Χιλιάδες οφειλέτες του δημοσίου ζουν με τον φόβο ότι μπορεί να χάσουν ακόμη και τα σπίτια όπου διαμένουν, αφού ο Κώδικας Είσπραξης Δημόσιων Εσόδων δίνει το δικαίωμα στο κράτος να κατάσχει και να διενεργήσει πλειστηριασμό ακόμη και στην πρώτη κατοικία ενός φορολογούμενου εφόσον αυτός οφείλει στην εφορία ληξιπρόθεσμο χρέος άνω των 500 ευρώ!
Ηδη τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εφορία φτάνουν τα 99,7 δισ. ευρώ, ενώ περίπου 23 δισ. ευρώ είναι οι υπερήμερες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Ομως και στους οφειλέτες του δημοσίου παρέχονται δικαιώματα δικαστικής προστασίας και μέσα άμυνας απέναντι στον κίνδυνο να βγει η κύρια κατοικία τους στο σφυρί.
Ακόμη και αν το δημόσιο ως πιστωτής προχωρήσει τη διαδικασία του πλειστηριασμού (προηγείται η κατάσχεση και μετά η έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού) μπορεί να υπάρξει αναστολή. Αυτή γίνεται με την ένταξη του οφειλέτη σε πρόγραμμα ρύθμισης των οφειλών ή με την έκδοση δικαστικής απόφασης περί αναστολής του.
Σήμερα το Documento παρουσιάζει έναν οδηγό με ερωτήσεις και απαντήσεις για το τι ισχύει σε ό,τι αφορά τις κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς για χρέη προς το δημόσιο.
- Εξαιρείται
η πρώτη κατοικία από κατασχέσεις και πλειστηριασμούς για χρέη στο δημόσιο;
Ολοι οι φορείς του δημοσίου, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία και δήμοι, προχωρούν στα αναγκαστικά μέτρα βάσει των όσων αναφέρει ο Κώδικας Είσπραξης Δημόσιων Εσόδων. Σε αυτόν δεν υπάρχει σήμερα καμιά μέριμνα για την κύρια κατοικία, κάτι που σημαίνει ότι δήμοι, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία μπορεί να κατασχέσουν οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο.
Ωστόσο υποχρέωση έκδοσης προγράμματος πλειστηριασμού εντός των προθεσμιών που ορίζει ο νόμος δεν υφίσταται, εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος, παραδείγματος χάρη, όταν πρόκειται για ακίνητο του οφειλέτη, το οποίο αποδεδειγμένα αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του και η οποία καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες στέγασης, η αξία της οποίας δεν απέχει σημαντικά από τα όρια που τίθενται από τις κείμενες διατάξεις για την απαλλαγή Φόρου Μεταβίβασης Ακινήτων ως πρώτης κατοικίας κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, πριν από την έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού εκτιμάται από τον προϊστάμενο της ΔΟΥ η κατάταξη του δημοσίου στον πίνακα διανομής του πλειστηριάσματος του κατασχεθέντος ακινήτου καθώς και το χρονικό σημείο που κρίνεται πρόσφορο για τη διενέργεια του πλειστηριασμού από το δημόσιο προκειμένου να εισπραχθεί σημαντικό ποσό οφειλής.
- Παίρνει
η εφορία το σπίτι κάποιου φορολογούμενου για λίγα ευρώ;
Σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων δεν επιβάλλεται κατάσχεση ακινήτων καθώς και κινητών κατά των οφειλετών που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές συνολικού ποσού 500 ευρώ (πλην του μέτρου της κατάσχεσης στα χέρια τρίτων). Μάλιστα στο ποσό των 500 ευρώ δεν περιλαμβάνονται τόκοι και προσαυξήσεις.
- Μπορούν
οι οφειλέτες του δημοσίου να προστατέψουν την πρώτη τους κατοικία με τον
νόμο Κατσέλη;
Αν και δεν υπάρχει ρητή εξαίρεση της πρώτης (κύριας) κατοικίας από πλειστηριασμό και για τους οφειλέτες του δημοσίου, παρέχεται προστασία προκειμένου να μην προχωρήσει το δημόσιο ως πιστωτής σε μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης. Μετά την τροποποίηση του νόμου Κατσέλη (3869/2010) με τον νόμο Σταθάκη (4336/2015) οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο μπορεί –εφόσον φυσικά πληροί τις προϋποθέσεις ένταξης στον νόμο Κατσέλη- να συμπεριλάβει στην αίτησή του προς το αρμόδιο Ειρηνοδικείο όχι μόνο τα χρέη σε τράπεζες και ιδιώτες αλλά και τις οφειλές σε φορείς του δημοσίου (εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία κ.λπ.).
Υπάρχει όμως μια περίπτωση που δεν μπορεί ο οφειλέτης να προστατέψει το σπίτι του μέσω του νόμου Κατσέλη: όταν οι οφειλές προς το δημόσιο αποτελούν το σύνολο των χρεών του αιτούντος. Πρέπει οπωσδήποτε στο σύνολο των οφειλών να υπάρχει και υποχρέωση προς τράπεζα ή ιδιώτη.
Πάντως για τους ελεύθερους επαγγελματίες που έχουν οφειλές μόνο στο δημόσιο (εφορία και ασφαλιστικά ταμεία) το θέμα αυτό σύντομα θα λήξει με την ένταξή τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό.
- Ποιες
είναι οι συνέπειες της κατάσχεσης ακινήτου;
Από την ημέρα επίδοσης στον οφειλέτη αντιγράφου της έκθεσης κατάσχεσης, αυτός στερείται του δικαιώματος ελεύθερης διάθεσης του ακινήτου και των συστατικών στοιχείων του ακινήτου.
- Η
έκθεση κατάσχεσης σημαίνει και πλειστηριασμό;
Οχι.
- Πότε
ο έφορος εκδίδει πρόγραμμα πλειστηριασμού;
Εφόσον ο οφειλέτης δεν έχει εντάξει τις οφειλές του σε πρόγραμμα ρύθμισης, μετά την παρέλευση 40 ημερών και το αργότερο σε τέσσερις μήνες από την κατάσχεση, ορίζεται ημερομηνία πλειστηριασμού το αργότερο σε πέντε μήνες από την ημερομηνία έκδοσης του προγράμματος. Εάν δεν διενεργηθεί ο πλειστηριασμός την ορισθείσα με το πρόγραμμα ημέρα, εκδίδεται νέο πρόγραμμα το αργότερο εντός έτους από την ημέρα που ο πλειστηριασμός δεν διενεργήθηκε ή ανεστάλη και ορίζει νέα ημερομηνία κατά τα ανωτέρω. Οι παραπάνω προθεσμίες δεν τηρούνται εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος που αναφέρεται σε αιτιολογημένη έκθεση του προϊσταμένου ΔΟΥ.
- Η
έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού μετά την πάροδο των νόμιμων προθεσμιών
επιφέρει ακυρότητα αυτού;
Οχι.
- Με
ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η αναστολή εκτέλεσης του εκδοθέντος
προγράμματος πλειστηριασμού;
Με την ένταξη του οφειλέτη σε πρόγραμμα ρύθμισης των οφειλών του ή με την έκδοση δικαστικής απόφασης περί αναστολής του. Συγκεκριμένα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις φορολογικές αρχές μπορεί να ρυθμιστούν έως και σε δώδεκα μηνιαίες δόσεις ή εάν προέρχονται από έκτακτη φορολογία (π.χ. από φόρους κληρονομιάς) έως και σε 24 μηνιαίες δόσεις, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 4152/2013 περί «πάγιας ρύθμισης».
Η υπαγωγή στη ρύθμιση αυτή προϋποθέτει την υποβολή υπεύθυνης δήλωσης του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 στην οποία ο αιτών τη ρύθμιση οφειλέτης θα πρέπει να αναφέρει αναλυτικά στοιχεία για την εισοδηματική και περιουσιακή του κατάσταση από τα οποία θα πρέπει να προκύπτει αφενός η αδυναμία του να εξοφλήσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του, αφετέρου η δυνατότητά του να διαθέτει από το μηνιαίο εισόδημά του ένα ποσό για την αποπληρωμή της κάθε μηνιαίας δόσης της ρύθμισης.
Η υπαγωγή στην «πάγια ρύθμιση» του ν. 4152/2013 και η υποβολή τόσο της αίτησης όσο και της απαιτούμενης υπεύθυνης δήλωσης μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά, μέσω ειδικής εφαρμογής του συστήματος ΤΑΧΙSnet, που είναι διαθέσιμη μέσω της ιστοσελίδας της ΑΑΔΕ, στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.aade.gr. Κατά την ηλεκτρονική υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης υποχρεούται να συμπληρώνει τα σχετικά πεδία που εμφανίζονται στην οθόνη της αίτησης.
Σε κάθε περίπτωση ο φορολογούμενος που θα υπαχθεί στη ρύθμιση αυτή θα πρέπει να γνωρίζει ότι:
α) Το συνολικό ποσό των οφειλών που θα ρυθμίσει επιβαρύνεται με ετήσιο ποσοστό τόκων 5%.
β) Σε περίπτωση που, μετά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση, δημιουργηθούν νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές, μπορεί να τις υπαγάγει κι αυτές σε «πάγια ρύθμιση» (άπαξ) με τους ίδιους όρους.
γ) Προϋπόθεση για την ένταξη στη ρύθμιση είναι ο οφειλέτης να έχει υποβάλει τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος της τελευταίας πενταετίας καθώς και τυχόν περιοδικές και εκκαθαριστικές δηλώσεις ΦΠΑ για τις οποίες ήταν υπόχρεος την τελευταία πενταετία.
δ) Για να είναι έγκυρη η ρύθμιση και να μην ακυρωθεί, ο φορολογούμενος θα πρέπει να εξοφλήσει είτε μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking) είτε στο ΑΤΜ υποκαταστήματος της τράπεζάς του είτε σε υποκατάστημα οποιασδήποτε τράπεζας την πρώτη δόση της ρύθμισης μέσα σε χρονικό διάστημα τριών εργάσιμων ημερών από την ημέρα υποβολής της αίτησης. Η εξόφληση της πρώτης δόσης είναι εφικτή είτε με την πληκτρολόγηση –σε περίπτωση πληρωμής μέσω e-banking ή μέσω ΑΤΜ– είτε με την προσκόμιση –σε περίπτωση προσέλευσης στο ταμείο τραπεζικού υποκαταστήματος– της λεγόμενης Ταυτότητας Ρυθμιζόμενης Οφειλής (ΤΡΟ), δηλαδή του ειδικού τριμερούς πολυψήφιου κωδικού αριθμού που συνοδεύει τη ρυθμιζόμενη οφειλή.
- Είναι
δυνατή η άρση κατάσχεσης και η εξάλειψη υποθήκης επί ακινήτου για χρέη
προς το δημόσιο;
Ναι, μετά την εξόφληση ή τη διαγραφή του χρέους για το οποίο επιβλήθηκε το μέτρο ή μετά την έκδοση απόφασης από το αρμόδιο όργανο με συγκεκριμένους, κατά περίπτωση, όρους αποδέσμευσης.
- Μπορεί
ο οφειλέτης να πουλήσει κάποιο ακίνητο για να αποπληρώσει τις οφειλές του;
Σε περίπτωση ύπαρξης μεγάλου ληξιπρόθεσμου χρέους ο οφειλέτης έχει δικαίωμα να πουλήσει ακίνητο περιουσιακό στοιχείο το οποίο κατέχει με την προϋπόθεση της παρακράτησης μέρους ή ολόκληρου του τιμήματος που θα εισπραχθεί προκειμένου να αποδοθεί στο δημόσιο για την ολοσχερή ή μερική αποπληρωμή του χρέους. Στην περίπτωση αυτή, ο οφειλέτης επιλέγει ο ίδιος ποιο ακίνητο περιουσιακό στοιχείο του θα πουλήσει. Δηλαδή, με την απόφασή του αυτή δεν επιτρέπει να φτάσει η υπόθεσή του στην κατάσχεση όπου οι φορολογικές αρχές επιλέγουν εκείνες για κατάσχεση και πλειστηριασμό συνήθως το καλύτερο ακίνητο.
Νέα αναβολή πλειστηριασμών από τους συμβολαιογράφους
Με τον φόβο νέων επεισοδίων αναβάλλουν και πάλι τους πλειστηριασμούς οι συμβολαιογράφοι με επισπεύδοντες τις τράπεζες και το δημόσιο.
Οπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείων Αθηνών – Πειραιώς – Αιγαίου και Δωδεκανήσου, αναβάλλεται η διαδικασία των πλειστηριασμών στα ειρηνοδικεία στις εν λόγω περιφέρειες με επισπεύδοντες τις τράπεζες, το ελληνικό δημόσιο, τους δήμους και τα ασφαλιστικά ταμεία, οι οποίοι έχουν προγραμματισθεί για τις ακόλουθες ημερομηνίες:
• Τετάρτη 20 Δεκεμβρίου 2017
• Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2017
• Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2018
Επισημαίνεται ότι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί και αυτοί που αφορούν επισπεύδοντες ιδιώτες θα διεξαχθούν κανονικά.
Σύμφωνα με τους συμβολαιογράφους, η απόφαση ελήφθη προκειμένου να υλοποιηθούν οι νομοθετικές ρυθμίσεις, οι σχετικές με τη διαδικασία διενέργειας πλειστηριασμών.
