Η μάχη των ιδεών προηγείται κατά κανόνα της σύγκρουσης με τα όπλα. Η ελληνική επανάσταση προετοιμάστηκε αργά και βασανιστικά μέσα από τη διείσδυση των ιδεών του Διαφωτισμού που έφταναν σαν απόηχος από την Ευρώπη στον ελλαδικό χώρο.
Φορείς τους ήταν λόγιοι της διασποράς, έμποροι, γιατροί, φωτισμένοι ιερωμένοι, ναυτικοί, καραβοκυραίοι, τυπογράφοι και φιλόλογοι.
Για τον ραγιά ο κόσμος ήταν ένα κλειστό σύμπαν. Ένα βιβλίο Γεωγραφίας π.χ. με τη ζωή άλλων εθνών λειτουργούσε επαναστατικά στη συνείδηση του. Το ίδιο τα Μαθηματικά, η Ιστορία, η Γραμματεία. Σημαντικές προσωπικότητες αποδύθηκαν σ΄ αυτόν τον αγώνα των ιδεών. Μεθόδιος Ανθρακίτης, Αδελφοί Πούλιου, Αθανάσιος Ψαλίδας, Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος, Ευγένιος Βούλγαρης, Δημήτριος Καταρτζής Σέργιος Μακραίος, Σοφιανόπουλος, Παμπλέκης, Καϊρης. Και πάνω από όλους: Ανώνυμος Ελλην, Μοισιόδαξ, Κοραής, Ρήγας.
Στο τεύχος επίσης περιγράφονται οι οικονομικές προϋποθέσεις αυτής της πνευματικής «όσμωσης». Οι διεθνείς συνθήκες που «άνοιγαν» δυνατότητες στο εμπόριο και τη ναυτιλία, οι παραγωγικοί συνεταιρισμοί. Η προϊούσα φθορά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η σταδιακή προσχώρηση των Μεγάλων Δυνάμεων στην ιδέα μιας «συντεταγμένης» διάλυση της.
Εξηγείται, τέλος, πώς η ελληνική επανάσταση – η πρώτη νικηφόρα μετά από την γαλλική του 1789 – κατάφερε να επικρατήσει ενάντια στο ασφυκτικά αντεπαναστατικό σύστημα που είχε επιβάλλει η «Ιερά Συμμαχία», μετά το Συνέδριο της Βιέννης το 1815.
