Απολαμβάνοντας ένα νόστιμο κομμάτι ψάρι ή μια ποικιλία θαλασσινών, δεν καταναλώνουμε απλώς πολύτιμα Ωμέγα-3 και βιταμίνη D. Μαζί με αυτά τα οφέλη, ο οργανισμός λαμβάνει και άλλα, κάθε άλλο παρά θρεπτικά στοιχεία: αμέτρητα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά.
Σύμφωνα με μια μελέτη του Ifremer την οποία αναδημοσίευσε το Conversation, περίπου 24.400 δισεκατομμύρια μικροπλαστικά επιπλέουν στην επιφάνεια των ωκεανών.
Τα σωματίδια αυτά εντοπίζονται σε όλους τους θαλάσσιους οργανισμούς, από τα μικροφύκη μέχρι τα ψάρια, τα οποία βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας.
Αυτό όχι μόνο απειλεί τα θαλάσσια οικοσυστήματα, αλλά εγείρει επίσης ανησυχίες για πιθανούς κινδύνους στην ανθρώπινη υγεία.
Από τη δεκαετία του 1950, η παραγωγή πλαστικών έχει αυξηθεί εκθετικά, φτάνοντας τους 58 εκατομμύρια τόνους στην Ευρώπη μόνο το 2022. Αυτό έχει οδηγήσει σε τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων.
Με την πάροδο του χρόνου, ο άνεμος, τα κύματα, το ηλιακό φως και οι μικροοργανισμοί διασπούν τα μεγαλύτερα πλαστικά απόβλητα σε μικροπλαστικά (1–5 χιλιοστόμετρα) και νανοπλαστικά (μικρότερα από 100 νανόμετρα), τα οποία μολύνουν με τη σειρά τους όλα τα μέρη του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένου του αέρα, του εδάφους και του νερού.
Η διαδικασία με την οποία αυτά τα πλαστικά συσσωρεύονται σε οργανισμούς σε διαφορετικά επίπεδα της τροφικής αλυσίδας είναι γνωστή ως «βιοσυσσώρευση».
Η σχετική έρευνα έδειξε ότι σε υδάτινα περιβάλλοντα, τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά καταναλώνονται από ένα ευρύ φάσμα ειδών – από μικροφύκη στη βάση της τροφικής αλυσίδας, έως κορυφαία αρπακτικά ψάρια όπως τα χέλια.
Το γεγονός αυτό έχει σοβαρές συνέπειες. Μελέτες δείχνουν ότι τα μικροπλαστικά μπορούν να προκαλέσουν τοξικές επιδράσεις στα θαλάσσια ζώα.
Για παράδειγμα, στα μύδια, τα μικροπλαστικά μπορούν να μπλοκάρουν το πεπτικό σύστημα, να ενεργοποιήσουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις, να προκαλέσουν βλάβη στο DNA και να παρέμβουν στην έκφραση γονιδίων, που είναι απαραίτητη για διάφορες κυτταρικές λειτουργίες.
Η σοβαρότητα αυτών των επιπτώσεων εξαρτάται από το μέγεθος, τη σύνθεση και τον βαθμό αποικοδόμησης των πλαστικών, καθώς και τα τυχόν επιβλαβή χημικά πρόσθετα που μπορεί να περιέχουν.
Τα πλαστικά περιέχουν συχνά υψηλά επίπεδα φθαλικών ενώσεων, οι οποίες είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες (χημικά προϊόντα που επιδρούν στο ορμονικό σύστημα των ζώων και των ανθρώπων). Οι εν λόγω χημικές ουσίες μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο τη θαλάσσια ζωή, αλλά και την ανθρώπινη υγεία.
Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία
Τα πλαστικά που καταπίνουν τα θαλάσσια ζώα αναπόφευκτα καταλήγουν στην ανθρώπινη τροφή. Οι συχνοί καταναλωτές θαλασσινών εκτιμάται ότι λαμβάνουν χιλιάδες μικροπλαστικά σωματίδια ετησίως. Αν και η έρευνα για τις ακριβείς επιπτώσεις στην υγεία στον άνθρωπο συνεχίζεται, έχουν προκύψει ορισμένες ανησυχητικές υποθέσεις.
Μια εξ αυτών υποστηρίζει ότι μόλις τα πλαστικά εισέλθουν στο ανθρώπινο σώμα, μπορούν να προκαλέσουν βλάβη παρόμοια με αυτή που παρατηρείται στα ψάρια.
Μελέτες σε ανθρώπινα κύτταρα δείχνουν ότι τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά μπορούν να διαταράξουν τις κυτταρικές λειτουργίες με τρόπους παρόμοιους με τις επιπτώσεις που παρατηρούνται στους θαλάσσιους οργανισμούς. Παράλληλα, οι επιστήμονες ανησυχούν ιδιαίτερα για τις τοξικές επιπτώσεις των πλαστικών προσθέτων.
Επιπλέον, τα πλαστικά μπορούν να λειτουργήσουν ως φορείς για παθογόνα ή βακτήρια, αυξάνοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο μολυσματικών ασθενειών.
Η επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της πλαστικής βιοσυσσώρευσης στην τροφική αλυσίδα δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Λαμβάνοντας γρήγορα μέτρα για τον περιορισμό της χρήσης πλαστικών και τη βελτίωση των τεχνολογιών ανακύκλωσης, μπορούμε να επιβραδύνουμε την εξέλιξη αυτής της περιβαλλοντικής και υγειονομικής κρίσης, επισημαίνει η σχετική έκθεση.