Πριν από δέκα χρόνια ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ), ως αντιμνημονιακή Αριστερά του… εφικτού, διεκδίκησε να γίνει κυβερνώσα δύναμη και κατάφερε να καταγραφεί τον Ιανουάριο του 2015 ως κόμμα-φαινόμενο την εποχή της συνεχιζόμενης καπιταλιστικής κρίσης που είχε απλωθεί παντού. Η «Πρώτη φορά Αριστερά» στην κυβέρνηση είχε ανέβει στο κύμα της λαϊκής δυσαρέσκειας την εποχή των μνημονίων, με την κοινωνική πλειοψηφία να φτωχοποιείται. Τα λαϊκά στρώματα, χωρίς προσδοκία, ένιωθαν στο πετσί τους αυτό που οι μαρξιστές πολιτικοί επιστήμονες λένε πιο περίπλοκα: η λιτότητα για δημοσιονομική «ανάταξη» ως επιβολή των κυρίαρχων τάξεων είχε πάρει μορφή μιας συνειδητής αναδιανομής πλούτου υπέρ των οικονομικά ισχυρών, για τους οποίους αστικά κόμματα έκαναν το σέρβις στην καπιταλιστική κρίση.
Είχε εγκολπωθεί πολιτικά τη δυναμική του «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη» από το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης, Γένοβα 2001, είχε εντάξει από αντικαπιταλιστικές συνιστώσες μέχρι και ελευθεριακά σχήματα. Τομή ήταν το 2008, με την εκλογή του Αλέξη Τσίπρα στην προεδρία και τη νεολαιίστικη εξέγερση για τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Με την επίθεση των μνημονίων ο ΣΥΡΙΖΑ προσέλκυσε ψηφοφόρους με αντισυστημική ρητορική αλλά με στρατηγική πρόταση κυβερνητικής διαχείρισης. Από πέμπτο κόμμα με 4,60% και 13 βουλευτές το 2009 κατάφερε να γίνει πρώτο κόμμα, φτάνοντας στο 36,34% και στους 149 βουλευτές στις 25 Ιανουαρίου 2015, συγκροτώντας κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ. Ο ΣΥΡΙΖΑ κρατήθηκε στην κυβέρνηση (35,46% και 145 βουλευτές) και μετά το δημοψήφισμα του 2015. Η «συνθηκολόγηση», η ήττα, ο συμβιβασμός, ανάλογα με την πολιτική ανάλυση που ο καθένας έχει, οι συνταγές του μνημονιακού νεοφιλελευθερισμού και των προγραμμάτων λιτότητας που επέβαλαν η τρόικα, οι «θεσμοί» κ.ά. στοίχισαν στον αριστερό κόσμο.
Και τώρα το «κόμμα-φαινόμενο» και η «πτώση» αναλύονται είτε με πρόταγμα κοινωνικοπολιτικούς αγώνες με σοσιαλιστικό/κομμουνιστικό όραμα απέναντι στη μοιρολατρία και στις «αυταπάτες» της όποιας συστημικής αριστεράς είτε σαν μάθημα «διαχειριστικών» λαθών των κομμάτων της κεντροαριστεράς που αναζητούν πεδίο εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης, την ώρα που ακροκεντρώοι, δεξιοί και ακροδεξιοί λένε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στον καπιταλισμό.
Γράφει ο Λεωνίδας Βατικιώτης
∆έκα χρόνια πριν, οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 σήµαναν το άδοξο τέλος µιας µακράς κι ελπιδοφόρας πορείας. Βασικό της γνώρισµα ήταν ο ριζοσπαστισµός, που µπορούσε να συγκριθεί µε εκείνον της µεταπολίτευσης. Η πορεία αυτή ξεκίνησε το 2008 µε αφορµή τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από την Ελληνική Αστυνοµία. Τον ∆εκέµβριο του 2008 χιλιάδες (κυρίως) νέοι σε όλη την Ελλάδα κατήγγειλαν την κρατική καταστολή και την κρατική βοήθεια στις τράπεζες, µε αφορµή τα 28 δισ. ευρώ της κυβέρνησης Καραµανλή. Σηµείο κορύφωσης ήταν το αντιµνηµονιακό κίνηµα και οι πλατείες, όταν ένας πρωτότυπος συνδυασµός νεολαίας και εργαζοµένων στράφηκε ενάντια στο ∆ΝΤ και στην ΕΕ, µε αφορµή τα «µέτρα διάσωσης». Σχεδόν εβδοµαδιαίες πορείες από συνδικάτα και πρωτοβουλίες κινητοποίησαν την κοινωνία που ζητούσε σύγκρουση µε τους πιστωτές, στάση πληρωµών και διαγραφή του δηµόσιου χρέους, ακόµη κι έξοδο από το ευρώ.
Αυτό το πολιτικό τσουνάµι οδήγησε στην εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ µε ποσοστό 36,34%, ως αποτέλεσµα –κυρίως αν όχι αποκλειστικά– της φυγής από το ΠΑΣΟΚ. Καθόλου τυχαία το ρεκόρ ψήφων του ΣΥΡΙΖΑ είχε στην άλλη άκρη του το αρνητικό ρεκόρ του ΠΑΣΟΚ, που σε εκείνες τις εκλογές συγκέντρωσε το χαµηλότερο ποσοστό του, 4,68%.
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, καίτοι επικοινωνούσε µε τις αντιµνηµονιακές διαθέσεις (κυρίως στην περίοδο 2010-12 και σε µικρότερο βαθµό µετά τις εκλογές του 2012), καίτοι εµφανιζόταν ως εκφραστής του πολύµορφου και αντιφατικού αντιµνηµονιακού ρεύµατος, στην πράξη δεν είχε επεξεργαστεί καµιά στρατηγική σύγκρουσης µε τους δανειστές. Η εντύπωση που δηµιουργούσε ήταν πως ήθελε να κλείσει άρον άρον την «παιδική ηλικία» του ριζοσπαστισµού που την έφερε στην εξουσία και να µπει στην ενηλικίωση των συµβιβασµών µε τους δανειστές. Κι έτσι έγινε, αλλά µε τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Γιατί και οι δανειστές ήθελαν να στείλουν το δικό τους µήνυµα: τα θέσφατα του ελληνικού καπιταλισµού, για παράδειγµα η παραµονή στην ευρωζώνη, δεν τίθενται υπό συζήτηση! ∆ηλώσεις τύπου «καµιά θυσία για το ευρώ», όπως έκανε ο Αλέξης Τσίπρας, έστω κι αν ήταν επικοινωνιακού χαρακτήρα, δεν γίνονται ανεκτές!
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ ήξερε ότι από την εποµένη των εκλογών θα βρισκόταν ενώπιον ενός αδυσώπητου διλήµµατος: δραχµή ή µνηµόνια! Η σύγκρουση µε τους δανειστές, όπως κατηγορηµατικά ήθελε η πλειοψηφία του λαού το 2015 κι είναι κάτι που φάνηκε στο δηµοψήφισµα του Ιουλίου, θα οδηγούσε την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χρησιµοποιήσουν το ύστατο µέσο εκβιασµών που διέθεταν: τις γραµµές πίστωσης των ελληνικών τραπεζών. Οπότε θα έθεταν τον πάρα πολύ απλό εκβιασµό: «ή εφαρµόζετε απαρέγκλιτα τα προαπαιτούµενα κι ας τα ονοµάσετε όπως θέλετε ή φεύγετε από το ευρώ». Οπως κι έκαναν!
Το τρίτο µνηµόνιο του 2015 ήταν το χειρότερο απ’ όλα, γιατί διαπνεόταν από µια γραµµή εκδίκησης των δανειστών που επέβαλε την εφαρµογή τόσο σκληρών νεοφιλελεύθερων µέτρων. Ως αποτέλεσµα ο ΣΥΡΙΖΑ υλοποίησε και χρεώθηκε τα χειρότερα µνηµονιακά µέτρα: αύξηση φορολογίας, ιδιωτικοποιήσεις, ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών, νεοφιλελεύθερη αναµόρφωση του ασφαλιστικού συστήµατος, κατάργηση του ΕΚΑΣ κ.ά.
Τι άλλο θα µπορούσε να πράξει ο ΣΥΡΙΖΑ; ∆ιαπιστώνοντας έστω κι εκ των υστέρων την ανυποχώρητη γραµµή των δανειστών, όφειλε να παραιτηθεί κι ας χρεώνονταν Ν∆ και Ποτάµι το τρίτο µνηµόνιο. Η Αριστερά δεν θα είχε υποστεί τέτοιο διασυρµό…
Διαβάστε επίσης:
Μαθήματα δημοσιογραφικής δεοντολογίας από την ΕΡΤ
Ιωάννινα: Στον εισαγγελέα πέντε νεαροί για επίθεση σε ανήλικες
«Πόλεμος» για το TikTok: Μετά τον Μασκ και η Microsoft στο «παιχνίδι» για την εξαγορά του
