Η εκκένωση της Rosa Nera και η σύνδεση του υφυπουργού Παιδείας Βασίλη Διγαλάκη με μια περίεργη επένδυση σε ιστορικά κτίρια
Τα ξημερώματα του προπερασμένου Σαββάτου ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις εισέβαλαν στο κτίριο της 5ης Μεραρχίας, όπου στεγαζόταν επί 16 χρόνια η κατάληψη Rosa Nera στα Χανιά, εκπληρώνοντας την προεκλογική υπόσχεση του πρώην πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης Βασίλη Διγαλάκη και νυν υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η απόπειρα εκκένωσης ενός χώρου που έχει συνδεθεί με πλήθος κινηματικών δράσεων και έχει δημιουργήσει σημαντικούς δεσμούς με την τοπική κοινωνία των Χανίων πανηγυρίστηκε δεόντως από τον Αδωνη Γεωργιάδη. «Σήμερα η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έπραξε το αυτονόητο, η κατάληψη εκκενώθηκε και η επένδυση προχωρά» έγραψε στο Twitter. Ο σημερινός πρωθυπουργός είχε στηρίξει με σθένος τις επιλογές του Βασίλη Διγαλάκη λίγο προτού λήξει η θητεία του ως πρύτανη και ενταχθεί στις εκλογικές λίστες της Νέας Δημοκρατίας.
Στην πραγματικότητα, αυτή η πολυδιαφημισμένη επένδυση είναι μια διόλου πρωτοφανής (για το «επιτελικό κράτος») υπόθεση παραχώρησης της χρήσης τριών ιστορικών κτιρίων της πόλης στην εταιρεία Belvedere ΕΠΕ για τη μετατροπή τους σε ξενοδοχεία, παρόλο που αποτελούν περιεχόμενο δωρεάς υπέρ του δημοσίου. Το 1985 το κτίριο της μεραρχίας πέρασε από το υπουργείο Αμυνας στο υπουργείο Παιδείας και στη συνέχεια δόθηκε στο νεοσύστατο Πολυτεχνείο Κρήτης για να στεγάσει εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Επιπλέον το 2017 το κτίριο είχε χαρακτηριστεί από το ΚΑΣ νεότερο μνημείο αποτελώντας δείγμα αρχιτεκτονικής της κατηγορίας δημόσιων κτιρίων – διοικητηρίων.
Αταλάντευτα στο πλευρό της Rosa Nera
Η κυβέρνηση επιχείρησε να συλλάβει και να λοιδορήσει τους ανθρώπους της Rosa Nera με την κατηγορία της φθοράς μνημείου, όταν στόχος της είναι η εμπορική εκμετάλλευση του μνημείου και η απάλειψη του δημόσιου χαρακτήρα του. Η πολυετής παραχώρηση σε ξενοδοχειακή εταιρεία των κτιρίων της Μεραρχίας Κρητών, των Τουρκικών Φυλακών και των στρατώνων στον λόφο Καστέλι έχει πυροδοτήσει πλήθος αντιδράσεων από την τοπική κοινωνία, ενώ καθημερινά πραγματοποιούνται κινηματικές δράσεις με τη συμμετοχή χιλιάδων αλληλέγγυων. Μικροφωνική και συνελεύσεις στο κατειλημμένο δημαρχείο, ποδηλατοπορία, παράσταση διαμαρτυρίας στην πρυτανεία, θεατρική παράσταση και παγκρήτια συγκέντρωση αλληλεγγύης στην πλατεία Αγοράς.
Οι κυρίαρχες προσλαμβάνουσες γύρω από τη δράση των καταλήψεων (και η διαχρονική εχθρότητα των κρατικών φορέων και των ΜΜΕ απέναντί τους) φέρνουν στην επιφάνεια μια μονομερή εικόνα που έρχεται να υπηρετήσει την ακροδεξιά ατζέντα της Νέας Δημοκρατίας, το δόγμα «νόμος και τάξη». Τα τελευταία 16 χρόνια η κατάληψη της Rosa Nera στέγασε πλήθος δράσεων και εκδηλώσεων ενάντια στον ρατσισμό, τον εθνικισμό, τον μιλιταρισμό, τον σεξισμό και στην ομοφοβία. Από εγκαταλειμμένο κτίριο μετατράπηκε σταδιακά σε συλλογικό χώρο με έντονη κινηματική δράση που κατάφερε να παράγει νέες κοινωνικές σχέσεις και πολιτικά περιεχόμενα. Στην κατάληψη λειτουργούσαν συλλογική κουζίνα, αντιεμπορευματικό καφενείο, παιδικό στέκι, θεατράκι, στούντιο μουσικής, βιβλιοθήκη, κινηματογραφική λέσχη, χώρος στέγασης ανθρώπων με οικονομικά προβλήματα.
Η δημοσιογράφος της ΕΡΤ Χανίων Σοφία Θεοδωράκη, η οποία τραυματίστηκε στο πόδι από χειροβομβίδα κρότου λάμψης που εκτόξευσαν οι δυνάμεις της αστυνομίας προς τους αλληλέγγυους, περιέγραψε στο Documento τον τρόπο που εξελίχτηκαν τα γεγονότα τα ξημερώματα του προπερασμένου Σαββάτου. «Περιμέναμε για μια ώρα έξω από το κτίριο της κατάληψης, ενώ οι αστυνομικοί ήταν μέσα στον χώρο και είχαν αποκλείσει την πρόσβαση με μια διμοιρία των ΜΑΤ. Δεν υπήρχε καμία ένταση· ο κόσμος απλώς περίμενε για να δει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, ενώ επικρατούσε έντονη στενοχώρια για ό,τι συνέβη. Κάποια στιγμή ακούστηκαν συνθήματα, υπήρξε ελάχιστη κινητικότητα και οι δυνάμεις της αστυνομίας εντελώς απρόκλητα αποφάσισαν να επέμβουν. Εγώ βρέθηκα στον δρόμο και τραυματίστηκα από χειροβομβίδα κρότου λάμψης. Ο κόσμος εγκλωβίστηκε σε ένα πολύ μικρό στενό. Οι αστυνομικοί ήταν έτοιμοι και άρχισαν να χτυπούν τον κόσμο στο ψαχνό. Η Rosa Nera έχει πολύ σοβαρό κινηματικό υπόβαθρο κυρίως στη νεολαία αλλά και σε μεγαλύτερους ανθρώπους. Οι περισσότεροι κάτοικοι των Χανίων έχουν απαυδήσει από την έντονη τουριστικοποίηση του νησιού και δεν θέλουν άλλο ένα ξενοδοχείο στην περιοχή. Επιπλέον πρόκειται για κτίριο το οποίο είναι χαρακτηρισμένο ως νεότερο μνημείο και πρέπει να αλλάξει όλο το υπάρχον χωροταξικό πλαίσιο για να μετατραπεί σε ξενοδοχείο».
Πολυτελή ξενοδοχεία σε κτίριο-μνημείο
Η επικείμενη εμπορευματοποίηση του χώρου διεμβολίζει τον ανοιχτό και δημόσιο χαρακτήρα του. Οι αλληλέγγυοι στο πλαίσιο της κατάληψης που πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο κατήγγειλαν ότι «δεν επιτράπηκε η είσοδος σε ολιγομελή επιτροπή ούτε η δυνατότητα παρέμβασης» και τόνισαν ότι ολόκληρη η γειτονιά έχει μετατραπεί «σε αστυνομοκρατούμενη, στρατιωτικοποιημένη ζώνη για χάρη μιας επένδυσης», ζητώντας από την τοπική αυτοδιοίκηση να πάρει ξεκάθαρη θέση απέναντι στα γεγονότα.
Ο Γιάννης Σαρρής, δημοτικός σύμβουλος και επικεφαλής της παράταξης Πρωτοβουλία Πολιτών – Πρώτα ο Ανθρωπος, μίλησε στο Documento για τις τελευταίες εξελίξεις: «Επιχειρούν να εμπορευματοποιήσουν το πιο σημαντικό σημείο της πόλης που έχει παραχωρηθεί στο Πολυτεχνείο Κρήτης με έξοδα του δημοσίου και αποτελεί κηρυγμένο μνημείο νεότερης ιστορίας. Κάτω από τον λόφο όπου εδράζεται το κτίριο βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος που συμβολίζει τη ζωντανή ιστορία της πόλης, ενώ υπάρχει και εν ενεργεία ανασκαφή με πολλά ευρήματα. Είναι το μπαλκόνι των Χανίων, ο χώρος από τον οποίο ατενίζει κανείς όλο το λιμάνι. Η χρήση που παραχώρησε η σύγκλητος του Πολυτεχνείου Κρήτης σε μια ιδιωτική εταιρεία δεν συμβαδίζει με το πνεύμα και τη φιλοσοφία ενός πνευματικού ιδρύματος όπως είναι το Πολυτεχνείο. Πρόσφατα μάλιστα με πλειοψηφία 7-4 η σύγκλητος ανανέωσε τη σύμβαση με την εταιρεία για τουλάχιστον έξι μήνες. Η κατάληψη της Rosa Nera ήταν μια γειωμένη δομή με την κοινωνία των Χανίων και είχε λειτουργήσει όλα αυτά τα χρόνια ως πυρήνας αλληλεγγύης και πολιτισμού. Η αστυνομία και τα ΜΑΤ έφτασαν τα ξημερώματα με παγκρήτια κινητοποίηση και προχώρησαν σε προσαγωγές προσφύγων, ανέργων και ανθρώπων με οικονομικά προβλήματα. Εσπασαν τις βιβλιοθήκες και πήραν πολλά πράγματα με τη βία. Κατά τη γνώμη μου, ήταν λάθος το δίλημμα που είχε δημιουργήσει ο Βασίλης Διγαλάκης όλα αυτά τα χρόνια στην πόλη και έθετε το ερώτημα “κατάληψη ή ξενοδοχείο;”. Το ουσιαστικό είναι να διατηρηθεί ο δημόσιος χαρακτήρας του κτιρίου που θα συμβαδίζει με τη φιλοσοφία του Πολυτεχνείου. Η δική μας πρόταση προς την πρυτανεία θα επιχειρήσει να αποδεσμεύσει τη λογική του ιδρύματος από το ξενοδοχείο και θα προτείνει ένα εναλλακτικό σχέδιο. Οι άνθρωποι που πρόσκεινται στη Νέα Δημοκρατία απογυμνώθηκαν στο δημοτικό συμβούλιο και παραδέχτηκαν ότι στηρίζουν τα πλάνα για το ξενοδοχείο. Η πλειοψηφία όμως αποφάσισε ότι τα κτίρια πρέπει να διατηρήσουν τον δημόσιο χαρακτήρα τους».
Η σύμβαση-πρόκληση και η εμπορική εκμετάλλευση
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Documento, η εταιρεία περιμένει ευνοϊκότερους όρους από το υπό διαμόρφωση γενικό πολεοδομικό σχέδιο των Χανίων προκειμένου να προχωρήσει η «επένδυσή» της, αξιοποιώντας και τις διασυνδέσεις που έχει με την κυβέρνηση. «Το συγκεκριμένο σημείο χαρακτηρίζεται ως περιοχή γενικής κατοικίας και επιτρέπεται να χτιστεί ξενοδοχείο του οποίου η δυναμικότητα φτάνει μέχρι και τις 50 κλίνες. Με μια τροποποίηση όμως από μια μεγάλη επιστημονική ομάδα και φορείς της πόλης υπάρχει η πρόταση για περιοχή αμιγούς κατοικίας στο υπό διαμόρφωση γενικό πολεοδομικό σχέδιο, το οποίο περιορίζει αυτήν τη δυνατότητα σε 30 κλίνες. Τα σχέδια της εταιρείας συνιστούν πρόκληση. Δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι οι μέτοχοι της εταιρείας και υπάρχει ένα ασαφές και νεφελώδες πλαίσιο με πολλές υποψίες για το τι μπορεί να κρύβεται από πίσω» προσθέτει ο Γιάννης Σαρρής στο Documento. Σύμφωνα πάντως με τη σύμβαση που υπογράφηκε το 2017 ανάμεσα στο
Πολυτεχνείο Κρήτης και την εταιρεία, «τα μίσθια θα χρησιμοποιηθούν για χρήση ξενοδοχείου και σχετικών με τη χρήση αυτή εγκαταστάσεων, επιχειρηματικού κέντρου (συνεδριακό κέντρο, γραφείο, βιβλιοθήκη, χώρος εργασίας), καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, διενέργεια πολιτιστικών και επιστημονικών εκδηλώσεων, σπα, μίνι μάρκετ και συναφούς χρήσης καταστημάτων». Η σύμβαση δηλαδή δεν προβλέπει καμία ήπια τουριστική ανάπτυξη, αντίθετα προκρίνει την άγρια εμπορευματική εκμετάλλευση των τριών ιστορικών κτιρίων.
Η υπογραφή της επίμαχης σύμβασης τον Αύγουστο του 2017 είχε προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις και μέσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα, αποκαλύπτοντας τον ρόλο που είχε παίξει ο τότε πρύτανης Βασίλης Διγαλάκης. Με δημόσια παρέμβασή τους δύο από τους ανθρώπους του Πολυτεχνείου είχαν καταγγείλει ευθέως τον νυν υφυπουργό Παιδείας για εν κρυπτώ διαδικασίες μέσα στην πρυτανεία: ο κοσμήτορας της Σχολής Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης καθηγητής Νικόλαος Τσουρβελούδης αλλά και ο κοσμήτορας της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων καθηγητής Εμμανουήλ Μανούτσογλου. Συγκεκριμένα είχαν προχωρήσει σε πολύ σοβαρές καταγγελίες, οι οποίες όμως κουκουλώθηκαν τότε από τη συντριπτική πλειονότητα των ΜΜΕ: «Δεν υπάρχει καμία ομόφωνη απόφαση της συγκλήτου για την εκμίσθωση των κτιρίων. Δεν έγινε καμία εκτίμηση της μισθωτικής αξίας των ακινήτων πριν από τη διενέργεια του διαγωνισμού. Το τίμημα ορίστηκε πολύ χαμηλά, κάτω από τα 6 ευρώ το τετραγωνικό ανά μήνα, τη στιγμή που σε άλλα κτίρια που νοικιάζει το Πολυτεχνείο στο εμπορικό κέντρο το ενοίκιο είναι 22 ευρώ/τετραγωνικό. Ο πρύτανης δεν δέχτηκε να υπάρξει και δεύτερη ανεξάρτητη εκτίμηση από πιστοποιημένο εκτιμητή πριν από την κατακύρωση του διαγωνισμού. Δεν έχει μέχρι τώρα παρουσιαστεί με γραπτά στοιχεία στη σύγκλητο η τελική τιμή κατακύρωσης του διαγωνισμού εκμίσθωσης των τριών ακινήτων. Δεν παρουσιάστηκε πότε στη σύγκλητο η μελέτη σκοπιμότητας που όφειλε εκ της προκήρυξης να προσκομίσει ο προτεινόμενος εκμισθωτής ούτε και κάποιος έλεγχος φερεγγυότητας για την εταιρεία που προτίθεται να εκμισθώσει σημαντική περιουσία του Πολυτεχνείου Κρήτης για 25 έτη».
Ενάντια στην απόφαση του πρύτανη είχαν ταχθεί τότε και οι φοιτητές. Συγκεκριμένα με ανακοίνωσή της η Ενωτική Πρωτοβουλία Φοιτητών Πολυτεχνείου Κρήτης είχε καταγγείλει: «Εναν μήνα τώρα οι σύλλογοι φοιτητών κάνουμε προσπάθειες να βρούμε τον πρύτανη ώστε να πάρει θέση μπροστά σε όλους μας για τις επιλογές που κάνει, αλλά ο ίδιος βρίσκεται κλειδωμένος στα γραφεία της πρυτανείας χωρίς να επιτρέπει την πρόσβαση σε κανέναν άλλο, την ίδια στιγμή που κυκλοφορεί με μπράβους για να νιώθει ασφαλής. Γιατί φοβάται ο κ. Διγαλάκης να έρθει αντιμέτωπος με τους φοιτητές του ιδρύματος; Μήπως γιατί ξέρει ότι με τις επιλογές που έχει κάνει μέσα στη θητεία του έχει δημιουργήσει κλίμα αντίδρασης προς τον ίδιο και την πολιτική που εφαρμόζει μέσα στο ίδρυμα;».
Η εταιρεία-φάντασμα και οι λαμπεροί χορηγοί
Η εταιρεία Belvedere ΕΠΕ που επιλέχτηκε από τον επίμαχο διαγωνισμό για να αναλάβει την εμπορική αξιοποίηση των κτιρίων συστάθηκε μόλις τον Ιανουάριο του 2017 (λίγους μήνες πριν από τη διεξαγωγή του) και καταχωρήθηκε στο ΓΕΜΗ με το κεφάλαιό της να ανέρχεται σε 150.000 ευρώ, ενώ η επένδυση αγγίζει τα 18 εκατ. ευρώ. Πίσω από αυτή την εταιρεία-φάντασμα, στην οποία διαχειριστής εμφανίζεται ο Βασίλειος Βαζάκας, υπάρχει ένας ατέλειωτος δαίδαλος άλλων εταιρειών, διευθύνσεων και μάνατζερ με έδρα την Κύπρο. Συγκεκριμένα, ως εταίρος εμφανίζεται η κυπριακή εταιρεία Cydon Group Limited, η οποία, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων ΟpenCorporate, φαίνεται ότι διευθύνεται με τη σειρά της από τη Cyproliaison Limited, η οποία συνδέεται με εκατοντάδες άλλες εταιρείες, ενώ διαχειρίζεται και το ξενοδοχείο Αmbassadors Residence το οποίο βρίσκεται λίγα μέτρα μακριά από τα τρία ιστορικά κτίρια στην παλιά πόλη των Χανίων. Τη μελέτη για το ξενοδοχείο Ambassadors έχει εκπονήσει το αρχιτεκτονικό γραφείο της Ματθίλδης Σκουλά στην οδό Νικηφόρου Φωκά 21 στα Χανιά, ενώ την ίδια διεύθυνση παρουσιάζει και η εταιρεία Belvedere ΕΠΕ.
Το ξενοδοχείο Ambassadors έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με το Πολυτεχνείο Κρήτης, ενώ το 2016 ήταν ένας από τους δύο μεγάλους χορηγούς σε διεθνή ημερίδα του ιδρύματος με τίτλο «Καινοτομία και επιχειρηματικότητα». Σε κείμενό της με τίτλο «Ναι, πράγματι, χρειάζονται εκκενώσεις!» η κατάληψη Rosa Nera αναφέρει ότι «την 1η Ιουλίου το ξενοδοχείο Ambassadors Residence –το καμάρι του Dan Marom με την εταιρεία του Irrationals Innovations– και η JR Technologies –η “μικρούλα εταιρεία” του George Khairallah– είναι οι δύο “μέγα σπόνσορες” στην καινοτομία του Πολυτεχνείου Κρήτης που λέγεται Innovation & Entrepreneurship at TUC που διοργανώνεται στο ΜΑΙΧ. Προσκεκλημένοι ομιλητές είναι και οι δύο επιχειρηματίες, ενώ ο Don Marom επανέρχεται και στο Hellenic Innovation Forum στην Αθήνα 1-2 Μαρτίου 2017 και στο TUC talks about FINTECH στο Πολυτεχνείο στις 3 Μαρτίου 2017. Σκοπός της εκδήλωσης του Ιουλίου 2016 είναι η διαφήμιση του Master in Technology & Innovation Management. Στις ίδιες συναντήσεις παραβρίσκεται ο Harry Yuklea, πανεπιστημιακός-επιχειρηματίας, που μαζί με τους Dan Marom, Φώτη Πασιούρα, Νικόλαο Νικολάου, Βασίλειο Διγαλάκη κ.ά. εργάζονται όλοι μαζί στο νέο μεταπτυχιακό του Πολυτεχνείου Κρήτης Master in Technology & Innovation Management που ξεκινά στις 28 Φεβρουαρίου 2017».
Την εποχή που υπογράφηκε η συγκεκριμένη σύμβαση ο αείμνηστος βουλευτής Χανίων του ΣΥΡΙΖΑ Αντώνης Μπαλωμενάκης είχε καταγγείλει ότι «ήδη από το 2005 κάθε εταιρεία που θέλει να συμμετάσχει σε δημόσιο διαγωνισμό με αντικείμενο άνω του 1 εκατ. ευρώ υποχρεώνεται να έχει ονομαστικοποιήσει τις μετοχές της. Αυτό ορίζει το άρθρο 8 του ν. 3310/2005. Αν μια εταιρεία επιχειρήσει να συμμετάσχει σε παρόμοιο διαγωνισμό χωρίς να έχει ονομαστικοποιήσει τις μετοχές της, αποκλείεται. Και όποιος διοργανωτής
διαγωνισμού δεν την αποκλείσει διαπράττει παράβαση. Πρόκειται για απόλυτη απαγόρευση: σε διαγωνισμούς δημόσιου ενδιαφέροντος δεν μπορούν να συμμετάσχουν εταιρείες που έχουν στη μετοχική τους σύνθεση εξωχώριες εταιρείες και δεν έχουν καταστήσει ονομαστικές τις μετοχές τους».
Επιπλέον σε κείμενό της στις 30 Ιουλίου του 2017 με τίτλο «Μεσίτης τη νύχτα, πρύτανης τη μέρα» η κατάληψη Rosa Nera είχε αναφερθεί και στην προνομιακή σχέση του ίδιου του Βασίλη Διγαλάκη με τον ξενοδοχειακό κλάδο: «Στην ουσία υπό τον έλεγχό του βρίσκονται δύο ξενοδοχειακές – τουριστικές επιχειρήσεις στα Χανιά. Μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων του τον Απρίλιο του 2013 ήταν μέλος των διοικητικών συμβουλίων δύο τουριστικών ανώνυμων εταιρειών, της Κορίνα Διγαλάκη ΑΕ Τουριστικές Επιχειρήσεις και της ΝΤΙΕΜ Ανώνυμη Εταιρεία Τουριστική – Διαχειριστική που εδρεύουν στον πρώην Δήμο Νέας Κυδωνίας. Εκεί βρίσκεται και το συγκρότημα σουιτών και στούντιο Corinna Mare της οικογένειας του πρύτανη. Ο κ. Διγαλάκης παραιτήθηκε λόγω ασυμβίβαστου από τα διοικητικά συμβούλια των δύο εταιρειών λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ωστόσο τα νέα τριμελή συμβούλια και στις δύο εταιρείες αποτελούνται από πρόσωπα του στενού οικογενειακού του περιβάλλοντος και συγκεκριμένα από την Παρασκευή Μανάρα (σύζυγο του πρύτανη) ως πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο, τον Αργύρη Μανάρα (πεθερό του πρύτανη) ως αντιπρόεδρο και την Κορίνα Διγαλάκη (μητέρα του πρύτανη) ως μέλος».