Ένα… γεωτρύπανο προσδοκίας δίνει η ΝΔ στην καθημαγμένη από την ακρίβεια και τα χρέη πάνω στα χρέη ελληνική κοινωνία. Κάνει τους εξορυκτικούς σχεδιασμούς για υδρογονάνθρακες και τις ερευνητικές γεωτρήσεις του μέλλοντος στην Ελλάδα αέρα στα πανιά της. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, έχοντας απορρίψει έρευνες για εξόρυξη φυσικού αερίου, τις επαναφέρει υπό πίεση στον προεκλογικό στίβο. Μπροστά στις επιπτώσεις της οικονομικής και ενεργειακής κρίσης που εντάθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, το Μαξίμου έκανε εξαγγελίες για τους υδρογονάνθρακες σαν να ανοίγει με ένα μεγαλεπήβολο πρότζεκτ μια επικοινωνιακή δίοδο διαφυγής από τη λαϊκή δυσαρέσκεια που προκαλεί η πνιγηρή οικονομική καθημερινότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο η αντιπολίτευση όσο και οι αναλυτές για τα ενεργειακά βλέπουν πίσω από τη στροφή που ακολουθείται στη στρατηγική και από τις αποσπασματικές εξαγγελίες για την εξόρυξη φυσικού αερίου την αποτυχία της πολιτικής της ΝΔ. Και πίσω από το παιχνίδι της επιμονής σε ενεργειακά θέσφατα που μεταμορφώνεται σε πολιτική με παλινωδίες αναδύονται συμφέροντα που εξυπηρετούνται από αποφάσεις ή και από την καθυστέρηση λήψης αποφάσεων.
Χτες ασύμφορη, σήμερα συμφέρουσα
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ουσιαστικά ξεπάγωσε ό,τι η ίδια είχε παγώσει, δηλαδή τον εντοπισμό και την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Μέχρι χτες για τη ρητορική του Μαξίμου ήταν ασύμφορη μια τέτοια προοπτική, όπως ασύμφορη ήταν μέχρι… προχτές κατά τους «γαλάζιους» επιτελείς και η παραγωγή ρεύματος από λιγνίτη. Όπως άλλωστε μέχρι σήμερα εμφανίζονται από το Μέγαρο Μαξίμου μη… αποδοτικές η φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας και η επιβολή πλαφόν στη ρήτρα αναπροσαρμογής στη λιανική τιμή ρεύματος και τη χοντρική τιμή του φυσικού αερίου. Τώρα αναζητά στη χώρα μας αποθέματα φυσικού αερίου που να είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα.
Ξέχασε την άμεση απανθρακοποίηση, άφησε τη βίαιη απολιγνιτοποίηση, περιθωριοποίησε τις περιβαλλοντικές κορόνες, κράτησε στα λόγια την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας –ακόμη περιμένουμε χωροταξικό σχεδιασμό– και πρόβαλε σαν ενεργειακό έπος την αναζήτηση αποθεμάτων υδρογονανθράκων στον ηπειρωτικό χώρο, σε κάποιο σημείο στην Περιφέρεια Ηπείρου και σε πέντε θαλάσσιες περιοχές, εκ των οποίων οι δύο βρίσκονται στο Ιόνιο, οι δύο νοτιοδυτικά της Κρήτης και μία στον Κυπαρισσιακό Κόλπο.
Οχι μία αλλά δύο φορές ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, μία στο πλαίσιο ταξιδιού του στη Σαουδική Αραβία τον Απρίλιο του 2021 και μία στο πλαίσιο συνάντησης με τον Τούρκο πρέσβη στη Νορβηγία τον Φεβρουάριο του 2022, αναφερόταν αρνητικά στην προοπτική εξορύξεων πετρελαίου και φυσικού αερίου στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο και στην ανατολική Μεσόγειο.
Ποιος δεν θυμάται όσα έλεγε σε ομιλία του στο βήμα της 76ης Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του 2021 ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με επίκεντρο την όξυνση της τουρκικής επιθετικότητας; «Εχω ένα όραμα για την ανατολική Μεσόγειο: αντί να συνεχίσουμε τις διαμάχες του προηγούμενου αιώνα για τους υδρογονάνθρακες –ένα αγαθό που χάνει την αξία του–, θα πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να συνεργαστούμε ενάντια στους νέους κοινούς εχθρούς» τόνιζε.
Οι διεθνείς εξελίξεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσαν τριγμούς και στη χώρα μας, που μπαίνει στον χορό της απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, φέρνοντας στο προσκήνιο τις έρευνες για υδρογονάνθρακες με… αστερίσκους.
«Οι κυβερνητικές εξαγγελίες έχουν επικοινωνιακό χαρακτήρα και προεκλογικό άρωμα ανάλογο των εξαγγελιών του 2014 από τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά» επισημαίνει στο Documento ο πρώην διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ Γρηγόρης Στεργιούλης. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρεί ότι προκαλεί ερωτήματα η πρωθυπουργική εξαγγελία για επιτάχυνση των διαδικασιών έρευνας, αποστολή επιστολής στους διεθνείς παραχωρησιούχους και δημιουργία άλλης μιας επιτροπής για παρακολούθηση του έργου. «Ολα τα παραπάνω δεν δικαιολογούν την τριετή κυβερνητική απραξία ούτε θα βοηθήσουν στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης από τα μέλη των διεθνών κοινοπραξιών, όταν μάλιστα υπάρχουν πρόσφατες αλλεπάλληλες δηλώσεις κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών περί εγκατάλειψης της έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο. Είναι ερώτημα κατά πόσο οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες πηγάζουν από μελέτη και αποτελούν στρατηγική επιλογή έρευνας του υποθαλάσσιου πλούτου και πιθανής εκμετάλλευσής του ή γίνονται για κατευνασμό της κοινής γνώμης λόγω των αυξήσεων στις τιμές των ορυκτών καυσίμων», παρατηρεί. Και συμπληρώνει: «Η έρευνα και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της χώρας είναι πολύ σοβαρή εθνικού χαρακτήρα στρατηγική απόφαση που απαιτεί συνέπεια, συνέχεια και σοβαρότητα. Ακόμη και η μη επιλογή του Πατραϊκού, που σύμφωνα με τους έγκυρους γεωφυσικούς επιστήμονες είναι πιθανόν να εμπεριέχει αέριους και υγρούς υδρογονάνθρακες και είναι η πλέον ώριμη προς εξόρυξη περιοχή, προκαλεί εύλογα ερωτηματικά».
Οι συμφωνίες που μπήκαν στο συρτάρι
Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ θυμίζει ότι μεταξύ 2015 και 2018 έγιναν συμφωνίες με μεγάλες διεθνείς εταιρείες (γαλλικές και αμερικανικές κυρίως) για τη χαρτογράφηση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων από το Ιόνιο έως τη νότια Κρήτη, αλλά μετά υπήρξε απραξία. Εξηγεί ότι τα ορυκτά καύσιμα αντιπροσωπεύουν 15 δισ. ευρώ τον χρόνο, το 80% του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας, και προειδοποιεί ότι η ενεργειακή μετάβαση έχει μεγάλο κόστος (ξεπερνά τα 500 δισ. ευρώ για την Ελλάδα έως το 2050) και χρειάζεται να βρεθεί τρόπος ώστε να μην οδηγηθούν τα νοικοκυριά σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας.
Ο Γρ. Στεργιούλης προτείνει, εφόσον βρεθούν οικονομικά αξιοποιήσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, τα έσοδα από αυτά να διοχετευτούν σε ένα ταμείο. Από εκεί πόροι του να αξιοποιούνται για τη στήριξη της κοινωνίας (π.χ. μείωση λογαριασμών μέσω συμψηφισμού αποκτώντας μερίδιο σε μια ενεργειακή κοινότητα που παράγει ενέργεια στην περιφέρεια κ.ά.). Σημειώνει ότι πέρα από την κάλυψη της εγχώριας κατανάλωσης υπάρχει και περιθώριο εξαγωγών, ενώ θεωρεί ότι η ισχυρή παρουσία του δημοσίου αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την οικονομική απόδοση των υδρογονανθράκων (έσοδα), για τη στήριξη της ενεργειακής μετάβασης και για την προστασία του περιβάλλοντος. Ετσι, θεωρεί κρίσιμο να δημιουργηθεί κρατικός φορέας έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.
