Υποδειγματική για την ελευθερία του Τύπου η εισαγγελική πρόταση.
Με την πρόταση της εισαγγελέως Μαρίας Πετρουλάκη ξεκίνησε τη Δευτέρα η διαδικασία ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, μετά τη μήνυση που είχε καταθέσει ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Χαράλαμπος Αθανασίου, κατά του εκδότη του Documento, Κώστα Βαξεβάνη, ο οποίος κατηγορείται για συκοφαντική δυσφήμιση του πρώην υπουργού μέσα από σειρά άρθρων στην εφημερίδα.
Σε μια υποδειγματική για την ελευθερία του Τύπου εισαγγελική πρόταση, η κ. Πετρουλάκη πρότεινε την αθώωση του εκδότη του Documento τονίζοντας ότι τα άρθρα που αφορούσαν τα έργα και τις ημέρες του Χαράλαμπου Αθανασίου κατά την περίοδο που ήταν υπ. Δικαιοσύνης δεν περιείχαν ψευδή στοιχεία. Όπως είπε χαρακτηριστικά δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης, ενώ δεν μπορεί να υπάρξει ούτε μετατροπή της κατηγορίας σε απλή δυσφήμιση, καθώς ούτε αυτή έχει τελεστεί. Σε κάθε δε περίπτωση, συντρέχει στο πρόσωπό του δικαιολογημένο ενδιαφέρον. Μάλιστα, η κ. Εισαγγελέας ζήτησε να διαβιβαστούν στον εισαγγελέα τα παρανόμως κτηθέντα από τον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης έγγραφα, που κατέθεσε στο δικαστήριο και αφορούσαν μεταξύ άλλων και αλληλογραφία του υπουργείου Δικαιοσύνης με τον δικηγόρο του Κώστα Βαξεβάνη, Γιάννη Απατσίδη, αλλά και άλλα υπηρεσιακά έγγραφα. Η εισαγγελέας πρότεινε επίσης τη διαβίβαση στον Εισαγγελέα του αντιγράφου της κατάθεσης Αβατάγγελου, που είχε στην κατοχή του ο Κώστας Βαξεβάνης και κατέθεσε στο δικαστήριο. Πάντως, για τη δημοσιοποίηση της συγκεκριμένης κατάθεσης ο δημοσιογράφος έχει αθωωθεί με αμετάκλητη απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, ήδη από το 2022, καθώς κρίθηκε ότι είχε δικαιολογημένο ενδιαφέρον να τη δημοσιεύσει, καθόσον εμπλέκονταν μεταξύ άλλων και δικαστικά πρόσωπα.
«Η τιμή δεν τελεί υπό απόλυτη προστασία όταν η αμφισβήτησή της γίνεται στο πλαίσιο συγκεκριμένων δραστηριοτήτων απαραίτητων σε μια δημοκρατία», τόνισε η εισαγγελέας, σημειώνοντας ότι η ελευθερία του Τύπου είναι απαραίτητη για τη δημοκρατία και εξηγώντας ότι τα δημόσια πρόσωπα, όπως ο κ. Αθανασίου, οφείλουν να είναι ανοιχτά σε δημοσιογραφική κριτική, ιδιαίτερα, όπως είπε, όταν η κριτική δεν αφορά την προσωπική ζωή κάποιου δημοσίου προσώπου, αλλά τον δημόσιο βίο του.
Υπενθύμισε δε την αναγκαιότητα τα δημόσια πρόσωπα να δέχονται ακόμη και την άδικη ή επιθετική κριτική, ακόμη και με ακραίο λόγο, ενώ αναφερόμενη στη δημοσιογραφία εν γένει, τόνισε ότι θα πρέπει να αναπαράγει διασταυρωμένα στοιχεία.
Όπως είπε, ο εγκαλών ανέλαβε πράγματι τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που αναφέρει η εφημερίδα Documento, σημειώνοντας ότι δεν υπάρχει συκοφαντική δυσφήμιση, διότι πρόκειται για εύλογη κριτική γιατί δεν είναι αυθαίρετη, αλλά βασίζεται σε αληθή περιστατικά.
Σε σχέση με τις νομοθετικές τροποποιήσεις, το δημοσίευμα σύμφωνα με την εισαγγελέα δεν είχε μομφή για την πρόθεση του κ. Αθανασίου, αλλά αναφερόταν στα αποτελέσματα που είχαν αυτές οι νομοθετικές τροποποιήσεις, τονίζοντας ότι τα αποτελέσματα που αναφέρει ήταν αληθή. Δεν είναι παράλογο να «χρεώνεται» ένας υπουργός τα αποτελέσματα ενός νόμου. Άλλωστε, υπενθύμισε ότι σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις, οι νόμοι λαμβάνουν το όνομα του εκάστοτε υπουργού.
Σε ό,τι αφορά την τελευταία κατηγορία σχετικά με την υπόθεση των συνεργατών του Χαράλαμπου Αθανασίου, η εισαγγελέας τόνισε ότι η κριτική της εφημερίδας ήταν «εύλογη».
Η εισαγγελέας πρότεινε επίσης η υπόθεση για την κατηγορία της συκοφαντικής δυσφήμισης κατά του Χαράλαμπου Αθανασίου να διαχωριστεί από το σκέλος που αφορά δημοσίευμα για συνεργάτες του κ. Αθανασίου, σύμφωνα με το οποίο ζήτησαν να χρηματιστούν προκειμένου να παρέμβουν για συγκεκριμένη υπόθεση στη Δικαιοσύνη.
Συνολικά, η κ. Εισαγγελέας χαρακτήρισε «εύλογη κριτική» ακόμη κι αν υποτεθεί ότι δεν ήταν ορθή, τα δημοσιεύματα του Documento που προκάλεσαν τη δικαστική αντίδραση του Χαράλαμπου Αθανασίου.
Η κ. Εισαγγελέας ανέλυσε εξαντλητικά με νομικά επιχειρήματα τη θέση της περί εύλογης κριτικής απαντώντας σε όλα τα επιχειρήματα που είχε χρησιμοποιήσει κατά τη διάρκεια της δίκης ο κ. Αθανασίου, τονίζοντας ότι ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις νομοθετικές πρωτοβουλίες, η στόχευσή τους προκύπτει από τις αιτιολογικές εκθέσεις των νόμων και όχι από την προσωπική άποψη του εγκαλούντος, και την οποία άλλαξε, ανεξαρτήτως της σημαντικής θέσεως που κατείχε.
Σε σχέση με τα δημοσιεύματα περί απονομής χάριτος, τα δημοσιεύματα, σύμφωνα με την εισαγγελέα, ήταν αληθή, ενώ σχετικά με ορισμένα μη ακριβή στοιχεία, δεν στοιχειοθετείται συκοφαντική δυσφήμιση, διότι τα πραγματικά στοιχεία δεν ήταν σε γνώση του κατηγορουμένου Κώστα Βαξεβάνη και τα είχε βρει σε σχετικά τεύχη της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ).
«Είναι φανερό ότι ο δημοσιογράφος ασκεί κριτική για τη διαδικασία της απονομής χάριτος, επικεντρώνοντας στο πρόσωπο του τότε υπουργού Δικαιοσύνης. Θα παραβιάζαμε ανοιχτές θύρες αν λέγαμε ότι αρμόδιος για την απονομή χάριτος είναι ο εκάστοτε ΠτΔ». Ωστόσο, εξήγησε ότι η κριτική στον υπ. Δικαιοσύνης είναι βάσιμη καθώς ο ρόλος του στη διαδικασία αυτή είναι κρίσιμος. «Δεν είναι ακριβές λοιπόν να θεωρούμε συκοφαντική την κριτική στον υπ. Δικαιοσύνης, αφού στο άρθρο περιγράφεται αναλυτικά η διαδικασία απονομής χάριτος, γεγονός που δεν δημιουργεί σύγχυση περί των αρμοδιοτήτων», τόνισε. Όπως εξήγησε, «δεν είναι ψευδή τα περί ορισμού των μελών του Συμβουλίου των Χαρίτων, αφού πράγματι ορίζονται από τον υπουργό Δικαιοσύνης. Στην περίπτωση αυτή, το Συμβούλιο είχε οριστεί από τον προκάτοχο του εγκαλούντος, αλλά επί υπουργίας του διορίστηκαν δύο μέλη». Τόνισε δε ότι η απονομή χάριτος είναι αρμοδιότητα του ΠτΔ, ωστόσο σύμφωνα με το Σύνταγμα, απαιτείται η προσυπογραφή του υπ. Δικαιοσύνης.
«Ο πολιτικά υπεύθυνος υπ. Δικαιοσύνης αναλαμβάνει την ευθύνη και παρέχει πολιτική κάλυψη δια της προσυπογραφής του στον πολιτικά ανεύθυνο ΠτΔ», τόνισε η κ. Εισαγγελέας ερμηνεύοντας τις συνταγματικές επιταγές. Υπάρχει «εκούσιος μετριασμός της προεδρικής εξουσίας», όπως είπε χαρακτηριστικά η Εισαγγελέας, τονίζοντας ότι ο ΠτΔ δεν μπορεί να απονείμει χάρη εφόσον η πρόταση του υπ. Δικαιοσύνης είναι αρνητική, όπως συμβαινει στην πράξη και κατέθεσε και η μάρτυρας του υπ. Δικαιοσύνης, διευθύντρια κ. Αργυρώ Ελευθεριάδου. «Ο ρόλος του υπουργού δεν είναι απλώς διαβιβαστικός, αλλά λαμβάνεται σοβαρά υπόψη του ΠτΔ. Συνεπώς είναι εύλογο να υπάρχει κριτική απέναντί του», σημείωσε.
Υπενθυμίζεται ότι η αρθρογραφία του Documento αφορούσε απονομή χάριτος σε δύο καταδικασμένους για εμπόριο ναρκωτικών επί υπουργίας του Χαράλαμπου Αθανασίου.
«Δεν είναι υποστηρίξιμο ότι η κριτική στις απονομές χάριτος θα έπρεπε να στρέφεται κατά του ΠτΔ, αντιθέτως είναι εύλογο να στρέφονται κατά του εκάστοτε υπουργού Δικαιοσύνης». Όπως τόνισε, αν ο υπουργός διαφωνούσε με τις συγκεκριμένες απονομές χάριτος, τότε αυτές δεν θα παρέχονταν.
Αναφερόμενη στην άποψή της ότι η κριτική απέναντι στον κ. Αθανασίου, είναι δικαιολογημένη, αφού εμπεριέχει στον πυρήνα της αληθή γεγονότα.
«Η δημοσιογραφική κριτική είναι θεμιτή και ο δημοσιογραφικός λόγος δεν μπορεί να αντικατασταθεί από έναν απονευρωμένο πολιτικό λόγο», είπε χαρακτηριστικά η Εισαγγελέας, σημειώνοντας ότι είναι λογικό ο λόγος ενός δημοσιογραφικού άρθρου να μην είναι νομικός, αλλά εκλαϊκευμένος. Δικαιολόγησε μάλιστα τη χρήση όρων όπως «φάμπρικα», «λούφα και παραλλαγή» και «μπιζνες» στα άρθρα του Documento. Εύλογο χαρακτήρισε επίσης το περί «μιζών», αφού το άρθρο δεν κατηγορούσε κάποιον για λήψη χρημάτων, αλλά έθετε ερωτήματα. Σημείωσε δε ότι το άρθρο αναφέρει ρητά ότι «αυτά τα φαινόμενα δεν παρατηρούνται μόνο επί υπουργίας Αθανασίου».
Αναφερόμενη στο ζήτημα των συνεργατών του Χαράλαμπου Αθανασίου, τόνισε ότι ο κ. Αθανασίου μπορεί να εγκαλέσει τον δημοσιογράφο μόνο για την υποστήριξη της δικής του τιμής και όχι των συνεργατών του. Πάντως, για το συγκεκριμένο σκέλος του κατηγορητηρίου, πρότεινε την αναβολή-αναστολή της δίκης μέχρι το αμετάκλητο πέρας της αντίθετης δικογραφίας που έχει σχηματιστεί μετά από την ένορκη κατάθεση Αβατάγγελου και η οποία εκκρεμεί στο ΣΔΟΕ μετά από παραγγελία του εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος.
Η αντίδραση της πλευράς Αθανασίου
Ο συνήγορος του πρώην υπουργού, Γιώργος Καραβοκύρης τόνισε ότι διαφωνεί σχεδόν σε όλα με την πρόταση της κ. Εισαγγελέως, σημειώνοντας ότι η πρόταση έχει αντιφάσεις.
Υποστήριξε ότι οι κρίσεις του Documento δεν είναι αληθείς. Σε σχέση με την υπόθεση Αβατάγγελου και την καταγγελία ότι συνεργάτες του Χαράλαμπου Αθανασίου ζήτησαν να χρηματιστούν για να παρέμβουν στη Δικαιοσύνη, τόνισε ότι η εφημερίδα χρησιμοποίησε με εύσχημο τρόπο την… ενεργητική και την παθητική φωνή, σημειώνοντας ότι το άρθρο δεν ανέφερε συγκεκριμένα ποιοι ήταν αυτοί οι συνεργάτες.
Ο συνήγορος του κ. Αθανασίου υποστήριξε εκ νέου ότι ο Κώστας Βαξεβάνης δεν ήταν αμερόληπτος στην κάλυψη της συγκεκριμένης υπόθεσης.
Σε ό,τι αφορά την υπόθεση απονομής χάριτος, ο συνήγορος του κ. Αθανασίου τόνισε ότι τα ελάχιστα ανακριβή στοιχεία που ανέφερε η Εισαγγελέας συνιστούν τη συκοφαντική δυσφήμιση του πρώην υπουργού. Επανέφερε το επιχείρημα ότι ο Χαράλαμπος Αθανασίου απλώς ακολούθησε την εισήγηση του προκατόχου του από την κυβέρνηση συνεργασίας ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, Αντώνη Ρουπακιώτη. Σε ρόλο αρχισυντάκτη, εγκάλεσε μάλιστα τη μέθοδο και το ρεπορτάζ του Documento επειδή όπως είπε βασίστηκε μόνο σε… ΦΕΚ.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι «φάμπρικα» δεν είχαμε επί εποχής Αθανασίου, αλλά επί εποχής άλλων υπουργών, προκατόχων του.
Έκανε μάλιστα λόγο για «πολιτικό βολονταρισμό» του Κώστα Βαξεβάνη εναντίον του Χ. Αθανασίου, με αφορμή τις νομοθετικές πρωτοβουλίες του πρ. Υπουργού που, όπως έγραφε τότε το Documento, οδήγησαν σε αμνηστία καταχραστές του δημοσίου. Υποστήριξε δε ότι στο σημείο αυτό, αν το δικαστήριο εκτιμά ότι δεν προκύπτει η συκοφαντική δυσφήμιση, τότε σίγουρα θα πρέπει να κριθεί ένοχος για απλή δυσφήμιση καθώς μιλά για σκοπιμότητα του Αθανασίου.
Ο κ.Καραβοκύρης κατά παρέκκλιση της διαδικασίας επιχείρησε να καταθέσει στο δικαστήριο έγγραφο, το οποίο σε προηγούμενη δικάσιμο, είχε αποφασίσει ο πρόεδρος ότι δεν θα γίνει αποδεκτό.
Προσβλητική για το δικαστήριο και ανήθικη χαρακτήρισε ο Κώστας Βαξεβάνης την προσπάθεια να εγχειρήσει στο δικαστήριο το συγκεκριμένο. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου κάλεσε τον κ. Καραβοκύρη να πάρει πίσω το έγγραφο, όπως και έγινε.
Βαγγέλης Γεωργακόπουλος: «Ο Βαξεβάνης εξάντλησε κάθε περιθώριο δημοσιογραφικής δεοντολογίας»
Σε απόλυτη συμφωνία με την εισαγγελική πρόταση, ο ένας εκ των συνηγόρων του Κώστα Βαξεβάνη, Βαγγέλης Γεωργακόπουλος τόνισε ότι η πρόταση της Εισαγγελέως υπερασπίζεται σε τέτοιο βαθμό τη δημοκρατική αναγκαιότητα περί ελευθερίας του Τύπου, που αποστερεί από την ίδια την υπεράσπιση τα επιχειρημάτά της.
Απαντώντας στο επιχείρημα της πλευράς Αθανασίου, ότι τα δημοσιεύματα περιείχαν ανακριβή στοιχεία, ο κ. Γεωργακόπουλος τόνισε ότι τα πραγματικά στοιχεία που έγιναν γνωστά στο δικαστήριο μέσα από σειρά εγγράφων, δε θα μπορούσαν να είναι εκ των προτέρων σε γνώση της εφημερίδας καθώς τα δημοσιογραφικά «εργαλεία» δεν είναι ίδια με εκείνα της Δικαιοσύνης.
Ο κ. Γεωργακόπουλος επισήμανε ότι στο δημοσίευμα για την υπόθεση Αβατάγγελου, η εφημερίδα έχει σε ξεχωριστό πλαίσιο τη άποψη της εφημερίδας ότι δεν παίρνει θέση για την εγκυρότητα ή μη της καταγγελίας του Αβατάγγελου για τους συνεργάτες του Χ. Αθανασίου, ενώ ξεκαθαρίζει ότι είναι αρμοδιότητα των δικαστικών αρχών να αποφασίσουν επ’ αυτού. Αντιθέτως, ευθύνη των δημοσιογράφων είναι να δημοσιεύσουν τις καταγγελίες, εφόσον αφορούν πρόσωπο δημοσίου συμφέροντος. Σημείωσε δε ότι εξάντλησε κάθε περιθώριο δημοσιογραφικής δεοντολογίας, καθώς προσπάθησε να επικοινωνήσει με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Σε ό,τι αφορά την υπόθεση της απονομής χάριτων, επέκρινε την πλευρά της υποστήριξης της κατηγορίας για το γεγονός ότι στην αγόρευσή του ο κ. Καραβοκύρης δεν προσπάθησε να καταδείξει τυχόν ανακριβή στοιχεία στο ρεπορτάζ του Documento, αλλά αντιθέτως σχολίαζε το αν η κριτική του Documento ήταν ορθή η όχι.
Ο Βαγγέλης Γεωργακόπουλος απάντησε και στα επιχειρήματα περί του αριθμού των χαρίτων που απένειμε ο κ. Αθανασίου, εξηγώντας ότι το μοναδικό σχετικό έγγραφο που κατέθεσε η πλευρά υποστήριξης της κατηγορίας, δεν αποτυπώνει τον πραγματικό αριθμό, καθώς δεν προσμετρά τις χάρες που ενδεχομένως δόθηκαν από τον διάδοχο του Χ. Αθανασίου ύστερα από προσυπογραφή ή θετική πρόταση του ίδιου.
Σε σχέση με την νομοθετική πρωτοβουλία που αναγκάστηκε να αποσύρει υπό την πολιτική πίεση ο κ. Αθανασίου λέγοντας ότι έγινε λάθος, ο κ. Γεωργακόπουλος τόνισε ότι ο πρώην υπουργός επιχειρεί να δικαιολογήσει τις κινήσεις του χρησιμοποιώντας ως όχημα το δικαστήριο, ενώ σημείωσε ότι ήταν «συνειδητή επιλογή του Χαράλαμπου Αθανασίου και δεν είχε καν το πολιτικό θάρρος να το παραδεχτεί».
Η διαδικασία διακόπηκε για την Τρίτη 1η Αυγούστου στις 9.30 το πρωί με τις αγορεύσεις των συνηγόρων του Κώστα Βαξεβάνη, Γιάννη Μαντζουράνη και Γιάννη Απατσίδη, και με την απόφαση του δικαστηρίου.
