Πριν από δέκα χρόνια ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ), ως αντιμνημονιακή Αριστερά του… εφικτού, διεκδίκησε να γίνει κυβερνώσα δύναμη και κατάφερε να καταγραφεί τον Ιανουάριο του 2015 ως κόμμα-φαινόμενο την εποχή της συνεχιζόμενης καπιταλιστικής κρίσης που είχε απλωθεί παντού. Η «Πρώτη φορά Αριστερά» στην κυβέρνηση είχε ανέβει στο κύμα της λαϊκής δυσαρέσκειας την εποχή των μνημονίων, με την κοινωνική πλειοψηφία να φτωχοποιείται. Τα λαϊκά στρώματα, χωρίς προσδοκία, ένιωθαν στο πετσί τους αυτό που οι μαρξιστές πολιτικοί επιστήμονες λένε πιο περίπλοκα: η λιτότητα για δημοσιονομική «ανάταξη» ως επιβολή των κυρίαρχων τάξεων είχε πάρει μορφή μιας συνειδητής αναδιανομής πλούτου υπέρ των οικονομικά ισχυρών, για τους οποίους αστικά κόμματα έκαναν το σέρβις στην καπιταλιστική κρίση.
Είχε εγκολπωθεί πολιτικά τη δυναμική του «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη» από το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης, Γένοβα 2001, είχε εντάξει από αντικαπιταλιστικές συνιστώσες μέχρι και ελευθεριακά σχήματα. Τομή ήταν το 2008, με την εκλογή του Αλέξη Τσίπρα στην προεδρία και τη νεολαιίστικη εξέγερση για τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Με την επίθεση των μνημονίων ο ΣΥΡΙΖΑ προσέλκυσε ψηφοφόρους με αντισυστημική ρητορική αλλά με στρατηγική πρόταση κυβερνητικής διαχείρισης. Από πέμπτο κόμμα με 4,60% και 13 βουλευτές το 2009 κατάφερε να γίνει πρώτο κόμμα, φτάνοντας στο 36,34% και στους 149 βουλευτές στις 25 Ιανουαρίου 2015, συγκροτώντας κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ. Ο ΣΥΡΙΖΑ κρατήθηκε στην κυβέρνηση (35,46% και 145 βουλευτές) και μετά το δημοψήφισμα του 2015. Η «συνθηκολόγηση», η ήττα, ο συμβιβασμός, ανάλογα με την πολιτική ανάλυση που ο καθένας έχει, οι συνταγές του μνημονιακού νεοφιλελευθερισμού και των προγραμμάτων λιτότητας που επέβαλαν η τρόικα, οι «θεσμοί» κ.ά. στοίχισαν στον αριστερό κόσμο.
Και τώρα το «κόμμα-φαινόμενο» και η «πτώση» αναλύονται είτε με πρόταγμα κοινωνικοπολιτικούς αγώνες με σοσιαλιστικό/κομμουνιστικό όραμα απέναντι στη μοιρολατρία και στις «αυταπάτες» της όποιας συστημικής αριστεράς είτε σαν μάθημα «διαχειριστικών» λαθών των κομμάτων της κεντροαριστεράς που αναζητούν πεδίο εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης, την ώρα που ακροκεντρώοι, δεξιοί και ακροδεξιοί λένε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στον καπιταλισμό.
Με παρεμβάσεις τους στο Documento πολιτικοί, πανεπιστημιακοί και αναλυτές ανασυνθέτουν το παζλ της «Πρώτης φοράς Αριστερά».
Γράφει ο Γεράσιμος Προδρομίτης
Tα ιστορικά γεγονότα είναι σε µια πρώτη ανάγνωση συµβάντα. Επιλογές ή προσαρµοστικές αντιδράσεις προσώπων και θεσµών που περιενδύονται νοηµατικά, στοχεύουν σε σκοπούµενα αποτελέσµατα και στις πλείστες των περιπτώσεων έχουν µη προβλεφθείσες συνέπειες. Oχι µόνο επειδή ουδείς κοινωνικός δράστης δεν ελέγχει ποτέ το σύνολο των παραµέτρων µιας περίστασης και ενός συγκειµένου, αλλά επειδή τα ίδια τα συµβάντα συνιστούν διακυβεύµατα ερµηνείας, αφετηρίες απόδοσης ψυχικών ποιοτήτων στους αυτουργούς αλλά και στους αποδέκτες τους. Υπό αυτήν τη λογική, η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση αποτέλεσε ένα γεγονός-σταθµό για την ιστορία της Ελλάδας και της Ευρώπης. Ηταν η κορύφωση µιας µακράς διάρκειας ζύµωσης και αναβρασµού στη νεοελληνική κοινωνία, κατά την οποία αναδείχθηκαν δραµατουργικά συγκρούσεις εντός του πολιτικού παιγνίου αλλά και ευρύτερες αντιπαραθέσεις ιδεολογικής, πολιτισµικής και ταυτοτικής υφής. Ενας µειοψηφικός χώρος της Αριστεράς συντονίστηκε µε τα κινήµατα διαµαρτυρίας και αντίδρασης ενάντια στις κανονιστικές και προβαλλόµενες ως σωτήριες επιταγές συµµόρφωσης σε αποστερητικά µέτρα επί του ελληνικού λαού, όχι µόνο σε οικονοµικό αλλά και σε ψυχολογικό επίπεδο.
Παρακολουθήσαµε καθ’ όλη τη διάρκεια από το 2010-11 την ενεργοποίηση γνωστών κοινωνιοψυχολογικών µηχανισµών απόπειρας άσκησης µειονοτικής επιρροής αλλά και στρατηγικών αντίστασης σ’ αυτήν. Οι στιγµατιστικές ταµπέλες της ακρότητας, της εξαλλοσύνης και της επικινδυνότητας επιστρατεύτηκαν από τους θιασώτες της συµµόρφωσης στα προβαλλόµενα ως ορθολογικά, αναπόδραστα και αποτελεσµατικά µέτρα της τρόικας. ∆ιαµόρφωσαν την πρώτη ύλη συγκρότησης του επιχειρηµατολογικού οπλοστασίου που επικοινωνιακά υπήρξε ο πολιορκητικός κριός του «αντιΣΥΡΙΖΑ µετώπου». Από την άλλη πλευρά, η επίκληση στη συνεκτικότητα από τον Αλ. Τσίπρα και ο τονισµός της κοινής ταυτότητας µε τη χειµαζόµενη από τα µέτρα λαϊκή πλειοψηφία (γνωστές στρατηγικές κοινωνικής επιρροής) συµπλήρωσαν τη θεατρική σκηνή ρητορικής και πολιτικής αντιπαράθεσης. Η άνοδος στην κυβέρνηση, το δηµοψήφισµα, η µετέπειτα αναγκαστική υποταγή στον εκβιασµό της «διαπραγµάτευσης», η κατά τα κοινωνιοψυχολογικώς προβλεπόµενα µέσω της θεωρίας της γνωστικής ασυµφωνίας, απολύτως αναµενόµενη αναγκαστική και ως εκ τούτου δυσφορική εκλογίκευση της ασυνέπειας µεταξύ λόγων και έργων, το «µπορεί να πέσεις, αλλά επιβάλλεται να σηκωθείς», το «προτιµώ µια Αριστερά που κάνει ό,τι µπορεί από µια ∆εξιά που κάνει ό,τι θέλει», η αυτοϋπερασπιστική ρητορική περί αποσύνδεσης ιδεολογικών αρχών και πεπραγµένων, όλα αυτά υπήρξαν ορόσηµα για το µετέπειτα.
Εκτοτε όλα γνωστά, βιωµένα και ταυτόχρονα επίδικα σηµεία αντιπαράθεσης. Τα διακυβεύµατα παραµένουν και εµµένουν πεισµατικά: «τι είναι Αριστερά», «ποιοι δικαιούνται τον ταυτοτικό τίτλο», «ποιες προτάσεις και παρεµβάσεις ενσαρκώνουν αυθεντικά τα αριστερά προτάγµατα», πώς οι διαιρετικές τοµές µεταξύ της πολυδιάσπασης του προοδευτικού χώρου θα εκλείψουν από την ενεργοποίηση µιας υπερκείµενης διάστασης συµπεριληπτικής ταυτότητας, ποιο προφίλ ηγέτη θα συµπυκνώσει συµβολικά την αναγκαία σύνδεση αρχών και προτάσεων. Σε µια εποχή κατά την οποία η προϊούσα υλική και ψυχική υποβάθµιση των ανθρώπινων ζωών, η βαναυσότητα της βίας, η κανονικοποίηση της ακρότητας, η απενοχοποίηση του ρατσισµού και η απροκάλυπτη αµετροέπεια ναρκισσιστικών ανεξέλεγκτων εξουσιών φτιάχνουν ένα δυστοπικό σκηνικό για χώρες, λαούς και ατοµικότητες, η επαναδιερώτηση πάνω στα ζητήµατα που έθεσε η πρόσφατη ιστορία, όπου η ελπίδα διαψεύστηκε και η κανονικότητα του There is No Alternative, φυσικοποιήθηκε και ως εκ τούτου ηγεµόνευσε µέχρι εδώ, προκύπτει ως θεµελιώδες προαπαιτούµενο για την «ανθρωποποιηµένη κοινωνία» και για την «κοινωνικοποιηµένη ανθρωπότητα».
Διαβάστε επίσης
Νέο καμπανάκι για τη στρεβλή ανάπτυξη
Σφαγή πάνω από το «πτώμα» της Υγείας – Αυτή την Κυριακή στο Documento
