Το 1996 ήρθε στο φως της δημοσιότητας το διαβόητο σκάνδαλο του «Αγίου Στυλιανού» στη Θεσσαλονίκη.
Δεκάδες παιδιά φέρονται να δόθηκαν παράνομα για υιοθεσία σε ανάδοχες οικογένειες τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Χιλιάδες άνθρωποι που μέχρι εκείνη την ώρα γνώριζαν ή απλώς είχαν την υποψία ότι μπορεί να είχαν υιοθετηθεί ξεκίνησαν να ψάχνουν. Να αναζητούν τους πραγματικούς τους γονείς και ταυτόχρονα την αλήθεια. Τι είχε συμβεί και κάτω από ποιες προϋποθέσεις δοθήκαν για υιοθεσία.
Την ίδια χρονιά συστάθηκε από ομάδα υιοθετημένων παιδιών ο Σύλλογος Ερευνας και Αποκάλυψης Στοιχείων Υιοθετημένων Παιδιών (ΣΕΑΣΥΠ) Αθήνας. Ουσιαστικά ο σύλλογος αναζητεί είτε φυσικούς γονείς είτε υιοθετημένα παιδιά. Ο ενδιαφερόμενος καταθέτει εκεί τη δική του ιστορία και στη συνέχεια κάποιο από τα μέλη του συλλόγου αναλαμβάνει να βρει πληροφορίες αναφορικά με την υπόθεσή του. Υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι πληροί τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Σήμερα ο σύλλογος αριθμεί πάνω από 2.000 μέλη, ενώ οι περιπτώσεις τις οποίες έχει χειριστεί ξεπερνούν συνολικά τις 5.000. Από αυτές, περίπου 1.400 έχουν στεφθεί από απόλυτη επιτυχία, δηλαδή ο ενδιαφερόμενος κατάφερε να έρθει σε επαφή με το πρόσωπο το οποίο αναζητούσε.
Το Documento επισκέφτηκε τα γραφεία του συλλόγου και συνομίλησε με ανθρώπους που εδώ και χρόνια δίνουν αγώνα προκειμένου όσοι αναζητούν τους γονείς ή τα παιδιά τους να καταφέρουν να έρθουν σε επαφή μαζί τους. Τα όσα καταθέτουν στην εφημερίδα δεν είναι τίποτε άλλο από αυτά που έχουν διαπιστώσει τα χρόνια που παλεύουν. Οχι μόνο από τις ιστορίες όσων επισκέπτονται τον σύλλογο, αλλά και μέσα από τις δικές τους προσωπικές ιστορίες.
Μαίρη Σελέκου: Δύσκολη ιστορία
Η Μαίρη Σελέκου είναι η πρόεδρος του συλλόγου. Οπως και τα άλλα μέλη του συλλόγου, έτσι και η ίδια είναι ένα από τα χιλιάδες παιδιά που δόθηκαν κάποτε για υιοθεσία. Η ίδια προσπάθησε να βρει τους φυσικούς της γονείς και να ανακαλύψει κάτω από ποιες συνθήκες δόθηκε για υιοθεσία. Δεν ήταν όμως εύκολο.
«Εψαξα να βρω και εγώ τι ακριβώς συνέβη στη δική μου περίπτωση, αλλά ήταν από τις δύσκολες ιστορίες. Μια περίπτωση που τα στοιχεία σκόπιμα δεν φαίνονται. Οι γονείς κατά την υιοθεσία μπορούν να δηλώσουν ότι δεν θέλουν να φαίνονται τα στοιχεία τους, για τους δικούς τους λόγους. Βρήκα τον δικηγόρο που έκανε τη δική μου υιοθεσία και ήρθε μαζί μου στο Βρεφοκομείο Αθηνών προκειμένου να βρούμε δεδομένα για την περίπτωσή μου. Αυτό μάλιστα που έμαθα ήταν πως κατά την υιοθεσία η βιολογική μου μητέρα ήρθε στο δικαστήριο και έκλαιγε. Μαζί της ήμουν κι εγώ, μικρό κοριτσάκι».
Στέλιος Καλκανάκος: Κλειστά στόματα
«Γεννήθηκα τον Ιούνιο του 1962 και ώρα κοντά στις 10.30. Σε ηλικία περίπου δυόμισι μηνών με άφησαν στο σπίτι του ιερέα Βασίλειου Κροκίδη στο Αιγάλεω. Ο ιερέας καταγόταν από τη Λευκάδα και ιερουργούσε στον ναό του Εσταυρωμένου στην ίδια συνοικία. Ενα απόγευμα μια μικροκαμωμένη γυναίκα περίπου 25 ετών χτύπησε την πόρτα και ζήτησε να δει τον πατέρα Βασίλειο. Με τη δικαιολογία ότι έπρεπε να πάει στο ΙΚΑ, το οποίο ήταν λίγο πιο πέρα, άφησε το μωρό στη σύζυγο του ιερέα. Η ίδια δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά και ο πατήρ Βασίλειος με παρέδωσε στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών. Μεγάλωσα ως υιοθετημένος στη Μάνη. Εμαθα ότι ήμουν υιοθετημένος όταν κάποια στιγμή σε κάποιον τσακωμό ένα παιδί μού το είπε. Το είχα όμως υποψιαστεί. Εψαξα να βρω τους φυσικούς μου γονείς. Πήγα στη Λευκάδα και άρχισα να ψάχνω. Οσο και αν έψαξα, όμως, το μόνο που βρήκα ήταν κλειστά στόματα. Ξέρω ότι έχω μια αδερφή, με την οποία προσπάθησα να έρθω σε επαφή. Η ίδια δεν δέχτηκε».
Αγγελική Χρήστου: Κρυφή ελπίδα
«Προσωπικά δεν είμαι υιοθετημένη, αλλά ψάχνω να βρω τα αδέρφια μου τα οποία δοθήκαν κάποτε προς υιοθεσία. Η μητέρα μου γέννησε το 1962 στο νοσοκομείο στο Μεσολόγγι ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Τα παιδιά ήταν και τα δύο πάρα πολύ καλά και το πρώτο βράδυ τα είχε δίπλα της. Την επόμενη μέρα τής είπαν ότι το αγόρι δεν πάει καλά και ότι θα το κρατούσαν για λίγο. Την αμέσως επόμενη της είπαν ότι το αγόρι είχε πεθάνει. Ολα αυτά τα χρόνια είχε μείνει με την εντύπωση ότι όντως το παιδί πέθανε. Από μια εκπομπή στην τηλεόραση υποπτευτήκαμε ότι κάτι άλλο έγινε. Ανθρωποι που μιλούσαν έλεγαν ότι τη δεκαετία του ’50 και του ’60 τα δίδυμα παιδιά, και κυρίως τα αγόρια, τα έπαιρναν. Μας μπήκε η υποψία ότι κάτι έγινε και πήγαμε στο Μεσολόγγι στο ληξιαρχείο. Εκεί βρήκαμε το πιστοποιητικό γέννησης της αδερφής μου αλλά όχι και του αγοριού ούτε ληξιαρχική πράξη θανάτου. Από γνωστή μας μάθαμε ότι και ως συμβάν στο νοσοκομείο φαίνεται ότι η μητέρα μου γέννησε μόνο κορίτσι. Μάλιστα, η νοσοκόμα που την ακροάστηκε της είχε πει ότι ακούει μόνο ένα παιδί. Είχαν σκοπό δηλαδή το παιδί να το πάρουν. Τελικά έπειτα από αναζήτηση ανακαλύψαμε ότι η αδερφή μου ζει. Το αγόρι όμως δεν το βρήκαμε ποτέ και γι’ αυτό ήρθαμε εδώ στον σύλλογο, μήπως ψάχνει και ο ίδιος».
Στέλλα Κοροβίλη: «Μπάσταρδο είσαι»
«Εγώ είμαι νόμιμα υιοθετημένη και γι’ αυτό και βρήκα άκρη μέσω του συλλόγου. Είχα το όνομα της μητέρας, ήταν εύκολο. Ψάχνω αδελφό, επίσης υιοθετημένο, ο οποίος έχει δοθεί παράνομα. Είναι όμως πάρα πολύ δύσκολο. Στόματα δεν ανοίγουν, έχουμε φτάσει μέχρι ενός σημείου. Εγώ ήμουν το πρώτο παιδί και γι’ αυτό με έδωσαν κανονικά. Γεννήθηκα σε ένα νοσοκομείο που δεν υπάρχει πια στα Γιάννενα. Οι γονείς μου δεν παντρεύτηκαν ποτέ. Η μαμά μου ήταν φτωχή και ο μπαμπάς ο μεγαλοτσιφλικάς της περιοχής. Στο επόμενο παιδί που έκαναν ήξεραν να το χειριστούν. Με τη μητέρα μου βρέθηκα αλλά δεν ζει πια. Στην αρχή ήταν διστακτική να μην το μάθουν τα ανίψια της· μια γυναίκα μιας άλλης εποχές, πιεσμένη, στην Ηπειρο. Βρεθήκαμε και με τον πατέρα. Η μητέρα δεν ήθελε να το μάθουν οι συγγενείς της. Οταν πέθανε η μητέρα μου έβαλα έναν δικηγόρο να ψάχνει. Βρήκε έναν ξάδερφό μου, με τον οποίο βρεθήκαμε, τα είπαμε και πλέον έχουμε σχέσεις. Είναι μια οικογένεια εξαιρετική. Τον πατέρα μου τον είδα μετά τον θάνατο της μητέρας μου.
Το ότι έχω υιοθετηθεί το έμαθα σε μικρή ηλικία. Υποψιαζόμουν κάτι διότι όταν ρωτούσα κάποια πράγματα τη μητέρα μου, όπως τι ώρα γεννήθηκα, μία έλεγε πρωί και μία απόγευμα. Κάποια στιγμή βρήκα μια φωτογραφία που δεν ήμουν μωρό. Ρώτησα πού ήμουν και είπε στο μαιευτήριο. Οχι, είπα, είμαι μεγάλη για να είμαι στο μαιευτήριο. Κάποια στιγμή στα 12, σε κάποια λιτανεία, βλέπω κάποιον γνωστό από το χωριό του θετού πατέρα μου. Τον χαιρέτησα και με ρώτησε “τίνος είσαι;”. Του απάντησα ότι είμαι του Κοροβίνη η κόρη και μου είπε: “Ο Κοροβίνης δεν έχει παιδιά, μπάσταρδο είσαι και σε πήραν”».
Αναστασία Καρασαΐδου: Εικονική περίπτωση
«Εγώ είμαι εικονική γέννα. Γεννήθηκα στο νοσοκομείο Αλεξάνδρα. Ο γιατρός είχε μια φιλενάδα ή αρραβωνιαστικιά η οποία είχε μια μικρή κλινική όπου πήγαιναν οι κοπέλες και έκαναν εκτρώσεις τη δεκαετία του ’50. Την κυρία αυτή την προμήθευε με παιδιά. Οι δικοί μου λοιπόν πήγαν εκεί, πλήρωσαν 18 λίρες και με πήραν.
Κάποια στιγμή σαν πιτσιρίκι δούλευα σε κομμωτήριο. Ηταν της πρώτης μου ξαδέρφης. Εγώ δεν τη φώναζα “κυρία Μαίρη”, όπως τα άλλα κορίτσια, αλλά “Μαίρη”. Τότε μια πελάτισσα ρώτησε “γιατί το κοριτσάκι αυτό σε φωνάζει “Μαίρη” και όχι “κυρία Μαίρη”, είναι συγγενής σου;”. Τότε πετάχτηκε η αδερφή της και είπε: “Όχι, είναι το μούλικο που έχει υιοθετήσει ο θείος μου”.
Εγώ τον πατέρα μου τον λάτρευα διότι ήταν ένας επίγειος θεός. Φεύγω από την πλατεία Κουμουνδούρου και πάω στην πλατεία Βάθη όπου είχε ο πατέρας μου περίπτερο. Του λέω: “Μπαμπά μου, πες μου, δεν είσαι δικός μου; Είμαι ένα μούλικο μου είπανε” και μου λέει “να σου εξηγήσω”. Εγώ δεν ήθελα άλλη κουβέντα, πήρα μια φαλτσέτα και έκοψα τις φλέβες μου. Ημουν 12 χρόνων. Για τους γονείς μου έψαξα αλλά δεν βρήκα στοιχεία. Κάποια στιγμή έμαθα ότι η βιολογική μου μητέρα έψαξε να με βρει και έκανε και μήνυση στην κυρία που είχε την κλινική».
«Να δημιουργηθούν κεντρικές υπηρεσίες»
Ενα από τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα μέλη του συλλόγου στις έρευνές τους έχει να κάνει με το γεγονός ότι δεν υπάρχει κεντρική υπηρεσία όπου μπορεί να αποταθεί ο ενδιαφερόμενος προκειμένου να προμηθευτεί τα απαραίτητα έγγραφα για την υπόθεσή του. Οπως επισημαίνει στο Documento η νομική σύμβουλος του συλλόγου Ολγα Καλκανάκου: «Στην Κύπρο, για παράδειγμα, προσπαθούν να δημιουργήσουν κεντρικές υπηρεσίες όπου μπορεί κανείς να απευθύνεται προκειμένου να αποκτήσει τα κατάλληλα έγγραφα. Στη χώρα μας θα πρέπει να ξέρεις φερειπείν από ποιο δικαστήριο βγήκε η σχετική απόφαση και στη συνέχεια αφού το βρεις αυτό να αποταθείς σε ιδρύματα, νοσοκομεία κ.λπ.».
Να σημειωθεί πάντως ότι ύστερα από προσπάθειες που έκαναν τα μέλη του συλλόγου, το 1996 κατόρθωσαν να αλλάξουν το μέχρι τότε ισχύον νομικό καθεστώς για την αναζήτηση των φυσικών γονέων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον νόμο 2447/96 οι αρμόδιες υπηρεσίες υποχρεούνται να χορηγούν σε όποιον είναι υιοθετημένος και αναζητεί τους φυσικούς του γονείς οποιοδήποτε στοιχείο έχει σχέση με τις ρίζες του.
