Απόφασή «χαστούκι» του ευρωπαϊκού δικαστηρίου κατά της Λιθουανίας και στους ομοφοβικούς. Αφορμή η φωτογραφία ενός ομόφυλου ζευγαριού να φιλιέται που ανέβηκε στο Facebook και τα εκατοντάδες ρατσιστικά, σεξιστικά και σχόλια μίσους που ακολούθησαν.
Πώς το ΕΔΔΑ κατακεραυνώνει τις εισαγγελικές και τις δικαστικές αρχές της Λιθουανίας που δεν προστάτεψαν ως όφειλαν δυο ανθρώπους μόνο και και μόνο εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμό τους.
«Σήμερα αισθάνομαι εξαιρετικά χαρούμενος και ευγνώμων. Είναι μια πολυαναμενόμενη νίκη για όλους μας! Πρόκειται για μια σημαντική πρόοδος για όλους μας». Αυτά ήταν τα λόγια του 24άχρονου Λιθουανού Pijus Beizaras όταν έμαθε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο οποίο είχε προσφύγει μαζί με τον 25άχρονο σύντροφό του, Mangirdas Levickas για να βρουν το δίκιο τους μετά την αντιμετώπιση που είχαν από τις λιθουανικές εισαγγελικές και δικαστικές αρχές.
Και όλα αυτά μετά από σχεδόν έξι ολόκληρα χρόνια και εξαιτίας μιας φωτογραφίας που ανέβασαν στο Facebook στην οποία απλά φιλιόντουσαν. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Το χρονικό και το ανύπαρκτο κράτος
Τον Δεκέμβριο του 2014 ο Beizaras πόσταρε μια φωτογραφία στο προφίλ του στο Facebook η οποία απεικόνιζε τον ίδιο και τον σύντροφό του, Levickas να φιλιούνται στο στόμα. Τί πιο λογικό δηλαδή και αυθόρμητο για ένα ερωτευμένο νεαρό ζευγάρι να εκφράζει την αγάπη του στα social media.
Επειδή η φωτογραφία όμως έδειχνε δυο άνδρες να φιλιούνται και όχι ένα ετερόφυλο ζευγάρι, έγινε viral. Οι Λιθουανοί φαίνεται πως σοκαρίστηκαν και έτσι εκατοντάδες σχόλια μίσους γράφτηκαν κάτω από τη φωτογραφία, προσβάλλοντας με απίστευτο και χυδαίο τρόπο την προσωπικότητα δυο νεαρών ατόμων αλλά απειλώντας και την σωματική τους ακεραιότητα. Υπήρξαν φυσικά και σχόλια τα οποία αφορούσαν γενικά την ΛΟΑΤ κοινότητα.
Ο Beizaras και ο Levickas αποφάσισαν να προσφύγουν, όπως κάθε λογικός άνθρωπος, στη Δικαιοσύνη. Έτσι στράφηκαν, όπως αναφέρει το echrcaselaw.com (https://www.echrcaselaw.com/), σε μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση. Την Εθνική Επιτροπή για Λεσβίες, Ομόφυλους, Αμφιφυλόφιλους της οποίας είναι και οι δύο μέλη. Της ζήτησαν να υποβάλει καταγγελία στις εισαγγελικές αρχές και να ζητήσει να κινηθεί ποινική δίωξη για υποκίνηση μίσους και βίας κατά των ομοφύλων.
Η λιθουανική Δικαιοσύνη όμως, όπως φάνηκε, έστρεψε το βλέμμα της αλλού. Εισαγγελικές και δικαστικές αρχές αρνήθηκαν να ξεκινήσουν προκαταρκτική έρευνα, διαπιστώνοντας μάλιστα πως η συμπεριφορά του ζευγαριού ήταν προκλητική (!) και ότι τα σχόλια δεν αξίωναν τη δίωξη.
Αν το ίδιο το κράτος δεν σε προστατεύει και ανάλογα με τη σεξουαλική σου ταυτότητα πράττει, τότε ποιός άραγε θα το κάνει;
Το σκεπτικό που προκαλεί
Σύμφωνα με τον λιθουανό Εισαγγελέα που χειρίστηκε την υπόθεση, οι συντάκτες των σχολίων απλώς «εξέφρασαν τη γνώμη τους» και παρά το ότι έκρινε πως είχαν αντιδράσει «ανήθικα», η συμπεριφορά τους δεν δικαιολογούσε τη δίωξη. Μάλιστα, τόνισε στην κρίση του πως το συμπέρασμά του ήταν σύμφωνο με την πρακτική του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε τέτοιες περιπτώσεις.
Τον εισαγγελέα ήρθαν να επικυρώσουν πλήρως τα δικαστήρια τα οποία μάλιστα πρόσθεσαν στην αμετάκλητη απόφαση που έλαβαν ότι η συμπεριφορά των δυο ανδρών, του ομόφυλου ζευγαριού δηλαδή, ήταν «εκκεντρική» και σκόπιμα προκλητική.
Και ότι θα μπορούσαν να προβλέψουν ότι η φωτογραφία με το φιλί τους δεν θα… συνέβαλλε στην κοινωνική συνοχή και στην προώθηση της ανοχής στη Λιθουανία, μια χώρα όπου «οι παραδοσιακές οικογενειακές αξίες εκτιμώνται πολύ». Όπως έκριναν τα οπισθοδρομικά δικαστήρια, θα ήταν… προτιμότερο για τον Beizaras και τον Λεωιψκασ να μοιραστούν την εικόνα τους με «ομοϊδεάτες» τους! Και πόσο μάλλον όταν το Facebook δίνει την επιλογή να περιορίσεις την πρόσβασή σε αυτή σε φίλους.
Απόφαση καταλέπτης
Ευτυχώς όμως που υπάρχει και το ΕΔΔΑ. Σύμφωνα με την απόφαση καταπέλτη του, όπως αποτυπώθηκε στο σάιτ echrcaselaw.com (https://www.echrcaselaw.com/), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος απαγόρευσης των διακρίσεων σε συνδυασμό με το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής καθώς και παραβίαση του δικαιώματος αποτελεσματικής προσφυγής.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε σαφώς ότι οι παρατηρήσεις σχετικά με τη σελίδα Facebook του κ. Beizaras είχαν επηρεάσει τη ψυχολογική του κατάσταση και την αξιοπρέπεια του ομόφυλου ζευγαριού, τονίζοντας ότι η κυβέρνηση της Λιθουανίας είχε αναγνωρίσει πως τα σχόλια ήταν «προσβλητικά και χυδαία», αλλά αρνήθηκε το γεγονός πως οι δυο άνδρες είχαν υποστεί διακρίσεις. Μάλιστα, η λιθουανική κυβέρνηση υποστήριξε ότι οι εγχώριες αποφάσεις για τη μη κίνηση ποινικής έρευνας δεν είχε καμία σχέση με το σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Ειδικότερα, ισχυρίστηκε ότι οι αποφάσεις είχαν στηριχθεί:
α) στη συμπεριφορά των προσφευγόντων, η οποία ήταν προκλητική, μεταξύ άλλων λόγω της ύπαρξης ενός σταυρού στη μπλούζα του δεύτερου προσφεύγοντος, που θα μπορούσε να πυροδοτήσει συγκρούσεις με ανθρώπους διαφορετικού πολιτιστικού και θρησκευτικό υπόβαθρου.
β) στο γεγονός ότι τα επίμαχα σχόλια δεν είχαν ξεπεράσει το όριο ώστε να θεωρούνται ποινικά κολάσιμες πράξεις.
Από τη μεριά του το ΕΔΔΑ ήταν ξεκάθαρο. Έκρινε ότι το γεγονός πως επρόκειτο για ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων είχε διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο είχαν αντιμετωπίσει την υπόθεση οι Αρχές.
Κατακεραυνώνοντας περαιτέρω τη Λιθουανία, ανέφερε πως εστίασε σε αυτά που θεωρούσε ότι αποτελούν εκκεντρική συμπεριφορά του νεαρού ζευγαριού ενώ τόνισε πως τα ποινικά δικαστήρια είχαν ρητά αναφέρει το σεξουαλικό προσανατολισμό τους στις αποφάσεις τους.
Όπως γράφει το echrcaselaw.com, “Εξάλλου, είχαν σαφώς εκφράσει την αποδοκιμασία τους προς τους προσφεύγοντες όταν οι τελευταίοι δήλωσαν δημοσίως τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους όταν αρνήθηκαν να ξεκινήσουν προδικαστική έρευνα, αναφέροντας την ασυμβατότητα των «παραδοσιακών οικογενειακών αξιών» με την κοινωνική αποδοχή της ομοφυλίας”.
Με απλά, λόγια το ΕΔΔΑ έκρινε πως δεν προστατεύτηκε το ζευγάρι όπως δικαιούνταν και ότι είχε υποστεί δυσμενή διάκριση λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Σημείωσε επίσης ότι η Λιθουανία δεν είχε προβλέψει αποτελεσματικό εγχώριο ένδικο μέσο για καταγγελίες περί ομοφυλικών διακρίσεων. Μια απόφαση σταθμό για τη χώρα αλλά και την Ευρώπη.
