Χθες, Μεγάλη Πέμπτη, «διέρρευσε» η πληροφορία ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) απέρριψε τις αιτήσεις ακύρωσης της απόφασης για απόσπαση των αρχαίων από τον σταθμό Βενιζέλου του υπό κατασκευή μετρό της Θεσσαλονίκης.
Δεν ήταν η πρώτη αντιθεσμική ενέργεια που συμβαίνει σε αυτή την υπόθεση, καθώς ανατράπηκε κυβερνητική απόφαση με τη σύμφωνη γνώμη του δήμου της πόλης να διατηρηθούν in situ οι αρχαιότητες στον χώρο του σταθμού.
Eίναι χαρακτηριστικό ότι μία μέρα προτού συνεδριάσει η ολομέλεια τον περασμένο Νοέμβριο η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη επισκέφτηκε την πρόεδρο του ΣτΕ σε μια καταφανή προσπάθεια επηρεασμού από πλευράς της εκτελεστικής εξουσίας, όσο κι αν προσπάθησε να το διαψεύσει.
Η απόφαση, όπως διέρρευσε, ελήφθη με οριακή πλειοψηφία 13-12. Η ψήφος αυτή έκρινε το μέλλον των αρχαιοτήτων, για τις οποίες η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει ήδη αποφανθεί, στεκόμενη αντίθετη στην κυβερνητική απόφαση που στηρίζεται σε μία μόνο ψήφο. Το διεθνές ICOMOS και άλλοι οργανισμοί και ενώσεις έχουν εκφραστεί.
Ήδη εκφράστηκε και η πρώτη αντίδραση.
Η Sharon Gerstel, καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο UCLA, έγραψε στο άκουσμα της είδησης για τα αρχαία της Βενιζέλου:
«Σήμερα, την παραμονή μίας από τις πιο ιερές μέρες της Ορθοδοξίας, καθώς η προσοχή μας στρέφεται σε ιερότατα ζητήματα, λάβαμε τη δικαστική απόφαση σχετικά με την απόσπαση των μνημείων στο μετρό της Θεσσαλονίκης. Η δικαστικής απόφαση ελήφθη με 13-12 ψήφους υπέρ της μετακίνησης της οδού και των πλευρικών καταστημάτων που αποτελούσαν την κεντρική αρτηρία της ύστερης αρχαιότητας και της βυζαντινής Θεσσαλονίκης. Αυτή η οδός πλαισιωνόταν από διάσημες εκκλησίες οι οποίες, κατά τη βυζαντινή περίοδο, τέτοιες μέρες θα κατακλύζονταν από κατοίκους που θα συγκεντρώνονταν να προσευχηθούν. 13-12. Με μόλις μία ψήφο, η αρτηρία θα αποσπαστεί από το σώμα αυτής της πόλης. Η καρδιά μου ραγίζει για αυτό που θα συμβεί και για τις ευκαιρίες που χάνονται για την πόλη που αγαπώ – ευκαιρίες να προβάλει το παρελθόν της, να δημιουργήσει το μέλλον της και να διεκδικήσει τον πολιτιστικό και ιστορικό της ρόλο ως πολιτιστικό σταυροδρόμι. Δεν γνωρίζω ποια βήματα θα γίνουν για να αντιστρέψουν μια απόφαση η οποία έχει πολιτικοποιηθεί τόσο που τα κόμματα έχουν παραταχθεί σε αντίθετα στρατόπεδα χωρίς κοινή διέξοδο προς το επόμενο βήμα. Η απομάκρυνση των μνημείων αποτελεί καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης – και της παγκόσμιας. Αυτή η πράξη καταστροφής αντηχεί πολύ ευρύτερα από τα όρια του ελληνικού κράτους. Είναι μια πράξη που μας αφορά όλους. Είναι μια πράξη που μιλά για έλλειψη δέσμευσης και έλλειψη φαντασίας. Η Θεσσαλονίκη –και ο κόσμος– αξίζει περισσότερα».
Το κείμενό της στα αγγλικά:
«Today, on the eve of the holiest days of the Orthodox calendar, as we turn our attention to sacred matters we have received the court decision concerning the disposition of the Thessaloniki metro remains. The vote of the court was 13-12 in favor of removing the road and flanking shops that formed the central artery of late antique and Byzantine Thessaloniki. This road was flanked by illustrious churches which, in the Byzantine period, would have been filled these days with the city’s residents gathered in prayer. 13-12. With only one vote, the artery will be pulled out of the body of this city. My heart is broken for what will happen and for what opportunities are now lost for a city that I love—opportunities to present its past, to create its future, and to assert its cultural and historical role as a cultural crossroad. I do not know what steps can now be taken to reverse a decision that has become so politicized that parties are now entrenched in opposite camps with no common way forward. The removal of the remains is the destruction of Thessaloniki’s—and the world’s—cultural patrimony. This act of destruction resonates far beyond the boundaries of the Greek State. It is an act that concerns us all. It is an act that speaks to a lack of commitment and a lack of imagination. Thessaloniki—and the world—deserve better.»
