Πώς έγινε και η μεγάλη χώρα, γεωγραφικά κληρονόμος της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας στην Ιστορία, της Ρωμαϊκής, να καταντήσει επί 14 αιώνες ένα ξέφραγο αμπέλι εισβολέων και κατακτητών;
Η Ιταλία συγκρότησε κράτος 30 χρόνια μετά από την επαναστατημένη Ελλάδα. Παράδοξο άλλ΄ όχι ανεξήγητο. Με το ιταλικό Risorgimento (αναγέννηση, ανόρθωση) καταπιάνεται το τεύχος του HOT DOC History που κυκλοφορεί την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου. Σ΄ αυτό καταγράφονται:
Η καταστροφή της Ρώμης από τον Αλάριχο και οι εισβολές των Σαρακηνών. Η κατάτμηση της ιταλικής χερσονήσου από γερμανικά φύλα, Βυζαντινούς, Ισπανούς, Γάλλους, Αυστριακούς. Τη διαδοχή διεκδίκησαν η «δεύτερη» και η «τρίτη Ρώμη». Ψευδώνυμες «Αγιες Αυτοκρατορίες», υπό την έγκριση του εκάστοτε πάπα. Η Ιταλία παράδερνε με –ακμαία, είναι η αλήθεια- κράτη όπως η Φλωρεντία, η Γένοβα, η Φλωρεντία στα οποία άκμασε η Αναγέννηση. Πράγμα που ενίσχυε τις φυγόκεντρες τάσεις από την ιδέα ενός ενιαίου κράτους και της «ιταλικότητας».
Το έτος 1789 που άναψε φωτιές σε όλη την Ευρώπη πυροδότησε έναν επαναστατικό οργασμό στην Ιταλία. Μυστικές οργανώσεις Ιλλουμινάτων που απέληξαν στο ριζοσπαστικό κίνημα των Καρμπονάρων. Με συμμετοχή σε όλες τις εξεγέρσεις: 1821, 1831, 1849 μέχρι το σωτήριον 1859. Μέσα απ΄ αυτές αναδείχθηκαν οι ηγετικές μορφές του Τζουζέπε Γκαριμπάλντι, του Τζουζέπε Ματσίνι, του Καμίλο Καβούρ που ίδρυσαν ενιαίο κράτος το 1860. Ο Γαλλοπρωσικός πόλεμος έλυσε οριστικά το ζήτημα της πρωτεύουσας. Όταν η γαλλική φρουρά αποσύρθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1870 οι Ιταλοί πατριώτες παραβίασαν το Αυριλιανό Τείχος και κατέλυσαν το παπικό κράτος.
Ειδική αναφορά γίνεται στη συμμετοχή των βετεράνων Γαριβαλδινών με τα «κόκκινα πουκάμισα» στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στο πλευρό της Ελλάδας.
