«Το Συμβούλιο της Ευρώπης δεν ενοχλεί την Ελλάδα περισσότερο από ένα κουνούπι που κάθεται στα κέρατα ενός βοδιού» είχε δηλώσει ο πραξικοπηματίας Στυλιανός Παττακός όταν η Ελλάδα αποχώρησε από το ευρωπαϊκό όργανο λίγο προτού αποβληθεί. Οι αλλεπάλληλες καταγγελίες για τα βασανιστήρια και τα συναπτά ψέματα της χούντας οδήγησαν στην υιοθέτηση του ψηφίσματος 346 για την παραπομπή της χώρας στην Επιτροπή Υπουργών, ενώ οι σκανδιναβικές χώρες προσέφυγαν εναντίον της Ελλάδας εξαιτίας των παραβιάσεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Η χούντα απάντησε λέγοντας ότι η Επιτροπή δεν είχε δικαίωμα εξέτασης της υπόθεσης ή υπόδειξης των μέσων μιας «επαναστατικής» κυβέρνησης.
Η κατάσταση σαφώς δεν είναι η ίδια σήμερα, ωστόσο ο ιστορικός δημοσιογραφικός οργανισμός Index on Censorship θύμισε σε επικοινωνία του με το Documento ότι θέμα με την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα έχει να φιλοξενηθεί στις στήλες του περιοδικού του από το «χουντικό» έτος 1972. Είχε προηγηθεί η έκθεση-κόλαφος επτά ευρωπαϊκών δημοσιογραφικών οργανώσεων της πλατφόρμας Media Freedom Rapid Response (MFRR), συμβούλου στην ΕΕ, ενώ το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) που συμμετέχει σε αυτήν έχει ρόλο συμβούλου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στην UNESCO και στον ΟΗΕ. Η έκθεση μάλιστα είχε τίτλο «Εχει εμμονή με τον έλεγχο της πληροφορίας» και σημειωνόταν ότι ουσιαστικά οι υπουργοί απαξίωσαν να μιλήσουν στην αποστολή της MFRR, ενώ στις ερωτήσεις που έγιναν στον γενικό γραμματέα Ενημέρωσης εκείνος δήλωσε αναρμόδιος.
Λίγες εβδομάδες μετά δημοσιοποιήθηκε η έκθεση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα που κατέτασσε την Ελλάδα στην 108η θέση, τελευταία από τα κράτη της ΕΕ και των Βαλκανίων. Παράλληλα νέο πλήγμα δέχτηκε η Αθήνα από έκθεση της UNESCO για την ελευθερία του Τύπου, ενώ οι ευρωπαϊκές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες Politico και Euractiv υπενθύμισαν στους Ευρωπαίους ότι η Ελλάδα είναι η «χειρότερη χώρα για την ελευθεροτυπία» και «μαύρο πρόβατο», αντίστοιχα, στην ΕΕ. Μάλιστα, πηγές του Euractiv τόνισαν πως η επόμενη έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα το 2022 «θα εστιάσει σε θέματα ελευθερίας Τύπου», προϊδεάζοντας για τις επικείμενες εξελίξεις.
Γκάφες από την ασφυκτική πίεση
Η χιονοστιβάδα των επικριτικών αναφορών για θέματα ελευθερίας του Τύπου έφερε τον Κυριάκο Μητσοτάκη με την πλάτη στον τοίχο, οδηγώντας τον σε σπασμωδικές αντιδράσεις. Η επιχείρηση απαξίωσης οργανώσεων όπως οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα με το υποτιμητικό «είναι ΜΚΟ» –ενώ είναι επίσημη πηγή της Κομισιόν– έγινε σημαία από το Μαξίμου και τους επικοινωνιακούς δορυφόρους του. Η ρητορική του αντέγραψε εκείνη της κυβέρνησης των συνταγματαρχών το 1972. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου μες στον πανικό του να αποδείξει ότι όλα βαίνουν καλώς σχολίασε σε ερώτηση του Documento ότι η έκθεση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα βασιζόταν σε λανθασμένη μεθοδολογία, αποστέλλοντας και σχετική επιστολή. Αν πιστέψουμε την κυβέρνηση, συνωμότησαν εναντίον της επτά παγκόσμιας φήμης καθηγητές, δημοσιογράφοι και ερευνητές!
Την Παρασκευή σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Γ. Οικονόμου επικαλέστηκε την έκθεση Media Pluralism Monitor 2021, η οποία κατέγραφε την κατάσταση το 2020, προ της δολοφονίας Καραϊβάζ, της δίωξης Βαξεβάνη και της παρακολούθησης δημοσιογράφων. Παρ’ όλα αυτά, η έκθεση εμφανίζει την Ελλάδα κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου σε 19 από τους 20 δείκτες που μετράνε την πολυφωνία. Μάλιστα συνεργάτες του υπεράνω υποψίας ΕΛΙΑΜΕΠ ανέλαβαν μέρος της συγγραφής της εκ μέρους ευρωπαϊκού πανεπιστημιακού ινστιτούτου.
Δικαιώματα στο στόχαστρο
Εκτός από κρυπτόμενη, η κυβέρνηση εμφανίζεται και ψευδόμενη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αντί του υπουργού Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης Πάνος Αλεξανδρής εμφανίστηκε στις 28 Απριλίου απολογούμενος στην κλειστή διαδικασία της υποεπιτροπής για το Κράτος Δικαίου της Επιτροπής Δημοκρατικών Ελευθεριών (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ρωτήθηκε για την υπόθεση της Novartis αλλά και πότε θα εφαρμόσει την ψηφισμένη από τον Απρίλιο του 2019 οδηγία της ΕΕ για την προστασία των μαρτύρων δημόσιου συμφέροντος (whistleblowers). Παρότι η κυβέρνηση είχε αρχικά δεσμευτεί να την εφαρμόσει έως τη 17η Δεκεμβρίου 2021, ο Π. Αλεξανδρής δεσμεύτηκε ότι η επίμαχη διάταξη τελικά θα ετίθετο σε δημόσια διαβούλευση την 29η Απριλίου του 2022, σύμφωνα με πληροφορίες του Documento. Μέχρι και την ώρα που έκλεινε η ύλη της εφημερίδας πάντως κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί, αποδεικνύοντας στις Βρυξέλλες την αξιοπιστία της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Η ΕΕ έχει ευαισθησία σε θέματα κράτους δικαίου και η επίτροπος Βιέρα Γιούροβα έχει υπογραμμίσει ότι έχει αποστείλει προειδοποιητική επιστολή στην Αθήνα, σημειώνοντας πως η Κομισιόν «θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει την αποτελεσματική επιβολή της οδηγίας». Στην Ελλάδα, πάντως, όταν ο υπουργός έφερε τη διάταξη εφαρμογής της οδηγίας ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου, Βορίδης, Γεωργιάδης, Πλεύρης, Πικραμμένος και Κικίλιας αντέδρασαν έντονα, αναγκάζοντας τον υπουργό σε άτακτη υποχώρηση με «εντολή Μητσοτάκη».
Η πολιτική κρίση επιταχύνεται
Τα παραπάνω συνηγορούν στο ότι η πολιτική κρίση στην Ελλάδα του Κυρ. Μητσοτάκη επιταχύνεται και μετατρέπεται σε κρίση δημοκρατίας, με την απουσία οποιασδήποτε κριτικής φωνής εξαιτίας της φίμωσης του Τύπου και της επιβολής μονοφωνίας στα κυρίαρχα ΜΜΕ, όπως μαρτυρεί η έκθεση του ΕΣΡ για το 2020. Η συμπεριφορά των κυβερνητικών στελεχών και η αλαζονεία του ίδιου του πρωθυπουργού αποδεικνύουν ότι η συστηματική επίθεση στον Τύπο αποτελεί πολιτική στρατηγική Μητσοτάκη, που εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πολιτικό σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει από τον έλεγχο του ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Μαξίμου, τη λίστα Πέτσα, τις διώξεις και την παρακολούθηση δημοσιογράφων.
