Το βλέμμα όλων μας αυτές τις μέρες είναι στραμμένο στις φωτιές που εξακολουθούν να καταστρέφουν δάση και περιουσίες και στην κατάσταση που επικρατεί στο Αφγανιστάν. Πόσα ξέρουμε στ’ αλήθεια για το Αφγανιστάν;
«Είναι μια χώρα που ελάχιστοι άνθρωποι στη Δύση γνώριζαν την ύπαρξη και την ιστορία της μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Τα γεγονότα εκείνης της μέρας άλλαξαν τον κόσμο και έστρεψαν το βλέμμα όλης της ανθρωπότητας σε αυτό τον ξεχασμένο τόπο» γράφει ο Ρεζά Γκολαμί στο βιβλίο του «Χαμένες ταυτότητες» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τόπος. Ο Γκολαμί γεννήθηκε στο Αφγανιστάν το 1988 και σε ηλικία εννέα ετών αποφάσισε να αφήσει πίσω την οικογένειά του για να αναζητήσει ένα καλύτερο μέλλον στο Πακιστάν. Ήδη είχε τη φριχτή εμπειρία της ζωής υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν, οι οποίοι μέσα σε μια μέρα γύρισαν τη χώρα αιώνες πίσω. Ο συγγραφέας αφηγείται την προσωπική του ιστορία από τα παιδικά του χρόνια σε μια χώρα που σπαρασσόταν από τους εμφυλίους και τη μετανάστευσή του στο Πακιστάν και στο Ιράν, μέχρι τη μεγάλη του προσπάθεια να σταθεί στην Ελλάδα και να φτιάξει τη ζωή του από την αρχή.
Ο Κάλεντ Χοσεϊνί στο πρώτο του μυθιστόρημα «Χαρταετοί πάνω απ’ την πόλη» (Εκδόσεις Ψυχογιός, μτφρ. Βαγγέλης Κατσάνης) αφηγείται την ιστορία του νεαρού Αμίρ, ο οποίος μεγαλώνει στην Καμπούλ με τον πατέρα του, αλλά μετά την εισβολή των Ρώσων μεταναστεύει στην Αμερική, όπου ζει με το όνειρο της επιστροφής στην πατρίδα. Το δεύτερο βιβλίο του Χοσεϊνί με τίτλο «Στη χώρα των χρυσών ήλιων» (Εκδόσεις Ψυχογιός, μτφρ. Βασιλική Κοκκίνου) αφορά την ιστορία δύο γυναικών, της Μαριάμ και της Λεϊλά, με φόντο τρεις δεκαετίες από τη σύγχρονη ιστορία του Αφγανιστάν.
Η Νορβηγίδα δημοσιογράφος Όσνε Σέιερσταντ βρέθηκε στο Αφγανιστάν δύο εβδομάδες μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους – ήταν η μόνη Σκανδιναβή δημοσιογράφος στη χώρα εκείνη την εποχή. Πέρασε έξι εβδομάδες με τους πολέμαρχους της Βόρειας Συμμαχίας στην έρημο στα σύνορα με το Τατζικιστάν και έζησε από κοντά τις επιθέσεις κατά των Ταλιμπάν. Όταν ηττήθηκαν οι Ταλιμπάν ταξίδεψε στην Καμπούλ όπου γνώρισε τον βιβλιοπώλη Σουλτάν Χαν και την οικογένειά του, η ζωή των οποίων την ενέπνευσε να γράψει ένα βιβλίο για το Αφγανιστάν. Μέσα από τα μάτια τους βλέπει μια χώρα που ταλανίστηκε από τους εμφύλιους πολέμους και τη δικτατορία των Ταλιμπάν, μια χώρα όμως που πάντα ελπίζει να της δοθεί η ευκαιρία να προοδεύσει. Ο «Βιβλιοπώλης της Καμπούλ» (Εκδόσεις Κριτική, μτφρ. Άννα Παπαφίγκου) είναι το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο παγκοσμίως με θέμα τη ζωή στο Αφγανιστάν.
Ο Ρόμπερτ Τζένκινς έγραψε το μυθιστόρημα «Χάρις και εξιλέωση» (Εκδόσεις Πόλις, μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη) το 1960 λίγο καιρό μετά την επιστροφή του από την Καμπούλ, όπου είχε ζήσει δύο χρόνια, διαβλέποντας τις σοβαρές συνέπειες που θα είχε η παρέμβαση ξένων δυνάμεων. Το στόρι αφορά την αναζήτηση δύο Βρετανών, οι οποίοι έχουν χαθεί στα βουνά του βόρειου Αφγανιστάν, μια περιοχή που καλό είναι να αποφεύγουν οι Δυτικοί.
Τα βιβλία που ακολουθούν είναι εξαντλημένα, ωστόσο ίσως κάποιοι σταθούν τυχεροί και τα πετύχουν στα ράφια κάποιου βιβλιοπωλείου.
Οι «Μολυβένιοι στρατιώτες» (Εκδόσεις Πατάκη, μτφρ. Γιάννης Κότσιφος) της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς είναι το χρονικό του δεκαετούς πολέμου της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν μέσα από τις μαρτυρίες των ανθρώπων που τον βίωσαν.
Η Ισπανίδα συγγραφέας Άνα Τορταχάδα ταξίδεψε μαζί με άλλες γυναίκες το καλοκαίρι του 2000 στην πακιστανική πόλη Πεσαβάρ, όπου ζούσαν Αφγανοί εξόριστοι και από εκεί πέρασε στην Καμπούλ. Στο βιβλίο της «Σιωπηλή κραυγή» (Εκδόσεις Ενάλιος, μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη) μεταφέρει όσα είδε για την κόλαση που ζούσε ο αφγανικός λαός, ειδικά οι γυναίκες και τα παιδιά, υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν.
Τα «Χελιδόνια της Καμπούλ» (Εκδόσεις Ψυχογιός, μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος & Ζεραλντίν Μπιενκούρ) της Γιασμίνα Χάντρα (λογοτεχνικό γυναικείο ψευδώνυμο του Αλγερινού συγγραφέα Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ) είναι οι ιστορίες δύο αντρών και δύο γυναικών οι οποίοι προσπαθούν να ζήσουν μια κανονική ζωή στην Καμπούλ υπό την κατοχή των Ταλιμπάν.
Το «Απαγορευμένο μου πρόσωπο» (Εκδόσεις Λιβάνη, μτφρ. Κ. Καλαντζοπούλου) είναι η αφήγηση της Λατίφα, μιας νεαρής γυναίκας η οποία την εποχή που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία, το 1996, ήταν δεξαέξι ετών και ονειρευόταν να γίνει δημοσιογράφος. Αντί αυτού είδε τη ζωή της να ελέγχεται πλήρως από μια εξουσία την οποία η ίδια δεν αναγνώριζε, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χώρα της.