Μόλις λίγες ώρες μετά τον μεγάλο σεισμό που έγινε την περασμένη Τρίτη το βράδυ (ώρα Ελλάδος) στο Μεξικό, έντασης 7,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, και προτού ακόμη τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία δώσουν μια πρώτη εικόνα της κατάστασης, στην ιστοσελίδα του περίφημου Σεισμολογικού Ινστιτούτου του σουηδικού Πανεπιστημίου της Ουψάλα, στη στήλη «Ειδήσεις», υπήρχε μια εντυπωσιακή ανάρτηση.
Αφού περιγράφονται με επιστημονικές λεπτομέρειες όλα τα δεδομένα για τον σεισμό, στη συνέχεια αναφέρεται: «…ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης θα έχει πιθανώς σημαντική επίδραση όσον αφορά τη μείωση του αριθμού των θυμάτων. Για παράδειγμα, προειδοποίησε 17 δευτερόλεπτα νωρίτερα ορισμένους συνδεδεμένους χρήστες στην Πόλη του Μεξικού, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να προφυλαχθούν προτού πλήξουν την πόλη τα πρώτα σεισμικά κύματα». Η πρόγνωση των σεισμών αυτήν τη στιγμή είναι αδύνατη. Ωστόσο αποτελεί βασικό πεδίο έρευνας των επιστημόνων, όχι μόνο των σεισμολόγων. Το Documento μίλησε με τον διευθυντή του Εθνικού Σεισμολογικού Δικτύου της Σουηδίας, από τα μεγαλύτερα και γνωστότερα ερευνητικά κέντρα σεισμολογίας παγκοσμίως. Πρόκειται για τον Ισλανδό σεισμολόγο Ρέινιρ Μπέδβαρσον, καθηγητή στο Σεισμολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Ουψάλα.
Ποιος μετέδωσε το σήμα συναγερμού 17 δευτερόλεπτα προτού γίνει ο σεισμός; Πού το ήξερε;
Θα προσπαθήσω να σας το εξηγήσω όσο πιο απλά γίνεται. Τα πρώτα κύματα ενός σεισμού, αυτά που ονομάζουμε «ελαφρά», φτάνουν πιο γρήγορα στην επιφάνεια του εδάφους. Έχουμε τρία κύματα, ας τα ονομάσουμε Α, Β και C. Τα Α φτάνουν γρήγορα και είναι ελαφρά, ενώ τα C αργούν να φτάσουν και είναι τα πιο ισχυρά, είναι αυτά που προκαλούν το μεγάλο χτύπημα. Οταν, λοιπόν, έφθασαν στην επιφάνεια τα κύματα Α και μέχρι να φθάσουν στην Πόλη του Μεξικού τα κύματα C, μεσολάβησαν 17 δευτερόλεπτα. Σε αυτό το χρονικό διάστημα όμως, που μπορεί να φαίνεται μικρό, πρόλαβαν και τέθηκαν πειραματικά σε συναγερμό ορισμένα συστήματα ασφαλείας τα οποία περιόρισαν ενδεχομένως μεγαλύτερη καταστροφή.
Υπάρχει δυνατότητα να αναπτυχθεί αυτό το πειραματικό σύστημα και να έχουμε μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για να ληφθούν μέτρα ασφαλείας;
Είναι νωρίς ακόμη. Σήμερα επεξεργαζόμαστε τα δεδομένα που έχουμε ώστε μελλοντικά να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από περισσότερους. Σε ορισμένες σεισμογενείς περιοχές του κόσμου χρησιμοποιούνται τέτοια πειραματικά συστήματα προειδοποίησης που λειτουργούν αυτομάτως. Ετσι, για παράδειγμα, κλειδώνουν οι αποθήκες εργοστασίων χημικών ουσιών, σφραγίζονται πυρηνικοί αντιδραστήρες ή –κάτι πιο απλό– κατεβαίνουν οι μπάρες εισόδου σε γέφυρες ώστε την ώρα του σεισμού να μη βρεθούν επάνω τους αυτοκίνητα. Και μόνο αυτά τα συστήματα να διαδοθούν περισσότερο, θα σωθούν χιλιάδες ζωές.
Πώς σχολιάζετε το ότι στο Μεξικό έγιναν δύο τόσο μεγάλοι σεισμοί μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα;
Δεν υπάρχει απευθείας σχέση τού ενός σεισμού με τον άλλο, το ότι έγιναν δύο σεισμοί σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα είναι τελείως συμπτωματικό. Θα πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη μας ότι στο συγκεκριμένο σημείο συναντιούνται δύο τεκτονικές πλάκες, οπότε κατά καιρούς προκύπτουν μεγάλοι σεισμοί. Από αυτή την άποψη, δεν μας εντυπωσιάζει το γεγονός. Αυτό που είναι ασυνήθιστο και στις δύο περιπτώσεις είναι το μεγάλο εστιακό βάθος (σ.σ.: 60 χιλιόμετρα στις 19 Σεπτεμβρίου, 20 χιλιόμετρα στις 8 Σεπτεμβρίου) και ότι το επίκεντρο προσδιορίζεται μεταξύ των δύο πλακών, όχι στο σημείο επαφής τους.
Συνήθως έπειτα από έναν μεγάλο σεισμό καταγράφονται μετασεισμικές δονήσεις, αλλά σε αυτή την περίπτωση δεν είχαμε. Πώς το ερμηνεύετε αυτό;
Ακριβώς επειδή το επίκεντρο του σεισμού της Τρίτης δεν ήταν στο σημείο συνάντησης των πλακών, η εκτόνωση του σεισμού δεν ακολουθεί την ίδια πορεία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν συγκρούστηκαν οι πλάκες αλλά δέχθηκε χτύπημα η μία και συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις οι αντιδράσεις είναι διαφορετικές.
Πριν από 32 χρόνια, την ίδια ημερομηνία, 19 Σεπτεμβρίου, είχαμε κι άλλο μεγάλο σεισμό στην ίδια περιοχή. Πρόκειται για συμπτωματικό γεγονός ή έχει να κάνει με την εποχή του χρόνου ή ίσως με τη θέση της Γης;
Όχι, πρόκειται για κάτι τελείως συμπτωματικό.