Οσα είπε ο Τασμανός συγγραφέας στο Documento με αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου του.
Ο Ρίτσαρντ Φλάναγκαν γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη ανθρακωρύχων στη βόρεια Τασμανία, στην οποία κατοικούσαν Ευρωπαίοι μετανάστες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο ίδιος είναι απόγονος Ιρλανδών που εκτοπίστηκαν στο νησί τον 19ο αιώνα. Τα μυθιστορήματά του, εμπνευσμένα από τα οικογενειακά βιώματα, σύντομα ξεπέρασαν τα σύνορα της χώρας του, απέκτησαν ευρύ κοινό παγκοσμίως και του χάρισαν αρκετά βραβεία, με πιο σημαντικό το Man Booker 2014 για «Το μονοπάτι στα βάθη του Βορρά» (Ψυχογιός).
Το Documento επικοινώνησε μαζί του με αφορμή το δεύτερο βιβλίο του «Ο ήχος του ενός χεριού», που εκδόθηκε στην Αυστραλία το 1997 και πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Το βιβλίο αναφέρεται στην ιστορία ενός Σλοβένου μετανάστη στην Αυστραλία, του Μπόγιαν, ο οποίος εγκαταλείπει τη χώρα του μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να ανταλλάξει τα φτηνά εργατικά του χέρια με λίγη τροφή και μια στέγη. Με μουδιασμένες τις αισθήσεις του από το αλκοόλ μετά την εγκατάλειψη που θα βιώσει από τη γυναίκα του, θα προσπαθήσει να βρει τη δύναμη για να μεγαλώσει μόνος του την τρίχρονη κόρη του.
Διατρέχοντας το σύνολο του έργου σας θα μπορούσε να πει κανείς ότι ενδιαφέρεστε ιδιαίτερα για τους ανθρώπους που αποκλείονται από την επίσημη ιστορία.
Λοιπόν, αυτό συμβαίνει γιατί από αυτό τον κόσμο προέρχομαι και ίσως επειδή μέσα από τη ζωή των χαμένων αποκαλύπτεται η δική μας αλήθεια, απογυμνωμένη από την ισχύ και τον πλούτο. Με αυτούς τους ανθρώπους οφείλει να ασχολείται ένας συγγραφέας, να δίνει δηλαδή φωνή σε αυτούς που δεν έχουν, τους απόκληρους και τους παρίες.
Είστε απόγονος Ιρλανδών που μεταφέρθηκαν στην Τασμανία στα μέσα του 19ου αιώνα. Τι σημαίνει αυτό για εσάς;
Αντιλαμβάνεσαι διαφορετικά τον κόσμο όταν καταλάβεις ότι οι άνθρωποί σου ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους –στην περίπτωσή μου την Ιρλανδία που είχε πληγεί από τον μεγάλο λιμό– και μεταφέρθηκαν βίαια ως δούλοι σε άλλη χώρα.
Πώς επιλέγετε τα θέματά σας;
Δεν τα επιλέγω. Τα ανακαλύπτω αφού ολοκληρώσω τη συγγραφή ενός βιβλίου. Για παράδειγμα, αφού κυκλοφόρησε «Το μονοπάτι για τα βάθη του Βορρά» συνειδητοποίησα ότι το θέμα του ήταν η αγάπη. Μπορεί να γράφεις όλες αυτές τις λέξεις, να ξοδεύεις χρόνια από τη ζωή σου μόνο και μόνο για να ανακαλύψεις ότι μόνο μια λέξη ήταν η αιτία για την οποία έγραφες και ξανάγραφες.
Η Αυστραλία ήταν καλή χώρα υποδοχής για τους μετανάστες στη δεκαετία του ’50;
Ναι, και εξακολουθεί να παραμένει, έχοντας ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα μετανάστευσης στον κόσμο. Η Μελβούρνη, για παράδειγμα, θεωρείται η μεγαλύτερη ελληνική πόλη στον κόσμο, αν εξαιρέσουμε την Αθήνα.
Ποια είναι η στάση της προς τους σημερινούς πρόσφυγες και μετανάστες;
Τα τελευταία χρόνια οι πολιτικοί έχουν προωθήσει μια πολιτική που βασίζεται στον φόβο απέναντι στους πρόσφυγες με στόχο το βραχυπρόθεσμο εκλογικό κέρδος. Αυτό οδήγησε σε τακτικές που από τη μία προκάλεσαν μεγάλο κακό σε αθώους πρόσφυγες και από την άλλη εξέθρεψαν μια δηλητηριώδη ξενοφοβία.
Το βιβλίο σας «Ο ήχος του ενός χεριού» επικεντρώνεται στη σχέση της Σόνια και του πατέρα της Μπόγιαν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσα από αυτήν τη σχέση παρακολουθούμε τη συμφιλίωση του παρελθόντος με το παρόν μιας ολόκληρης χώρας;
Δεν το σκέφτομαι έτσι. Πρόκειται για δύο ανθρώπους οι οποίοι βιώνουν την τραγωδία ως συνέπεια των μεγάλων ιστορικών δυνάμεων του αιώνα τους, του εθνικισμού, του φασισμού, του ολοκληρωτικού πολέμου, και ανακαλύπτουν ότι η απάντηση σε αυτές τις οριακές καταστάσεις είναι η αγάπη που έχουν μεταξύ τους.
Σε παλιότερη συνέντευξή σας στο BBC είχατε δηλώσει ότι ντρέπεστε που είστε Αυστραλός. Θα θέλατε να μιλήσετε γι’ αυτό;
Το είχα πει στο πλαίσιο μιας συνέντευξης στο BBC όπου ρωτήθηκα για ένα σχόλιο του τότε πρωθυπουργού της Αυστραλίας, ο οποίος είχε δηλώσει ότι ο άνθρακας είναι καλός για την ανθρωπότητα. Δεδομένης της τεράστιας καταστροφής που προκάλεσε η κλιματική αλλαγή, αυτό το σχόλιο με άφησε άναυδο και γι’ αυτό είπα ότι ένιωθα ντροπή που ήμουν Αυστραλός. Συγκεκριμένα, ντρεπόμουν να έχω έναν τόσο ανόητο ηγέτη επειδή αγαπώ τη χώρα μου και η οικογένειά μου και οι φίλοι μου είναι οι άνθρωποί της.
Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι μελετούν την ιστορία όσο θα έπρεπε;
Ιδέα δεν έχω. Ωστόσο, μάλλον σήμερα έχει περισσότερη σημασία απ’ ό,τι άλλοτε, αλλιώς δεν θα βλέπαμε μια ακροδεξιά πολωνική κυβέρνηση να νομοθετεί εναντίον της σχετικά με το Ολοκαύτωμα.
Αλλαξε η ζωή σας μετά το βραβείο Booker;
Οχι, δεν άλλαξε. Ξεχρέωσα όμως εκείνους στους οποίους χρωστούσα κι αυτό είναι πολύ ευχάριστο.
Ποιο είναι το θέμα του νέου σας βιβλίου;
Το «First person» ασχολείται με τη ζωή ενός άφραγκου μυθιστοριογράφου στον οποίο προτείνεται να γράψει ως αφανής συγγραφέας ένα βιβλίο με τα απομνημονεύματα ενός απατεώνα. Είχα σκεφτεί ότι θα ήταν ένα βιβλίο για την αλήθεια και τα ψέματα, αλλά ολοκληρώνοντάς το συνειδητοποίησα ότι στην πραγματικότητα αναφέρεται στην ελευθερία.