Η Χιλή αλλάζει και επίσημα σελίδα. Τριάντα ένα χρόνια μετά την αποχώρηση του δικτάτορα Πινοτσέτ από την εξουσία και την εναλλαγή της Δεξιάς με την Κεντροαριστερά στην κυβέρνηση της Χιλής, ένας 35χρονος αριστερός αναλαμβάνει τα ηνία της χώρας.
Ο Γκαμπριέλ Μπόριτς, είναι ο νέος εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας ο οποίος υποσχέθηκε στην επινίκια ομιλία του, «περισσότερα κοινωνικά δικαιώματα», και ταυτόχρονα πως η κυβέρνηση που θα σχηματίσει θα είναι «δημοσιονομικά υπεύθυνη».
Επικρατώντας με άνεση του αντιπάλου του, του υποψήφιου της άκρας δεξιάς Χοσέ Αντόνιο Καστ, υπόσχεται να μεταμορφώσει τη χώρα προωθώντας για αρχή μείζονα φορολογική μεταρρύθμιση, ώστε να συνεισφέρουν αυτό που τους αναλογεί οι πλουσιότεροι Χιλιανοί –το 1% του πληθυσμού έχει στην κατοχή του το 26,5% του πλούτου, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μιας υπηρεσίας του ΟΗΕ. Παράλληλα, εξαγγέλλει καλύτερη πρόσβαση στην υγεία, στην παιδεία, καθώς και τη δημιουργία νέου συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων, πεδίου που σήμερα βρίσκεται σχεδόν κατά το 100% υπό τον έλεγχο του ιδιωτικού τομέα.
«Θα υπάρξουν περισσότερα κοινωνικά δικαιώματα, όμως θα το κάνουμε παραμένοντας δημοσιονομικά υπεύθυνοι», είπε ο 35χρονος νέος πρόεδρος της χώρας, απευθυνόμενος σε πλήθος δεκάδων χιλιάδων υποστηρικτών του, που πήγαν να τον ακούσουν μετά την ευρεία νίκη του στον δεύτερο γύρο.
Είπε ακόμη ότι θα εναντιωθεί στο άνοιγμα μεταλλείων που «καταστρέφουν» το περιβάλλον, ανάμεσά τους το έργο Dominga, αξίας 2,5 δισεκ. δολαρίων, για την εξόρυξη ατσαλιού, χαλκού και χρυσού.
«Καταστρέφοντας τη φύση καταστρέφουμε τους εαυτούς μας. Δεν θέλουμε άλλες ‘ζώνες θυσίας’, δεν θέλουμε έργα που καταστρέφουν τη χώρα μας, που καταστρέφουν κοινότητες, και παράδειγμα θα αποτελέσει μια περίπτωση που έχει γίνει συμβολική: Όχι στο Ντομίνγκα», είπε.
Η νίκη του Γκαμπριέλ Μπόριτς έγινε δεκτή με ικανοποίηση σε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής, από την Κούβα ως την Αργεντινή, περνώντας από το Μεξικό, τη Νικαράγουα, τη Βενεζουέλα και το Περού.
Ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, ο Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα (Κόμμα Εργαζομένων), που σύμφωνα με δημοσκοπήσεις οδεύει σε ευρεία νίκη το 2022 στην πιθανή αναμέτρησή του με τον πρόεδρο της άκρας δεξιάς Ζαΐχ Μπολσονάρου, δήλωσε «ευτυχής» για τη «νέα νίκη ενός δημοκρατικού και προοδευτικού υποψήφιου στη Λατινική Αμερική μας, για την οικοδόμηση ενός μέλλοντος καλύτερου για όλους μας».
Άνετη νίκη
Σύμφωνα με τα επίσημα τελικά αποτελέσματα, ο Μπόριτς –στα 35 του χρόνια, μόλις είχε συμπληρώσει το ηλικιακό όριο για να είναι υποψήφιος και θα γίνει ο νεότερος αρχηγός του κράτους στην ιστορία της Χιλής– συγκέντρωσε σχεδόν το 56% των ψήφων, έναντι κάπου 44% του κ. Καστ, που αυτοπροβλήθηκε ως πολιτικός κληρονόμος της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ και υποστηρίχθηκε από πρακτικά το σύνολο των δυνάμεων της δεξιάς.
Η συμμετοχή πλησίασε το 55%. Πρόκειται για ιστορικό υψηλό αφότου η ψήφος έπαψε να είναι υποχρεωτική, το 2012.
Στον πρώτο γύρο ήταν 47%. Σε αυτόν, ο Χοσέ Αντόνιο Καστ είχε αναδειχθεί στην πρώτη θέση (27,9% έναντι 25,8% του κ. Μπόριτς), σαγηνεύοντας ιδίως τους κατοίκους των σικ προαστίων του Σαντιάγο και μέρος των λαϊκών στρωμάτων εκτός της πρωτεύουσας, επαναλαμβάνοντας πως είναι ο υποψήφιος «της τάξης, της δικαιοσύνης και της ασφάλειας». Επέμενε πως «αν ο Πινοτσέτ ζούσε ακόμη, εμένα θα ψήφιζε».
Αλλά, με το πρόγραμμά του για το κράτος πρόνοιας, υποσχόμενος τη μεταστροφή μιας χώρας που έχει χαρακτηριστεί εργαστήρι του νεοφιλελευθερισμού στη Λατινική Αμερική, ο Γκαμπριέλ Μπόρις μπόρεσε να τον κερδίσει, συσπειρώνοντας γύρω του τη μεσαία τάξη, κυρίως στο Σαντιάγο.
Ο Χοσέ Αντόνιο Καστ, αναγνωρίζοντας το εκλογικό αποτέλεσμα, ανέφερε μέσω Twitter πως «μόλις έκλεισα το τηλέφωνο με τον Γκαμπριέλ Μπόριτς, τον οποίο συνεχάρην για τον θρίαμβό του. Από σήμερα είναι ο εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής και αξίζει όλο μας τον σεβασμό και την εποικοδομητική συνεργασία. Η Χιλή έρχεται πάντα πρώτη».
Acabo de hablar con @gabrielboric y lo he felicitado por su gran triunfo. Desde hoy es el Presidente electo de Chile y merece todo nuestro respeto y colaboración constructiva. Chile siempre está primero 🇨🇱✌️ pic.twitter.com/AvpBKs0GFT
— José Antonio Kast Rist 🇨🇱 (@joseantoniokast) December 19, 2021
Ξέφρενοι πανηγυρισμοί
Οι κόρνες αυτοκινήτων άρχισαν να ηχούν στους δρόμους της πρωτεύουσας εν είδει πανηγυρισμού όταν ο κ. Καστ αναγνώρισε την ήττα του, ενώ η γιορτή αναμενόταν να κρατήσει όλη νύχτα, καθώς αρκετοί φοβούνταν την επιστροφή του οπαδού αυτού του Πινοτσέτ στην εξουσία.
Ο απερχόμενος πρόεδρος Σεμπαστιάν Πινιέρα, που βρέθηκε αντιμέτωπος με κοινωνικό ξεσηκωμό άνευ προηγουμένου στα τέλη του 2019, συνεχάρη και αυτός μέσω βιντεοδιάσκεψης τον νέο αρχηγό του κράτους, ο οποίος θα αναλάβει τα καθήκοντά του την 11η Μαρτίου.
«Θέλω εσείς και ο λαός να γνωρίζετε πως έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα για να ανέλθω στο ύψος των περιστάσεων αυτής της μεγάλης πρόκλησης και ότι η χώρα μας ζει την καλύτερη ώρα της όταν είμαστε ενωμένοι», είπε ο κ. Μπόριτς, διαβεβαιώνοντας πως θέλει να είναι «πρόεδρος όλων των Χιλιανών».
Ο κ. Πινιέρα απάντησε στον εκλεγμένο πρόεδρο πως «η ιστορία μας διδάσκει ότι όταν διχαζόμαστε και εμπλεκόμαστε σε αδελφοκτόνους πολέμους, τα πράγματα τελειώνουν πάντοτε άσχημα. Όλη η χώρα ελπίζει (…) πως θα έχουμε μια πολύ καλή κυβέρνηση, για τη Χιλή και για τους Χιλιανούς».
Στους δρόμους, η νίκη του άλλοτε ηγέτη των φοιτητών που έγινε γνωστός πρωτοστατώντας στις μαζικές κινητοποιήσεις του 2011 προκάλεσε έκρηξη χαράς.
«Είμαι ευτυχής διότι θα έχουμε πολλές αλλαγές που θα βοηθήσουν τον λαό και την εργατική τάξη, τους ξεχασμένους σε αυτή τη χώρα», είπε ο Λουίς Αστόργα, 58 ετών, εργάτης οικοδομών που βγήκε στον δρόμο να πανηγυρίσει.
«Αυτός ο αγώνας κρατάει πάρα πολλά χρόνια, τον έδωσαν οι γονείς μας, οι παππούδες μας, και θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια σε όλα όσα αντιπροσωπεύει ο Καστ στη Χιλή», είπε η Ντανιέλα, σερβιτόρα, 27 ετών. «Είμαστε εμείς, οι νέοι, που πρέπει να προχωρήσουμε τα πράγματα. Τον πιστεύω, πιστεύω αυτά που λέει», πρόσθεσε, αναφερόμενη στον Γκαμπριέλ Μπόριτς.
«Κλαίω από χαρά. Νικήσαμε τον φασισμό, είναι σαν να ξαναγεννήθηκα. Θα γυρίσω στο σπίτι, θα πάρω αγκαλιά τα παιδιά μου και θα πιω», είπε η Τζένι Ενρίκες, 45 χρονών, εργαζόμενη σε φαρμακείο.
«Οι νέοι κατάλαβαν πως τα πράγματα έπρεπε να αλλάξουν και ότι ένας υποψήφιος όπως ο Χοσέ Καστ ήταν πολύ επικίνδυνος. Οι νέοι βγήκαν στον δρόμο και έδειξαν πως έχουν αιτήματα που πρέπει να ικανοποιηθούν», είπε ο Πέδρο Καρμπαγέδα, 19 χρονών, φοιτητής νομικής.
«Τα καταφέραμε!» είπε με δάκρυα στα μάτια η Πάολα Φερνάντες, 39 χρονών, σφίγγοντας στην αγκαλιά της την κόρη της.
Ο ξεσηκωμός του 2019 εναντίον των οικονομικών ανισοτήτων οδήγησε στο δημοψήφισμα με το οποίο εγκρίθηκε η αναθεώρηση του Συντάγματος, κληρονομιάς της δικτατορίας, που βρίσκεται το τρέχον διάστημα σε εξέλιξη.
Η Λουκρέσια Κορνέχο, 72 ετών, εργαζόμενη σε ραφείο, είπε πως θέλει ο Γκαμπριέλ Μπόριτς να κάνει πράξη τις δεσμεύσεις του να μειώσει τις ανισότητες στην εκπαίδευση, στην υγεία, στις συντάξεις. «Αυτό που θέλω να δω είναι ισότητα (…) δικαιοσύνη στην παιδεία, στην υγεία, στους μισθούς, στις συντάξεις. Θέλω αληθινή αλλαγή».
«Μπορούμε τώρα να γυρίσουμε τη σελίδα του σκοτεινού, επιζήμιου, καταχρηστικού μοντέλου που ωφελούσε μόνο μια μικρή μειοψηφία», είπε ο 54χρονος επιχειρηματίας Χόρχε Βαλδίβια.
Ο Μιγκέλ Άνχελ Λόπες, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Χιλής, προειδοποιεί ωστόσο πως ο Μπόριτς έχει μπροστά του μια δύσκολη θητεία και θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί με την αντιπολίτευση, καθώς στο Κογκρέσο καμία πλευρά δεν έχει την πλειοψηφία.
«Πρέπει να προσπαθήσει να βάλει τέλος στην αβεβαιότητα. Πολλά θα εξαρτηθούν από το τι θα πει, ποιους θα διορίσει (στην κυβέρνηση) και ποιες αποφάσεις θα πάρει. Όλη η προσοχή των διεθνών επενδυτών είναι πλέον στραμμένη πάνω του».
