Πρόστιμο επέβαλε η Επιτροπή Ανταγωνισμού στα πρακτορεία Τύπου «Άργος» και «Ευρώπη» για παράβαση των κανόνων περί ανταγωνισμού.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται μετά και τις καταγγελίες του Documento περί αθέμιτων τακτικών στη διανομή του Τύπου, όπως και για οικονομικές ατασθαλίες των πρακτορείων «Άργος» και «Ευρώπη», καθώς παρακρατούν σε βάρος του δημοσίου τις ασφαλιστικές εισφορές από το τίμημα των πωλήσεων εφημερίδων και περιοδικών, που όμως έχουν καταργηθεί με νόμο από το 2017.
Στο πλαίσιο αυτών των καταγγελιών το Documento έχει καταθέσει μηνυτήρια αναφορά κατά του Άργους για υπεξαίρεση σε βαθμό κακουργήματος, την οποία ερευνά η Εισαγγελία Διαφθοράς.
Η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού
Συγκεκριμένα, με την υπ’ αριθ. 669/2018 απόφασή της η Ολομέλεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού (Ε.Α.) που εκδόθηκε κατά την απλοποιημένη διαδικασία Διευθέτησης Διαφορών του άρθρ. 25α του ν. 3959/2011, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και την υπ’ αριθ. 628/2016 απόφαση ΕΑ, μετά από αιτήματα υπαγωγής στη διαδικασία αυτή των εταιρειών:
α) «Ανώνυμη Εταιρεία Πρακτορεύσεως και Διανομής Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου – Ευρώπη» και
β) «Άργος Ανώνυμη Εταιρία Πρακτορεύσεως Διαχειρίσεως και Μεταφορών»
αποφάσισε ομόφωνα, ότι οι εν λόγω εταιρείες έχουν παραβεί τους εθνικούς και ενωσιακούς κανόνες περί ανταγωνισμού των άρθρων 1 του ν. 703/77 (ήδη ν. 3959/2011) και 81 ΣυνθΕΚ (ήδη 101 ΣΛΕΕ). με τη συμμετοχή τους σε οριζόντιες συμφωνίες ή/και εναρμονισμένες πρακτικές.
Ειδικότερα, με βάση το σκεπτικό της απόφασης τα δύο πρακτορεία συμμετείχαν σε αντιανταγωνιστική σύμπραξη που συνίστατο σε οριζόντιες συμφωνίες ή/και εναρμονισμένες πρακτικές με αντικείμενο τον καθορισμό κοινής εμπορικής και τιμολογιακής πολιτικής (προμηθειών), τον περιορισμό της διάθεσης, την κατανομή πελατείας και την εντεύθεν νόθευση του ανταγωνισμού στην αγορά διανομής τύπου. Για την παράβαση αυτή, επιβλήθηκε πρόστιμο, ύψους 150.000 ευρώ στην ΕΥΡΩΠΗ και 350.000 ευρώ στο «Άργος».
Για τη συνεργασία και τις παραδοχές τους, η Επιτροπή Ανταγωνισμού μείωσε τα επιβαλλόμενα πρόστιμα για κάθε εμπλεκόμενη εταιρεία κατά 15%, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.
Αξίζει να σημειωθεί πως για όλο το ‘βρώμικο” παρελθόν των συγκεκριμένων πρακτορείων Τύπου, το Documento έχει κάνει ρεπορτάζ την εποχή που ξεκίνησε το μονοπώλιο του Άργους, σε δημοσίευμα με τίτλο “Πώς Άργος και Ευρώπη νόθευαν τη διανομή Τύπου”, το οποίο ακολουθεί:
Πώς Άργος και Ευρώπη νόθευαν τη διανομή Τύπου
(Γράφει η Ξανθή Γούναρη)
Πολύ πριν το πρακτορείο Τύπου «Ευρώπη» καταθέσει στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών αίτηση δήλωσης παύσης πληρωμών και η ελληνική αγορά διανομής Τύπου μονοπωληθεί εκ των πραγμάτων από μία επιχείρηση, το πρακτορείο Τύπου «Αργος», βασικός μέτοχος του οποίου είναι ο Βαγγέλης Μαρινάκης, οι δύο εταιρείες στην ουσία λειτουργούσαν ως μία!
Η διαπίστωση αυτή ανήκει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία έπειτα από αυτεπάγγελτη έρευνα έστειλε τη σχετική εισήγηση στην ολομέλεια, η οποία θα συνεδριάσει επί του θέματος στις 9 Ιανουαρίου 2018. Στη συνεδρίασή της θα κληθούν, στο πλαίσιο της ακροαματικής διαδικασίας, και οι εμπλεκόμενοι ώστε να δώσουν εξηγήσεις σε θέματα που αφορούν την έρευνα.
Η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού καλύπτει τα τελευταία 16 χρόνια (2001-2017) , διάστημα κατά το οποίο, σύμφωνα με την ανεξάρτητη αρχή, εντοπίστηκαν πρακτικές που εντάσσονται σε ένα συνολικό σχέδιο νόθευσης του ανταγωνισμού και περιλαμβάνουν κοινή πολιτική και συμφωνία σχετικά με τον καθορισμό τιμών, τον περιορισμό διάθεσης, ανταλλαγή μεταξύ ανταγωνιστών ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών, καθώς και κατανομή πελατείας.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού άρχισε να ερευνά την υπόθεση το 2012 έπειτα από τηλεφωνήματα από λιανοπωλητές περιπτερούχους με τα οποία καταγγέλλονταν οι εφημεριδοπώλες/υποδιανομείς Τύπου για μη προμήθεια Τύπου, χωρίς τη συνδρομή εύλογων και αντικειμενικών κριτηρίων. Μεταξύ αυτών που κατάγγειλαν οι περιπτερούχοι, ειδικά της επαρχίας, ήταν ο αποκλεισμός τους από τη διανομή Τύπου εάν το σημείο δεν είχε υψηλό ποσοστό πωλήσεων.
Οι καταγγελίες σε συνδυασμό με τη δομή της αγοράς διανομής Τύπου καθώς και την εφαρμογή του ν. 3919/2011, με τον οποίο «απελευθερώθηκε» η αγορά της διανομής, οδήγησαν στη διερεύνηση του τρόπου λειτουργίας ολόκληρης της αλυσίδας.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, τα δύο πρακτορεία υιοθέτησαν και εφάρμοζαν ένα πλέγμα συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών σε όλα τα επίπεδα της αγοράς διανομής Τύπου περιλαμβανομένης και αυτής των εκδοτών/πελατών τους στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας.
Σημειώνεται πάντως ότι η εισήγηση δεν είναι δεσμευτική για την Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία θα αποφασίσει (ύψος προστίμου, συστάσεις κ.λπ.) «συνεκτιμώντας τα δεδομένα της διαδικασίας και τις απόψεις των μερών».
Ολα ξεκίνησαν το 2001
Η συμπαιγνία των δύο, υποτίθεται, ανταγωνιστών Αργος και Ευρώπη ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2001, όταν εκπρόσωποι των δύο επιχειρήσεων συναντήθηκαν για να συζητήσουν μεταξύ άλλων θέματα κοινής εμπορικής πολιτικής, κοινών δρομολογίων, ταυτοποίησης δικτύου διανομής κ.λπ. στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός νέου, ενιαίου συστήματος διανομής Τύπου.
Οι συναντήσεις, οι συνεννοήσεις και οι επαφές συνεχίστηκαν τουλάχιστον έως και τον Νοέμβριο του 2012, όπως προκύπτει από e-mail που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή Ανταγωνισμού, όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων σε ποιες περιοχές έχει υλοποιηθεί η συνεργασία (!) και σε ποιες εκκρεμεί η συνένωση υποπρακτορείων, ενώ υπήρχε και χρονοδιάγραμμα για την πλήρη ενοποίηση δραστηριοτήτων. Οι εν ισχύι συμβάσεις με υποδιανομείς και υποπράκτορες παρέμειναν αμετάβλητες έως τον Αύγουστο του 2017, όταν το σύνολο των πελατών του πρακτορείου Ευρώπη μετακινήθηκε προς το Αργος.
Ολα αυτά τα χρόνια οι επαφές των δύο πρακτορείων πύκνωναν ή αραίωναν ανάλογα με τις ανάγκες εξυπηρέτησης του κοινού στόχου τους, ο οποίος σύμφωνα με την εισήγηση της Επιτροπής Ανταγωνισμού συνίστατο στην κατάργηση του ανταγωνισμού.
Την περίοδο λοιπόν της ψήφισης του νόμου 3919/2011, οπότε και απελευθερώθηκε η αγορά της διανομής, η συνεννόηση εντάθηκε. Είναι χαρακτηριστική η συμπεριφορά τους ως προς την προμήθεια των εφημεριδοπωλών, η οποία ήταν καθορισμένη μέχρι το 2011. Ενόψει της κατάργησής της το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο πήρε φωτιά προκειμένου να επανακαθοριστεί από κοινού.
Κοινή τιμολογιακή πολιτική
Από την αρχή τα δύο πρακτορεία συντόνιζαν και την τιμολογιακή τους πολιτική με την ανταλλαγή εμπιστευτικών εμπορικών πληροφοριών, ενώ προέβαιναν και σε πρακτικές κατανομής της πελατείας μεταξύ τους προκειμένου να μην υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις.
Ηταν τέτοιος ο συντονισμός τους που, όσον αφορά το ζήτημα της ελάχιστης συμψηφιζόμενης χρέωσης (ΕΣΧ) την οποία επέβαλλαν στους εκδότες/πελάτες τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν το θέμα των επιστροφών των εντύπων, επεσήμαιναν σε ηλεκτρονικά μηνύματα ότι «θα πρέπει να προηγηθεί συνεννόηση με το άλλο πρακτορείο στην καθολική εφαρμογή της ΕΣΧ γιατί διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος αποχώρησης των επιβαρυνόμενων πελατών». Επίσης τόνιζαν πως «σε κάθε περίπτωση της εφαρμογής του νέου τρόπου χρέωσης θα προηγηθεί συνεννόηση με το άλλο πρακτορείο ώστε να αποφευχθεί κατά το δυνατόν η διαρροή πελατείας, η οποία δεν θα ήταν επιθυμητή ειδικά στην παρούσα φάση λόγω λεπτών ισορροπιών στα μερίδια αγοράς των δύο πρακτορείων».
Μάλιστα για την αποφυγή μετακίνησης πελατείας είχαν καθιερώσει και… πέναλτι!
Εξορθολογισμός σημείων πώλησης…
Τα πρακτορεία αντάλλασσαν ευαίσθητες εμπορικές πληροφορίες και για τα υπόλοιπα οφειλών των συνεργατών τους, όπως προκύπτει από τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου το 2012. Χαρακτηριστικά ο CEO του πρακτορείου Αργος ζητά από τον οικονομικό διευθυντή να στείλει στο ανταγωνιστικό πρακτορείο λίστα οφειλετών. Συγκεκριμένα έγραφε «από την Παρασκευή 8/6 και κάθε Παρασκευή να στέλνεις στο Ευρώπη τη λίστα των οφειλών των εφημεριδοπωλών. Εχει συμφωνηθεί να ανταλλάσσουμε τις οφειλές…».
Υπάρχει επίσης επιστολή του 2010 σε κοινό επιστολόχαρτο των δύο πρακτορείων προς τον πρόεδρο της ΕΙΗΕΑ με θέμα: «Εξορθολογισμός του δικτύου σημείων πώλησης Τύπου στην περιοχή Αθηνών – Πειραιώς» που αναφέρεται στην από κοινού προτεινόμενη από τα πρακτορεία επανεξέταση της λειτουργίας των σημείων πώλησης που έχουν χαμηλές πωλήσεις ή βρίσκονται κοντά σε άλλα σημεία πώλησης, από την οποία προκύπτει ανταλλαγή οικονομικών και στατιστικών στοιχείων μεταξύ τους αναφορικά με το ύψος των ημερήσιων πωλήσεων τους.
…και εργασιακά θέματα
Η ανταλλαγή πληροφοριών επεκτεινόταν και σε εργασιακά θέματα, όπως προκύπτει από σχετικές επιστολές του 2010. Π.χ. εξετάστηκε από κοινού το θέμα της ανάγκης μείωσης προσωπικού που εργάζεται το Σάββατο και παίρνει ρεπό τις επόμενες εργάσιμες ημέρες. Από την εν λόγω επιστολή αποδεικνύεται, σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, ότι ακόμη και για αμιγώς εσωτερικά θέματα το Αργος ζητά την προσέγγιση και τη συμφωνία του πρακτορείου Ευρώπη αντί να ρυθμίσει αυτοτελώς τα θέματα αυτά, όπως θα έπραττε μια ανεξάρτητη επιχείρηση.
Αδιατάρακτη σύμπραξη έως το 2017
Εκτός από την εκτεταμένη ανταλλαγή ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών γινόταν και απευθείας ανταλλαγή τιμοκαταλόγων με προμήθειες εκδοτών σε υψηλόβαθμο επίπεδο. Να σημειωθεί ότι τα ίδια τα πρακτορεία δήλωναν ρητά ότι οι τιμοκατάλογοι δεν είναι ανακοινώσιμοι στο κοινό αλλά μόνο στους εκδότες πελάτες τους.
Η σύμπραξη φαίνεται να συνεχίζεται έως τον Αύγουστο του 2017 δεδομένου ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αφενός οι τιμοκατάλογοι των προμηθειών παρέμειναν αμετάβλητοι και σε ισχύ από το 2012, οπότε και συμφωνήθηκαν, και αφετέρου δεν πραγματοποιήθηκαν μετακινήσεις πελατών όλο αυτό το χρονικό διάστημα λόγω της σχετικής συμφωνίας. Ακόμη και η διακύμανση των σχέσεών τους λόγω της μετακίνησης της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» το 2012 ήταν προσωρινή.
Σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού το γενικότερο σχέδιο των δύο πρακτορείων ήταν η πλήρης κατάργηση τόσο του μεταξύ τους ανταγωνισμού (εσωτερικού) όσο και του ανταγωνισμού που θα μπορούσαν να αναπτύξουν τρίτοι (εξωτερικού). Ολες δε οι ενέργειες των δύο εταιρειών ήταν σε άμεση γνώση των υψηλόβαθμων στελεχών τους (διευθυνόντων συμβούλων, διευθυντών τμημάτων), γεγονός το οποίο δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι επρόκειτο για εδραιωμένη αντιανταγωνιστική πολιτική.
Σε επικοινωνία του Documento με τον διευθύνοντα σύμβουλο του πρακτορείου Αργος, προκειμένου να σχολιάσει τα ευρήματα της έρευνας, η απάντηση ήταν ότι δεν μπορεί να κάνει κανένα σχόλιο για εν εξελίξει υπόθεση.
Ποια είναι τα πρακτορεία Αργος και Ευρώπη
Το υπό πτώχευση πρακτορείο διανομής Τύπου Ευρώπη, που εκτιμάται ότι άφησε τεράστια «τρύπα» σε όλη την αλυσίδα του Τύπου –από τους προμηθευτές και τα περίπτερα έως τους εκδότες– αλλά και 250 εργαζομένους στον δρόμο, συστάθηκε το 1999 «με βασικούς μετόχους μεγάλες εκδοτικές επιχειρήσεις» και «σκοπό της εταιρείας να παρέχει υπηρεσίες διανομής Τύπου για όλους τους τίτλους εφημερίδων, περιοδικών και άλλων εντύπων καθώς και πολυμέσων», όπως έγραφε στην ιστοσελίδα του.
Βασικός μέτοχος της εταιρείας ήταν (είναι) η Πήγασος του Φώτη Μπόμπολα.
Οπως αναφέρεται στην αίτηση πτώχευσης που κατέθεσε η εταιρεία, την τελευταία πενταετία καταγράφηκε μείωση του κύκλου εργασιών της άνω του 50% και εκτίναξη των ζημιών. Χαρακτηριστικά, ο κύκλος εργασιών το 2011 ανήλθε στα 64,1 εκατ. ευρώ, υποχώρησε στα 54 εκατ. ευρώ το 2012, ακολούθως στα 41 εκατ. ευρώ το 2013, αυξήθηκε πρόσκαιρα στα 44 εκατ. ευρώ το 2014, για να κατέλθει στα 40 εκατ. ευρώ το 2015 και ακόμη χαμηλότερα, στα 33,8 εκατ. ευρώ, το 2016.
Πλέον βασικός μέτοχος του πρακτορείου Αργος, που σύμφωνα με τον ισολογισμό του 2015 έχει συσσωρευμένες ζημιές 7.818.203 ευρώ, είναι ο Βαγγέλης Μαρινάκης, με ποσοστό που εκτιμάται άνω του 60%, ενώ συγχρόνως από το ίδιο πρακτορείο, το μοναδικό εν λειτουργία, διακινεί έντυπα και ως εκδότης.
Μάλιστα με κοινή επιστολή τους οι υπουργοί Ψηφιακής Πολιτικής Νίκος Παππάς και Οικονομίας Δημήτρης Παπαδημητρίου έχουν ζητήσει προ τριμήνου γνωμοδότηση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού σχετικά με το επίπεδο λειτουργίας του ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά διανομής Τύπου όταν αυτή μονοπωλείται από μία επιχείρηση, δηλαδή το Αργος. Να σημειωθεί ωστόσο ότι η αυτεπάγγελτη έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού δεν επηρεάζεται από την εν λόγω γνωμοδότηση.
Το τι συμβαίνει στον χώρο της διανομής του Τύπου έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς τα πρακτορεία είναι ακόμη η μόνη πηγή πιστοποίησης της κυκλοφορίας των εφημερίδων και κατά συνέπεια το μοναδικό κριτήριο με το οποίο γίνεται η κατανομή της διαφημιστικής πίτας.
Σύμφωνα με τον νέο νόμο ωστόσο, μέχρι την καταγραφή της κυκλοφορίας των εντύπων με barcode (Μάιος του 2018), τα πρακτορεία Τύπου υποχρεούνται να αποστέλλουν εβδομαδιαίως στη Διεύθυνση Εποπτείας Μέσων Ενημέρωσης του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης αναλυτική κατάσταση ποσοτικών στοιχείων διανομής, επιστροφών και πωλήσεων των περιοδικών και των φύλλων των εφημερίδων, περιοδικού και ημερήσιου Τύπου, όπως αυτά αποτυπώνονται στα έντυπα εκκαθαρίσεων που εκδίδουν προς τις εφημερίδες και τα περιοδικά.
