Η ομάδα ερευνητών Bellingcat ισχυρίζεται ότι έχει αποκαλύψει την ταυτότητα μιας ρωσίδας πράκτορα της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU, που δαπάνησε μια δεκαετία παριστάνοντας την σχεδιάστρια κοσμημάτων από τη Λατινική Αμερική, καταφέρνοντας να έρθει σε επαφή με σημαντικά στελέχη του ΝΑΤΟ στη Νάπολη.
Στα χνάρια της κατασκόπου
Οι ερευνητές λένε ότι η γυναίκα χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Μαρία Αντέλα Κούφελντ Ριβέρα, και έλεγε σε όσους συναντούσε ότι είναι γεννημένη στο Περού, από Γερμανό πατέρα και Περουβιανή μητέρα. Στην πραγματικότητα όμως ήταν μια αξιωματικός καριέρας της GRU, όπως προκύπτει από την έρευνα του Bellingcat και μια σειρά ξένων ΜΜΕ όπως η La Repubblica, το περιοδικό Der Spiegel και ο Guardian.
Η Ριβέρα ήταν μια άκρως απόρρητη μυστική πράκτορας που έκανε την ξένη υπήκοο, κάτι που δεν είναι ανοίκεια πρακτική στη Ρωσία, από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Μετακινούνταν μεταξύ Ρώμης, Βαλέτας και Παρισίου μέχρι την τελική της εγκατάσταση στη Νάπολη το 2013. Εκεί, έφτιαξε μια μπουτίκ κοσμημάτων με το όνομα Serein, ενώ έκανε έντονη κοινωνική ζωή. Η Ριβέρα φρόντισε να γίνει γραμματέας στο τοπικό Lions Club, όπου μπόρεσε να γνωριστεί με αρκετά στελέχη του ΝΑΤΟ. Μάλιστα, ένα από αυτά παραδέχθηκε στους ερευνητές ότι είχε μια σύντομη ρομαντική σχέση με την κατάσκοπο.
Παραδοσιακά, οι μυστικοί πράκτορες είναι δύσκολο να αποκαλυφθούν. Όμως, στην εποχή των βιομετρικών δεδομένων, της αναγνώρισης προσώπου και τις εντυπωσιακές δυνατότητες της έρευνας ανοιχτών πηγών (open source investigation) έχει γίνει πιο δύσκολο για τη Ρωσία να εξασφαλίσει τους πράκτορές της κρυφούς.
Η μέθοδος της αποκάλυψης
Ο Κρίστο Γκρόζεφ, διευθύνων σύμβουλος και επικεφαλής ερευνητής της Bellingcat, είπε σε συνέντευξή του ότι είχε βρει για πρώτη φορά τα ίχνη μιας πιθανής πράκτορα της GRU όταν εξέταζε μια βάση δεδομένων με διαρροές συνοριακών διελεύσεων που καταγράφηκαν από λευκορώσους συνοριοφύλακες και παρασχέθηκαν από μια ομάδα χάκερ που έκαναν αντιπολίτευση στο καθεστώς του Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Ο Γκρόζεφ έψαξε για αριθμούς ρωσικών διαβατηρίων σε διαστήματα που ήταν γνωστό ότι χρησιμοποιούνταν από πράκτορες της GRU και βρήκε πολλά αποτελέσματα. Οι περισσότεροι είχαν ρωσικά ονόματα, αλλά εκείνο της Μαρία Αντέλα Κούφελντ Ριβέρα ξεχώριζε.
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τη Ριβέρα, ο Γκρόζεφ διαπίστωσε ότι ταξίδεψε με πολλά διαφορετικά ρωσικά διαβατήρια σε μια σειρά που χρησιμοποιούσαν άλλοι γνωστοί πράκτορες της GRU, συμπεριλαμβανομένου ενός αξιωματικού που είχε κατηγορηθεί για την υποτιθέμενη δηλητηρίαση με novichok του Βούλγαρου εμπόρου όπλων Εμίλιαν Γκέμπρεφ, ενώ ένας άλλος αξιωματικός της GRU φέρεται να συμμετείχε στην επίθεση στον Σεργκέι Σκριπάλ και την κόρη του στο Σόλσμπερι το 2018.
Αποχώρηση για προστασία
Ο Γκρόζεφ ανακάλυψε επίσης ότι στις 15 Σεπτεμβρίου 2018, η Ριβέρα αγόρασε ένα εισιτήριο από τη Νάπολη για τη Μόσχα. Την προηγούμενη μέρα, η Bellingcat και το ρωσικό Μέσο που συμμετείχε στην έρευνα, το Insider, δημοσίευσαν ένα άρθρο για τους δύο δηλητηριαστές του Σόλσμπερι, οι οποίοι ταξίδεψαν με τις ταυτότητες Ρουσλάν Μπασίροφ και Αλεξάντερ Πετρόφ, σημειώνοντας παρατυπίες στα δεδομένα του διαβατηρίου τους που υποδηλώνουν ότι είχαν συνδέσμους με υπηρεσίες ασφαλείας.
Φαίνεται ότι η Ριβέρα αποσύρθηκε από την υπηρεσία της, η οποία φοβήθηκε ότι υπήρχε ο φόβος να αποκαλυφθούν και άλλοι πράκτορες με παρόμοιους αριθμούς διαβατηρίων. Δεν φαίνεται να έχει φύγει ξανά από τη Ρωσία. Δύο μήνες μετά την ξαφνική αναχώρησή της από τη Νάπολη, δημοσίευσε ένα status στο Facebook στα ιταλικά, προφανώς ως έναν τρόπο να εξηγήσει την εξαφάνιση και τη σιωπή της.
