλληλα ο Κυρ. Μητσοτάκης επικοινώνησε την ίδια μέρα και με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Διαμορφώνεται η προοπτική μιας συμμαχίας υπό τη Γαλλία με τη συμμετοχή και των Αραβικών Εμιράτων και την ανοχή του Ισραήλ, που θα βάλει φρένο στην απόπειρα κυριαρχίας της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο.
Ενώπιον τέλειας καταιγίδας η κυβέρνηση
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη –η ταχύτερα αποδομούμενη κυβέρνηση της μεταπολίτευσης– έχει μπροστά της ένα εξαιρετικά δύσκολο φθινόπωρο με μια τριπλή κρίση που, εφόσον συμπέσει, θα είναι τέλεια καταιγίδα. Στο πεδίο των ελληνοτουρκικών κατέγραψε ήττα από τη στιγμή που δεν απέτρεψε την παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, προκαλώντας δυσαρέσκεια στο δικό της «εθνικιστικό κοινό», και είναι έτοιμη για μια εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση που προκαλεί αντιδράσεις. Παράλληλα απέτυχε να προετοιμαστεί και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη δεύτερη φάση της υγειονομικής κρίσης.
Τα κρούσματα του κορονοϊού αυξάνονται συνεχώς, ενώ η πολιτική της κυβέρνησης χαρακτηρίζεται από παλινωδίες και αστοχίες όπως η χρήση μάσκας, το άνοιγμα του τουρισμού δίχως μέτρα, το ωράριο των καταστημάτων κ.λπ. Τέλος, η οικονομική κρίση έχει αρχίσει να δείχνει τα δόντια της, καθώς η κυβέρνηση άφησε απροστάτευτους όχι μόνο τους εργαζόμενους και τους υπάλληλους αλλά και τους μικρομεσαίους και τους ελεύθερους επαγγελματίες, τη μεσαία τάξη δηλαδή που ψήφισε μαζικά Μητσοτάκη και τώρα έχει αρχίσει να αναλογίζεται τι ψήφισε.
Το φιάσκο του Καΐρου
Η συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο –που δεν γνώριζε ότι θα… υπογράψει ο Νίκος Δένδιας–, η οποία κατά τις πληροφορίες επιταχύνθηκε με την παρέμβαση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται φιάσκο. Η ελληνική πλευρά παραχώρησε τμήμα της δικής της ΑΟΖ δίχως να πετύχει τον αντικειμενικό της στόχο που ήταν να φέρει σε δυσχερή θέση την Τουρκία. Η διανομή της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου δεν έγινε επί τη βάσει της μέσης γραμμής αλλά κατά 55-45%. Αφησε εκτός της διευθέτησης την περιοχή ανατολικά του 28ου παράλληλου που αμφισβητεί η Τουρκία. Κυρίως όμως δέχτηκε περιορισμένη επήρεια στην ΑΟΖ της Κρήτης.
Είναι κάτι που θα χρησιμοποιήσει η Τουρκία ως επιχείρημα για τα άλλα νησιά και κυρίως για το Καστελόριζο όταν αρχίσει η διαπραγμάτευση. Επιπλέον η συμφωνία του Καΐρου όχι μόνο δεν ανέτρεψε τους τουρκικούς σχεδιασμούς –ο Ερντογάν δήλωσε αμέσως ότι η Τουρκία θα ασκήσει αυτά που θεωρεί κυριαρχικά της δικαιώματα– αλλά αντίθετα επίσπευσε την κρίση που είχε προαναγγείλει στην ουσία η Αγκυρα όταν προ μηνών δημοσίευσε στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβέρνησης την αίτηση της κρατικής εταιρείας πετρελαίων ΤΡΑΟ για σεισμικές έρευνες έξω από τα ελληνικά χωρικά στο τόξο Καστελόριζο – Ρόδος – Κάρπαθος – Κάσος – Κρήτη.
Η αποστολή στην ελληνική υφαλοκρηπίδα ήταν κίνηση προετοιμασίας και επιβεβαίωση ότι το μνημόνιο Αγκυρας – Τρίπολης υπογράφηκε για να εφαρμοστεί, οπότε η κορύφωση ήταν ζήτημα χρόνου. Αποδείχτηκε ότι ενώ η τουρκική αντίδραση ήταν αναμενόμενη, η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε προετοιμαστεί, με αποτέλεσμα την παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
