Οφείλουµε να δώσουµε όραµα και προοπτική στα µέλη της κοινωνίας που αισθάνονται παραγκωνισµένα από το σύστηµα. Να τα βοηθήσουµε να βρουν τη χαµένη τους αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση και δύναµη κάτω από τα θεσµικά, κοινωνικά και οικονοµικά συντρίµµια που δηµιούργησαν οι αυταρχικές και µε νεοφιλελεύθερο προσανατολισµό κυβερνήσεις και ενισχύθηκαν από τις αλλεπάλληλες κρίσεις.
Βασικά διακυβεύµατα για µια κοινωνία που θέλει να κινηθεί σε προοδευτική κατεύθυνση είναι:
Κράτος δικαίου Vs κράτος των ισχυρών. Η έλλειψή του αποτελεί τη µεγαλύτερη πληγή του ελληνικού κράτους από τη σύστασή του. Το «δίκαιο» χτίζεται µε βάση τις προσταγές των ισχυρών που επηρεάζουν (όταν δεν ποδηγετούν) τη νοµοθετική εξουσία και η απόδοσή του από τη δικαστική εξουσία αλλά και τα σώµατα ασφαλείας γίνεται όπως τους εξυπηρετεί µέσα από τα κυκλώµατα που ελέγχουν.
Ισχυροί θεσµοί και συµµετοχικές διαδικασίες Vs πελατειακό κράτος. Η έλλειψη ισχυρών και σωστά λειτουργούντων θεσµών (εκτελεστική εξουσία –κυβέρνηση και αυτοδιοίκηση–, νοµοθετική εξουσία, δικαστική εξουσία) θεριεύει το πελατειακό κράτος, αφού ο µόνος τρόπος για να µπορέσει ο πολίτης να εξυπηρετηθεί είναι να ζητήσει διαµεσολάβηση από την εξουσία, ενώ δίνει χώρο λειτουργίας στους παραθεσµούς (οικονοµικοί παράγοντες, εκκλησία, ΜΜΕ). Η τήρηση του κράτους δικαίου απαιτεί ισχυρούς θεσµούς και οι ισχυροί θεσµοί συµβάλλουν στο να υπάρχει κράτος δικαίου.
∆ηµόσιο συµφέρον, δηµόσιοι πόροι & δηµόσιος χώρος Vs ιδιωτικά – επιχειρηµατικά συµφέροντα. Η ενίσχυση της ατοµικότητας σε βάρος της συλλογικότητας έχει οδηγήσει στη χρήση των δηµόσιων πόρων προς ίδιον όφελος από τους ισχυρούς και τους «έξυπνους» και όχι για το κοινό καλό. Οι δηµόσιες πολιτικές αποφάσεις και ενέργειες, η χρήση των δηµόσιων πόρων (δηµόσια περιουσία και δηµόσιο χρήµα) καθώς και του δηµόσιου χώρου οφείλουν να στοχεύουν κατά προτεραιότητα στο κοινό συµφέρον.
Κοινωνικός φιλελευθερισµός & κοινωνικά δικαιώµατα Vs συντηρητική κοινωνία. Ο σεβασµός των κοινωνικών δικαιωµάτων όλων των διαφορετικών οµάδων του πληθυσµού και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων και η ειρηνική συµβίωση όλων αυτών αποτελούν θεµέλιο λίθο της δηµοκρατίας.
Ισχυρή αυτοδιοίκηση Vs συγκεντρωτικό – «επιτελικό» κράτος. Μια προοδευτική διακυβέρνηση οφείλει να δώσει στις τοπικές κοινωνίες τα µέσα ώστε να αποφασίζουν για τα θέµατα που τις απασχολούν και να επικεντρώνεται στον στρατηγικό σχεδιασµό και σε παρεµβάσεις εθνικού χαρακτήρα. Για να αποµακρυνθεί η αυτοδιοίκηση από τις πελατειακές και αναποτελεσµατικές για τους πολίτες πρακτικές χρειάζεται διαφανή λειτουργία και λογοδοσία που ενισχύονται µέσα από εκλογικά συστήµατα απλής αναλογικής και συµµετοχικές διαδικασίες (ενεργοποίηση του τετραπλού έλικα) στη λήψη των στρατηγικών αποφάσεων.
Βιώσιµη ανάπτυξη Vs νεοφιλελεύθερη οικονοµική µεγέθυνση. Η βιώσιµη ανάπτυξη απαιτεί νέο αναπτυξιακό και παραγωγικό µοντέλο που δεν θα έχει αποκλειστικό στόχο τη µεγιστοποίηση των κερδών αλλά θα επιδιώκει:
Μια οικονοµία που θα συνεχίζει να παράγει εµπορεύσιµα και εξαγώγιµα προϊόντα µέσα από µια παραγωγική ανασυγκρότηση που δίνει έµφαση στην ποιότητα και όχι στο φτηνό κόστος παραγωγής που εγκλωβίζει τη χώρα.
Μια κοινωνία που θα έχει ηλικιακή ισορροπία µε παραγωγικό δυναµισµό και δίκαιη κατανοµή του πλούτου, ώστε να ελαχιστοποιηθούν όσοι κινδυνεύουν από φτώχεια και αποκλεισµό.
Ενα περιβάλλον που θα υποστηρίζει την παραγωγή αγαθών (τρόφιµα, νερό κ.λπ.), υπηρεσιών (π.χ. αναψυχής) και µια ποιότητα ζωής (π.χ. καθαρός αέρας).
Η προοδευτική διακυβέρνηση µπορεί να προωθηθεί µέσα από:
Την ανάδειξη των κρίσεων που προκαλεί η συντηρητική νεοφιλελεύθερη διακυβέρνηση και τη διαµόρφωση της εναλλακτικής πολιτικής πάνω στο αφήγηµα της βιώσιµης ανάπτυξης
Την άµεση προσέγγιση της κοινωνίας και ειδικά των νέων µε προοδευτικές λύσεις για τα θέµατα που τους απασχολούν.
*Ο Γιάννης Σπιλάνης είναι ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
Διαβάστε επίσης
ΝΔ: Μετά τη διαγραφή Σαμαρά, τα βλέμματα στην ομιλία Καραμανλή – Τι φοβούνται στο Μαξίμου
Oreshnik: Ο νέος πύραυλος που «σύστησε» η Μόσχα – Το μυστήριο και τα μηνύματα από τη Δύση (Video)