Η Αλεξάνδρου Σβώλου βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Είναι ένας παράλληλος δρόμος μεταξύ της Τσιμισκή και της Εγνατίας που αρχίζει από την οδό Αγγελάκη απέναντι από τη ΔΕΘ και καταλήγει στο ιερό της Αγίας Σοφίας.
Κατά μήκος της και των πέριξ κάθετων στενών μία φορά τον χρόνο τέτοια εποχή οι κάτοικοί της αφήνουν τις βεράντες και τα μπαλκόνια των πολυκατοικιών τους, κατεβάζουν στον δρόμο καρέκλες και το βραδινό τους φαγητό και στρώνουν ένα τραπέζι από τη μια άκρη της έως την άλλη.
Το Δείπνο της Άνοιξης, όπως αποκαλείται η ετήσια γιορτή των γειτόνων στην Αλεξάνδρου Σβώλου, η οποία γίνεται για πέμπτη συνεχή χρονιά φέτος, δεν είναι απλώς ένα γεύμα που απολαμβάνουν όλοι μαζί στη μέση του δρόμου. Είναι γιορτή που δεν θέλει να ταράξει την κοινή ησυχία της γειτονιάς, αλλά να αναταράξει την γκρίζα πραγματικότητά της· είναι μια αδιάσειστη πολιτική θέση ότι η αλλαγή της ταυτότητας μιας πόλης είναι υπόθεση συλλογική. Πίσω από την ιστορία του Δείπνου της Άνοιξης υπάρχουν τόσο ένα στιβαρό θεωρητικό υπόβαθρο που αφορά την επανοικειοποίηση του δημόσιου χώρου για πολιτιστικές δράσεις και άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής όσο και η μεθοδολογία προς αυτό τον σκοπό.
Από τη Βαρκελώνη στη Θεσσαλονίκη
Πρόκειται για νέο αστικό κίνημα; «Ναι, η ομάδα Πρωτοβουλία Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου, η οποία οργανώνει μαζί με όλους τους γείτονες εδώ και πέντε χρόνια το Δείπνο της Άνοιξης, είναι ένα νέο αστικό κίνημα που βασίζεται στην ιδεολογία των αντίστοιχων νέων αστικών κινημάτων της Ευρώπης, χρησιμοποιεί ως εργαλεία την έρευνα δράσης και τον ακτιβισμό που επιτυγχάνεται μέσω των αστικών πειραμάτων, όπως το δείπνο, και αντιμετωπίζει την πόλη ως εργαστήριο παραγωγής γνώσης» μας απαντά ο Γιώργος Χατζηνάκος, αστικός και πολιτιστικός γεωγράφος και μέλος της πρωτοβουλίας.
Αφορμή για το νέο αυτό αστικό κίνημα στη Θεσσαλονίκη στάθηκε μια φωτογραφία από τη Βαρκελώνη. Όταν ο Γ. Χατζηνάκος, φοιτητής στην Ευρώπη πριν από πεντέμισι χρόνια, μαθαίνει για τις γιορτές γειτονιάς και τα συλλογικά τραπέζια που γίνονται στην Ισπανία, πηγαίνει εκεί, τις βιώνει και στέλνει στον πατέρα του μία φωτογραφία από το Fiestas de Gracia στη Βαρκελώνη με τη σημείωση: «Κοίτα πώς κοινωνικοποιούνται εδώ, στην Ελλάδα δεν θα το κάνανε ποτέ!». Ο πατέρας του του απαντά ότι αυτός θα το κάνει. Οχι από πείσμα για το σχόλιο του γιου του, αλλά από πίστη στις αρχές του.
Οσοι γνώρισαν τον δημοσιογράφο Λάζαρο Χατζηνάκο λένε ότι ήταν άνθρωπος που μέχρι το τέλος της ζωής του –τον περασμένο Απρίλιο– έμεινε πιστός τόσο στο όραμά του για τη δημιουργία άμεσων κοινωνικών δομών αλληλεγγύης και συμμετοχής με επίκεντρο τη βιωματική οικειοποίηση της γειτονιάς όσο και στην πεποίθησή του ότι αν τέτοιες γιορτές όπως τα δείπνα καθιερωθούν, θα αλλάξουν σταδιακά τον τρόπο σκέψης και δράσης των ανθρώπων. Πίστευε σε μια κοινωνία μοντέρνα που όμως θα κρατάει την αθωότητα των παλιών χρόνων, μια κοινωνία που θα βασίζεται στην αλληλοϋποστήριξη των ανθρώπων που κατοικούν σε μια γειτονιά, στον πολιτισμό και στην κοινωνική συνοχή. Ετσι τον Δεκέμβριο του 2013 δημιούργησε την Πρωτοβουλία Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου και την πρώτη μαγιά για τη διοργάνωση του Δείπνου της Ανοιξης.
Περισσότερες πρωτοβουλίες
Πλέον στον πυρήνα της πρωτοβουλίας συμμετέχουν μεταξύ άλλων επιστήμονες και ερευνητές, νέοι άνθρωποι κυρίως, ανθρωπολόγοι, κοινωνιολόγοι, γεωγράφοι, παιδαγωγοί, επικοινωνιολόγοι, αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι. Σύμφωνα με τον Γ. Χατζηνάκο, από τον τρίτο χρόνο άρχισαν να μιλάνε για περισσότερο ακτιβισμό αλλά και να προβληματίζονται σχετικά με το κατά πόσο το δείπνο συμβάλλει στη βιωματική οικειοποίηση της γειτονιάς, μιας και διαρκεί μόνο μία μέρα, και έθεσαν το ερώτημα αν είναι αρκετό – αν και για την προετοιμασία του τα μέλη της πρωτοβουλίας δουλεύουν εντατικά για περίπου πέντε μήνες.
Η Πρωτοβουλία Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου χρόνο με τον χρόνο μεγαλώνει και αποκτά ένα πολύμορφο κράμα μελών και γειτόνων. Τελευταία προχώρησε στη δημιουργία μιας Τράπεζας Μνήμης που αφορά την ιστορία της γειτονιάς και σε ένα δεύτερο πείραμα, τις ενέργειες για ένα Πάρκο Τσέπης. Μια ιδέα που γεννήθηκε μέσα από το εργαστήριο συμμετοχικού σχεδιασμού που οργάνωσε η πρωτοβουλία τον περασμένο Απρίλιο και πλέον περνά από τη θεωρία στην πράξη: ο μέχρι χθες εγκαταλειμμένος χώρος στη συμβολή των οδών Αγαπηνού και Ιωάννου Μιχαήλ σταδιακά μετατρέπεται σε χώρο πρασίνου και τόπο συνάντησης.
Αν ρωτήσει κάποιος τους ανθρώπους που ζουν στην Αλεξάνδρου Σβώλου τι συμβαίνει στη γειτονιά τους, πολλοί θα απαντήσουν αμέσως: «Γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον και γινόμαστε ξανά γειτονιά».
INFO
Στις 20 Ιουνίου στο Πάρκο Τσέπης (Αγαπηνού και Ιωάννου Μιχαήλ) εκδήλωση της Τράπεζας Μνήμης με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από τον σεισμό που έπληξε τη Θεσσαλονίκη στις 20 Ιουνίου 1978 (στις 21.30). Στις 22 Ιουνίου 5ο Δείπνο της Άνοιξης (στις 18.00)