Στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης. Αυτό είναι το μυστικό για να προκύπτουν νέες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες θα καλύπτονται από ανέργους που θα μπορούν σε δεύτερο επίπεδο να μεταβληθούν σε μόνιμους εργαζομένους μιας επιχείρησης.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Documento η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας Ράνια Αντωνοπούλου επισημαίνει ότι ήδη με τις αλλαγές που έχουν αρχίσει να ενσωματώνονται στα νέα προγράμματα απασχόλησης το 35% των ωφελουμένων καταφέρνει να συνεχίσει να εργάζεται στην ίδια επιχείρηση, καταλαμβάνοντας θέση μόνιμου προσωπικού. Συνολικά τα νέα προγράμματα που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας αναμένεται να έχουν έως 46.000 ωφελουμένους μέχρι το τέλος του έτους. Σε αυτά έχουν ενταχθεί προγράμματα απασχόλησης που είναι εντελώς στοχευμένα για κλάδους που βρέθηκε ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για νέες θέσεις εργασίας, όπως είναι η εφοδιαστική αλυσίδα και το εμπόριο, οι υποδομές και οι μεταφορές και το logistics marketing στον τουρισμό. Ο μηχανισμός διάγνωσης αναγκών στην αγορά εργασίας έχει αρχίσει να παράγει έργο δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την οργάνωση πιο αποτελεσματικών προγραμμάτων απασχόλησης. Πάντως η κ. Αντωνοπούλου δεν παραλείπει να τονίσει ότι παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει χρειάζεται να πραγματοποιηθούν αλλαγές στη λειτουργία του ΟΑΕΔ για να βελτιωθούν οι υπηρεσίες του. Από τον Σεπτέμβριο πάντως θα αρχίσουν να υλοποιούνται κάποιες από τις πρώτες αλλαγές που αφορούν τη δημιουργία ατομικού σχεδίου δράσης για κάθε άνεργο.
Ποια είναι τα καινούργια προγράμματα που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας έως το τέλος του έτους; Πόσες νέες θέσεις εργασίας θα προκύψουν;
Από τώρα μέχρι τον Δεκέμβριο περιμένουμε να ενταχθούν 46.000 ωφελούμενοι σε μια σειρά από προγράμματα. Οπως πάντα τα προγράμματα αυτά εστιάζουν σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και σε χαρακτηριστικά ανέργων που απαιτούν ειδικό σχεδιασμό. Τον Ιούλιο θα υλοποιηθεί πρόγραμμα για 10.000 ανέργους που είναι στην ηλικία των 55 ετών και άνω. Μιλάμε για ανέργους που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση. Είναι μια ειδική κατηγορία που βρίσκει πολύ δύσκολα δουλειά, ειδικά όταν είναι μακροχρόνια άνεργοι! Το πρόγραμμα αφορά θέσεις απασχόλησης σε επιχειρήσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού, δηλαδή σε δήμους και σε περιφέρειες, επιδοτώντας το 50% του μισθολογικού κόστους μέχρι τα 600 ευρώ.
Η χρονική διάρκεια του προγράμματος;
Είναι πρόγραμμα για 12 μήνες, αλλά με το δικαίωμα να ανανεωθεί γι’ άλλο ένα έτος.
Η κοινωφελής εργασία θα συνεχιστεί;
Βεβαίως. Θα συνεχιστεί με τον δεύτερο κύκλο στους 17 δήμους-υψηλούς θύλακες ανεργίας τον Ιούλιο, ένα πρόγραμμα που αφορά περίπου 3.500 ωφελουμένους. Ακολουθεί το πρόγραμμα για τους 34 δήμους για περίπου 6.000 ωφελουμένους.
Υπάρχουν προγράμματα που έχουν κάτι διαφορετικό να επιδείξουν σε σχέση με το παρελθόν;
Ναι. Εχουμε προγράμματα κατάρτισης που έχουν προκύψει βάσει της διάγνωσης των αναγκών που κάνουμε πια για να εντοπίζουμε τα κενά στην αγορά εργασίας.
Πιο συγκεκριμένα;
Για παράδειγμα στον κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας και του εξαγωγικού εμπορίου βλέπουμε ότι υπάρχει άνοδος. Ετοιμάζουμε πρόγραμμα γι’ αυτό τον χώρο για 4.000 ωφελουμένους. Διαπιστώσαμε επίσης ότι το digital marketing στον τουρισμό έχει περιθώρια ανάπτυξης. Είναι λίγες οι επιχειρήσεις οι οποίες κάνουν κρατήσεις μέσα από το διαδίκτυο. Γι’ αυτό τον λόγο θα βγει ένα πρόγραμμα για 2.500 ωφελουμένους. Επίσης για τον κλάδο των υποδομών και μεταφορών θα έρθει τους επόμενους μήνες άλλο ένα πρόγραμμα για 3.500 ωφελουμένους. Αυτό το τελευταίο πρόγραμμα προέκυψε λόγω της μεγάλης επένδυσης της Fraport. Επίσης γνωρίζουμε και επενδύσεις οι οποίες είναι ώριμες να προχωρήσουν και θα μπορούσαν να ενταχθούν στον αναπτυξιακό νόμο, όπως η επένδυση στο Ελληνικό, η επένδυση της Philip Morris, ύψους περίπου 300 εκατ. ευρώ, στο εργοστάσιο του Παπαστράτου ή του ομίλου Μυτιληναίος στα αλουμίνια ή η σχεδιαζόμενη επένδυση της TEMES AE σε τουριστικά καταλύματα στον κόλπο του Ναυαρίνου. Σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης εντοπίζουμε τα επενδυτικά έργα τα οποία είναι αρκετά ώριμα για να ξεκινήσουν και κάνουμε τη διάγνωση μέσα από τις λίστες του ΟΑΕΔ. Οπου εντοπίζουμε κενά μπαίνουμε πολύ δυναμικά και πολύ γρήγορα για να κάνουμε εξειδικευμένα προγράμματα κατάρτισης.
Αυτά τα προγράμματα έχουν κατάρτιση και απασχόληση;
Περιλαμβάνουν κατάρτιση, πρακτική άσκηση και απασχόληση με διάρκεια γύρω στους οκτώ μήνες.
Με όρους πλήρους απασχόλησης;
Φυσικά. Ολες οι δράσεις υποστήριξης των ανέργων που κάνουμε, από τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας μέχρι τα προγράμματα κατάρτισης, προσπαθούμε να συνοδεύονται από ένα χρονικό διάστημα πλήρους απασχόλησης, ώστε κάποιος ο οποίος είναι άνεργος και ειδικά οι μακροχρόνια άνεργοι να επιστρέφουν σε καθεστώς κανονικότητας.
Τα υπόλοιπα προγράμματα που ετοιμάζετε έως το τέλος του έτους;
Θα σας αναφέρω ενδεικτικά μερικά προγράμματα, ξεκινώντας από τρεις δράσεις που απευθύνονται σε ανέργους νεαρής ηλικίας. Το πρώτο πρόγραμμα απευθύνεται σε 1.000 ανέργους, ηλικίας 25-29 ετών και περιλαμβάνει πιστοποίηση και κατάρτιση στον κλάδο των τεχνολογιών, της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, ενώ το δεύτερο αφορά τη στήριξη επιχειρηματικών σχεδίων για νέους 1.700 άνεργους, ηλικίας 18-29 ετών. Τέλος σχεδιάζεται ολοκληρωμένη παρέμβαση για 8.000 νέους έως 24 ετών. Ακόμη δρομολογείται ειδικό πρόγραμμα επανένταξης μακροχρόνια ανέργων που αναμένεται να καλύψει 470 θέσεις απασχόλησης σε εγγειοβελτιωτικά έργα. Επίσης μέσα στον Ιούλιο αναμένεται να ξεκινήσει πρόγραμμα απασχόλησης ΑμεΑ σε κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ) για 1.000 άτομα, ενώ το ίδιο διάστημα θα υλοποιηθεί μέσω του ΟΑΕΔ πρόγραμμα για 1.135 θέσεις στον κλάδο της υγείας.
Πώς επιδιώκει το υπουργείο Εργασίας να ανατρέψει το στάτους που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια που σχεδόν μία στις δύο νέες προσλήψεις είναι μερικής απασχόλησης;
Το τραγικό είναι ότι έχουμε το 70% των ανθρώπων που βρίσκονται σε μερική απασχόληση να δηλώνουν ότι επιθυμούν να έχουν πλήρη απασχόληση. Συμβιβάζονται γιατί δεν υπάρχουν θέσεις πλήρους απασχόλησης. Ομως να υπενθυμίσω ότι η μεγάλη ανατροπή στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα έγινε το 2012, το 2013 μέχρι το 2014. Από μια εποχή που η πλήρης απασχόληση ήταν στο 60% στις καινούργιες θέσεις εργασίας περάσαμε στο 40%. Ωστόσο τους τελευταίους τέσσερις μήνες η κατάσταση έχει ισορροπήσει. Υπήρξε μήνας που η πλήρης απασχόληση ήταν στο 55% αλλά σε μέσο όρο έχουμε φτάσει στο 50% σε ετήσια βάση. Πρώτα βάζεις φρένο σε αυτό που υπήρχε και μετά με σταθερά βήματα ξεκινάς την αντίστροφή πορεία.
Εκτιμάτε ότι έχει μπει φρένο;
Το πρόβλημα της μερικούς απασχόλησης λύνεται από τις επιχειρήσεις όταν γνωρίζουν ότι υπάρχει μια κανονικότητα, μια αναπτυξιακή προοπτική και έτσι αντί να προσλαμβάνουν με μερική απασχόληση, θα προχωρούν σε προσλήψεις πλήρους απασχόλησης.
Είμαστε σε αυτό το σημείο τώρα;
Βεβαίως και αυτό αναδεικνύεται από τα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ.
Πιστεύετε λοιπόν ότι με το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης και με τη συμφωνία του πρόσφατου Eurogroup υπάρχει πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα που θα βοηθήσει στις επενδύσεις;
Το λένε όλοι οι εκπρόσωποι των εργοδοτών. Ολοι έχουν βγει, από τον ΣΕΒ μέχρι την ΕΣΕΕ, και έχουν καταγράψει και τη θετική πορεία της οικονομίας πρόσφατα αλλά επίσης και το γεγονός ότι πλέον γνωρίζουν τα νέα δεδομένα, δεν κινούνται σε αχαρτογράφητα νερά.
Είναι μια οριοθέτηση της αγοράς εργασίας η λειτουργία του μηχανισμού διάγνωσης αναγκών;
Εχουμε μιλήσει πολλές φορές για τον εξορθολογισμό της διάθεσης των πόρων από την Ευρωπαϊκή Ενωση, είτε προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο είτε από τα διαρθρωτικά ταμεία. Ο μηχανισμός διάγνωσης της αγοράς εργασίας είχε κατατεθεί ως έργο προς υλοποίηση την προγραμματική περίοδο 2007-2013. Δεν υλοποιήθηκε. Το 2014 ήρθε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έβαλε στη χώρα μία αιρεσιμότητα. Επρεπε να φτιάξουμε έναν μηχανισμό διάγνωσης, διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε χρήματα από το ΕΣΠΑ για την υποστήριξη προγραμμάτων που οδηγούν σε κατάρτιση και επανένταξη των ανέργων. Ολοκληρώσαμε το έργο σε οκτώ μήνες, καταφέραμε να αρθεί η αιρεσιμότητα και πλέον έχουμε περάσει στον δεύτερο χρόνο λειτουργίας του. Εχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας για να τελειοποιηθεί, έχουμε έγκαιρα και έγκυρα στοιχεία, όμως με τις προβλέψεις που υπάρχουν και με το επιστημονικό συμβούλιο που επιβλέπει αυτήν τη διαδικασία έχουμε τα πρώτα δεδομένα. Σε αυτά βασιζόμαστε για την πλειονότητα των προγραμμάτων που βγάζουμε.
Σε ποιους κλάδους έχετε διαπιστώσει αυξημένη ζήτηση για νέες θέσεις εργασίας;
Στην πρώτη θέση είναι κλάδοι και οι δραστηριότητες που αφορούν ξενοδοχεία, πλωτές μεταφορές, παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων και ηλεκτρικού ρεύματος. Σε επίπεδο επαγγελμάτων βλέπουμε ότι υπάρχει ζήτηση στον κλάδο των πωλητών από μικρά καταστήματα μέχρι επιχειρήσεις ιατρικού εξοπλισμού. Υπάρχει ζήτηση σε εξειδικευμένους τεχνικούς πληροφορικής, γι’ αυτό και ετοιμάζουμε σχετικό πρόγραμμα. Επίσης διαπιστώθηκε ενδιαφέρον, όπως ήταν και αναμενόμενο, για σερβιτόρους και συναφή επαγγέλματα. Μας έκανε εντύπωση ότι καταγράφηκε αύξηση και στους γαιοκτηνοτρόφους. Το επόμενο βήμα είναι η κατάρτιση σχεδίων σε τοπικό επίπεδο και σε περιφερειακό.
Ποια είναι η απορροφητικότητα των ωφελουμένων των σημερινών προγραμμάτων απασχόλησης από την αγορά εργασίας;
Δυστυχώς στο παρελθόν αυτό που γινόταν ήταν να κάνουμε καταρτίσεις που δεν οδηγούσαν πουθενά. Σήμερα με αυτόν τον αναπροσανατολισμό που έχει γίνει και την εξειδίκευση των προγραμμάτων έχουμε πετύχει να απορροφάται περίπου το 35% των ωφελουμένων. Ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 20%. Αυτό συμβαίνει διότι αρκετοί από τους εργοδότες στους οποίους κάνουν την πρακτική τους οι καταρτιζόμενοι, μετά τη λήξη του προγράμματος τους προσλαμβάνουν με κανονική σύμβαση εργασίας.
Πού πρέπει να γίνουν βελτιώσεις στη λειτουργία του ΟΑΕΔ;
Ο ΟΑΕΔ είναι ο βασικός βραχίονας υλοποίησης των προγραμμάτων για την επανένταξη των ανέργων στην αγορά εργασίας. Ο ΟΑΕΔ προσφέρει και άλλες υπηρεσίες, δηλαδή στηρίζει τους ανέργους με το επίδομα ανεργίας, έχει τις σχολές μαθητείας, είναι υπεύθυνος για τον πρώην ΟΕΚ. Οταν έχουν περάσει 7-8 χρόνια ύφεσης, ό,τι προσπάθειες και αν έκανε ο οργανισμός δεν θα μπορούσε να έχει θεαματικά αποτελέσματα. Ομως αυτό που είχε υποχρέωση να πράξει η κυβέρνηση ήταν να προετοιμάσει και να αλλάξει τις δομές του, ώστε πραγματικά να βρίσκεται σε θέση να ανταποκριθεί στις ανάγκες των ανέργων. Εχει καταβληθεί τεράστια προσπάθεια και έχουν γίνει πολλές αλλαγές στον ΟΑΕΔ, οι οποίες θα είναι ορατές στους πολίτες από αυτόν τον Σεπτέμβριο.
Ποια είναι η πιο σημαντική από αυτές τις αλλαγές;
Ολοι οι άνεργοι θα περνάνε από re-profiling. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από μια συνέντευξη θα καταγράφονται τα προσόντα του ανέργου, αλλά και οι δυσκολίες να βρει μια θέση εργασίας. Ετσι θα δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο ατομικό σχέδιο δράσης. Συνεπώς τα προγράμματα που θα ετοιμάζει ο ΟΑΕΔ θα έχουν καλύτερη στόχευση. Αρα καλύτερος προγραμματισμός, καλύτερες νέες θέσεις εργασίας, καλύτερη παροχή υπηρεσιών και γενικά περισσότερος σεβασμός στον άνεργο.
Πώς προχωράει το «προσωπικό σας στοίχημα», η κοινωνική οικονομία;
Ο νόμος 4430/2016 έφερε καινούργια αισιοδοξία. Να σημειώσω ότι παρά το ότι είχαμε πάνω από 1.200 επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στο σχετικό μητρώο, στην πραγματικότητα τα εγχειρήματα που είχαν τα χαρακτηριστικά ενεργούς επιχείρησης ήταν περίπου 300. Τέσσερις μήνες μετά την ψήφιση του νέου νόμου κατατέθηκαν 250 αιτήσεις για καινούργιες επιχειρήσεις. Και αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι ότι ο προσανατολισμός δεν είναι ο παραδοσιακός. Υπάρχουν πολλές καινούργιες δημιουργικές δραστηριότητες που προτείνονται και στον αγροδιατροφικό τομέα αλλά και τον τομέα της πληροφορικής. Πρόκειται για ένα στοιχείο που μας κάνει να αισιοδοξούμε ότι ο κόσμος μέρα με τη μέρα μαθαίνει περισσότερα για το ότι υπάρχει άλλος βιώσιμος τρόπος να εργαζόμαστε, να παράγουμε, να καταναλώνουμε. Ο τρόπος αυτός βασίζεται στις αξίες της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της προώθησης του συλλογικού καλού και όχι του ατομικού κέρδους. Στον χώρο της κοινωνικής οικονομίας το υποκείμενο υπερβαίνει το «εγώ» και προτάσσει το «εμείς» πεδίο της κοινωνικής οικονομίας.
