Μιλάει στο Documento η Πρισίλα Κλεμεντίνο, ηγετικό στέλεχος του κινήματος γυναικών που δημιούργησαν το δημοφιλές hashtag #elenao (όχι αυτόν) για να ανακόψουν τον ακροδεξιό προεδρικό υποψήφιο Ζαΐρ Μπολσονάρο
Η δημοσκοπική πρωτιά του ακροδεξιού, πρώην στρατιωτικού, νοσταλγού της χούντας (1964-1985), ομοφοβικού, ρατσιστή και οικονομικά νεοφιλελεύθερου Ζαΐρ Μπολσονάρο ενόψει των προεδρικών εκλογών που διεξάγονται σήμερα στη Βραζιλία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη δημοκρατία στη μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη (210 εκατομμύρια κάτοικοι) χώρα της Λατινικής Αμερικής.
«Εδώ ζούμε ένα συνεχές πραξικόπημα» λέει μιλώντας αποκλειστικά στο Documento η πολιτική ακτιβίστρια Πρισίλα Κλεμεντίνο, freelance δημοσιογράφος, μεταφράστρια, μόνη μητέρα και στέλεχος του βραζιλιάνικου κινήματος LGBTQI. «Το σημερινό πολιτικό σκηνικό είναι αποτέλεσμα αυτού του πραξικοπήματος, το οποίο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Ξεκίνησε με την καθαίρεση της προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ, τη συκοφάντηση και σύλληψη του προέδρου Ιγκνάσιο Λούλα ντα Σίλβα, τη χειραγώγηση των ΜΜΕ, τη νομοθετική εκτροπή. Και μπορεί να ολοκληρωθεί μετά τις εκλογές. Για μας το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς γίνονται πηγή και πομπός μη διαχειριζόμενων πληροφοριών. Το κύριο μέτωπο ενάντια στον Ζαΐρ Μπολσονάρο συγκροτείται από εκατομμύρια γυναίκες ψηφοφόρους. Δημιουργήσαμε το hashtag #elenao (#nothim – #όχι αυτόν) και βγήκαμε μαζικά στους δρόμους για να εμποδίσουμε την εκλογή του. Πρόκειται για την υπεράσπιση της δημοκρατίας μας, της ζωής των γυναικών, των μαύρων, των ατόμων LGBTQI, των νέων και των εργαζομένων. Πρέπει να αγωνιστούμε, να μην υποχωρήσουμε» μας λέει.
Ποια είναι τα μεγάλα ζητήματα που θα αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση;
Είμαστε χώρα με εύθραυστη δημοκρατία ύστερα από 20 χρόνια στρατιωτικής δικτατορίας. Η χούντα άφησε επικίνδυνα σημάδια στην κουλτούρα μας και οδηγεί σε μια προβληματική δημοκρατία. Εχουμε μια ακραία Δεξιά, εξαιρετικά συντηρητική και πολύ ισχυρή. Βρίσκεται σε όλες τις σφαίρες της εξουσίας και έχει μεγάλη πολιτική επιρροή. Ολες οι βασικές δημόσιες υπηρεσίες και ακόμη ένα τμήμα του ιδιωτικού τομέα βρίσκονται σε σοβαρή κρίση και αποτελούν προτεραιότητα για την επόμενη κυβέρνηση. Αυτά είναι συνέπεια της διαφθοράς που μας πλήττει, η οποία επιδεινώθηκε μετά το πολιτικό πραξικόπημα κατά της προέδρου Ρούσεφ. Η δημόσια ασφάλεια είναι αναμφισβήτητα επείγουσα υπόθεση, αλλά χρησιμοποιείται ως επικίνδυνη «πολιτική σημαία» από την ακροδεξιά με αναφορές σε λύσεις με τη βοήθεια του στρατού. Αποτέλεσμα όλων αυτών στο σημερινό πλαίσιο είναι μια τρομακτική πόλωση του πληθυσμού. Αριστερά και δεξιά ενεργούν σαν παρατάξεις σε πόλεμο και απειλούν ισχυρά τη δημοκρατία μας. Η σοβαρή κρίση των δημόσιων υπηρεσιών και αυτή η εθνική πολεμική ένταση είναι τα βασικά ζητήματα για την επόμενη κυβέρνηση.
Τόσο ο Λούλα όσο και η Ρούσεφ έχασαν την εξουσία με πλάγιο τρόπο. Ποια είναι η πραγματική εντύπωση του κόσμου για αυτούς;
Και οι δύο είναι εξαιρετικά σημαντικοί πολιτικοί για την ανάπτυξη της Βραζιλίας. Η πολιτική τους ήταν επικεντρωμένη στην πλειονότητα του πληθυσμού και στους «άθλιους». Εδωσαν βάρος στην επιστήμη, στον πολιτισμό, στο περιβάλλον, θέματα που σπάνια προσέχει κάποιος στη χώρα μας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σε ορισμένες περιοχές της Βραζιλίας, αυτό που επείγει είναι οι βασικές υπηρεσίες όπως η παροχή πόσιμου νερού, η κεντρική αποχέτευση, η στέγαση – και η πιο επείγουσα από όλους: η τροφή. Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που πεθαίνουν από πείνα στη Βραζιλία. Οι κυβερνήσεις του Λούλα και της Ρούσεφ βελτίωσαν την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά ήρθαν αντιμέτωποι με τα συμφέροντα των ελίτ και της παραδοσιακής εξουσίας τους. Ενορχηστρώθηκε μια μεγάλη εθνική συμφωνία όχι μόνο για να ρίξει τις κυβερνήσεις τους, αλλά και για να καταστρέψει τη δημόσια εικόνα και των δύο.
Η διαφθορά είναι τόσο εγγενής στην κουλτούρα και την πολιτική μας, ώστε ο καθένας εύκολα μπορεί να πιστέψει ότι για να φτάσει ένας πολιτικός στην εξουσία έχει κάνει ύποπτες συμμαχίες και έχει εισπράξει λεφτά. Ωστόσο υπάρχουν και εκείνοι που ξεπερνούν τα σκοτεινά, οπισθοδρομικά συμφέροντα, που είναι πιστοί στο σύνταγμά μας, στα δικαιώματα που έχουν ήδη κατακτηθεί. Αντίθετα από ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό, όπου ο Λούλα και η Ρούσεφ έχουν χάσει το κύρος τους, πιστεύω ότι ο κόσμος στη Βραζιλία τους βλέπει ακόμη ως μεγάλους πολιτικούς ηγέτες.
Πώς βλέπει η πλειονότητα του κόσμου τον Ζαΐρ Μπολσονάρο;
Ο Μπολσονάρο και ο Τραμπ ξεκίνησαν σαν αστείες περιπτώσεις υπερασπιζόμενοι παράλογες ιδέες. Ομως με αμφιλεγόμενες δηλώσεις, ρατσιστική, ομοφοβική, σεξιστική ρητορική, έμφαση στη στρατιωτική δικτατορία, στα βασανιστήρια, στη βία και υπερασπιζόμενος την οπλοκατοχή, ο Μπολσονάρο κατέκτησε τα υπερσυντηρητικά στρώματα του πληθυσμού, όσους αρνούνται τον διάλογο. Ο Μπολσονάρο παρουσιάζεται σαν υπερασπιστής της παραδοσιακής βραζιλιάνικης οικογένειας, σαν Μεσσίας που θα κάνει τη Βραζιλία μια χώρα απαλλαγμένη από ληστές και δολοφόνους. Οσοι δεν τον υποστηρίζουν τον θεωρούν φορέα εξαιρετικά επικίνδυνων ιδεών, μια πραγματική απειλή για τη δημοκρατία μας. Με την υποστήριξη όλων των στρατιωτικών και της οικονομικής ελίτ δήλωσε πολλές φορές ότι δεν θα δεχτεί ένα αρνητικό για τον ίδιο αποτέλεσμα στις εκλογές. Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο αντιπροσωπεύει την οπισθοδρόμηση στο πιο σκληρό της πρόσωπο.
Πέντε υποψήφιοι, πέντε πολιτικές
Ζαΐρ Μπολσονάρο – Κοινωνικό Φιλελεύθερο Κόμμα (28%)
Χουντικός και ψευτοαντισυστημικός
Ο 62άχρονος πρώην αξιωματικός του στρατού είναι το κεντρικό πρόσωπο αυτών των εκλογών και αναμένεται να έρθει πρώτος στον πρώτο γύρο. Οι θέσεις του προκαλούν μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης, αλλά παρασύρουν στον λαϊκισμό ένα άλλο. Λέγεται ότι ο ένας στους τέσσερις Βραζιλιάνους τον αγαπά και οι άλλοι τρεις των μισούν. Δηλώνει εχθρός της Αριστεράς και των ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, έχει ταχθεί υπέρ της οπλοφορίας «για να μπορεί ο καθένας να προστατεύσει τον εαυτό του», του χημικού ευνουχισμού των βιαστών και της απαγόρευσης αναφοράς στην ομοφυλοφιλία στα δημοτικά σχολεία. Νοσταλγεί τη δικτατορία και δηλώνει «αντισυστημικός» αλλά η οικονομική του ατζέντα περιλαμβάνει κλασικές νεοφιλελεύθερες συνταγές υπέρ των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων, καθώς και συρρίκνωση του δημόσιου τομέα.
Φερνάντο Χαντάντ – Κόμμα Εργατών (16%)
Τελευταία στιγμή αντί για τον Λούλα
Πήρε το χρίσμα του υποψηφίου από το Εργατικό Κόμμα μόλις πριν από 20 ημέρες, μετά την τελεσίδικη απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου να απαγορεύσει τη συμμετοχή στις εκλογές στον πρώην πρόεδρο της χώρας Λούλα ντα Σίλβα. Ο Χαντάντ είναι 55 ετών, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο και κατάγεται από οικογένεια ορθοδόξων χριστιανών του Λιβάνου. Εχει διατελέσει υπουργός Παιδείας από το 2005 έως το 2012, σε κυβερνήσεις τόσο του Λούλα όσο και της Ντίλμα Ρούσεφ και την τετραετία 2013-2017 ήταν ο δήμαρχος του Σάο Πάολο. Τον Οκτώβριο του 2016 διεκδίκησε τη θέση του προέδρου του Εργατικού Κόμματος αλλά συνετρίβη στις εσωκομματικές εκλογές.
Τσίρο Φερέιρα Γκόμεζ – Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (13%)
Σοσιαλδημοκράτης παλαιάς κοπής
Πολιτικός τρίτης γενιάς καθώς με την πολιτική είχαν ασχοληθεί ο πατέρας και ο παππούς του. Ασκεί τη δικηγορία, διδάσκει νομική σε τρία πανεπιστήμια της χώρας και έχει γράψει βιβλία για δημοσιονομικά και φορολογικά ζητήματα. Κινείται στον χώρο της κεντροαριστεράς, έχει διατελέσει δήμαρχος στη Φορταλέζα, κυβερνήτης στην πολιτεία της Κεάρα και υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Ιταμάρ Φράνκου (1992–1995). Στη θητεία του εφαρμόστηκε με επιτυχία ειδικό οικονομικό σχέδιο (Plano Real) που είχε στόχο την αναχαίτιση του υπερπληθωρισμού. Επίσης έχει συμμετάσχει και σε κυβέρνηση του Λούλα ως υπουργός Εθνικής Ενσωμάτωσης. Εχει επικρίνει δημόσια τις προσπάθειες σπίλωσης του ονόματος της πρώην προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ για διαφθορά και των διώξεων που έχουν ασκηθεί κατά του Λούλα.
Τζεράλντο Αλκμίν – Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (9%)
Ιδιωτικοποιήσεις και περικοπές
Παρά τον τίτλο του, το Σοσιαλδημοκρατικό είναι το βασικό δεξιό κόμμα της Βραζιλίας. Ο Αλκμίν είναι γιατρός ακτινολόγος και υπήρξε ο νεότερος σε ηλικία δήμαρχος στη Βραζιλία όταν το 1977, σε ηλικία 25 ετών, εκλέχθηκε στην πόλη Πιντομονχανγκάμπα όπου γεννήθηκε. Διετέλεσε τρεις φορές βουλευτής με κεντροαριστερά κόμματα και το 1988 έκανε δεξιά στροφή: ήταν από τους συνιδρυτές του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Εκλέχθηκε κυβερνήτης του Σάο Πάολο το 1998 και το 2002. Σε συνεργασία με χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και μέσω ιδιωτικοποιήσεων δημόσιων και κρατικών επιχειρήσεων, επένδυσε μεγάλα ποσά σε προγράμματα υγείας και εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα μείωσε κατά 3% τα κονδύλια για τη μισθοδοσία των τοπικών δημόσιων υπαλλήλων.
Μαρίνα Σίλβα – Κόμμα της Βιωσιμότητας (7%)
Δασκάλα, μαρξίστρια και οικολόγος
Τη Σίλβα οι Βραζιλιάνοι την αποκαλούν απλώς «Μαρίνα». Θέτει υποψηφιότητα για τρίτη φορά για τη θέση της προέδρου της χώρας. Στις προεδρικές εκλογές του 2010, που ήταν η πρώτη φορά, συγκέντρωσε ποσοστό 19% και ήρθε τρίτη στον πρώτο γύρο. Με μακρά πορεία στα κόμματα της Αριστεράς, αυτήν τη φορά υποστηρίζεται από το κόμμα που ίδρυσε η ίδια πριν από πέντε χρόνια. Εχει έντονη δράση σε κινήματα της οικολογίας και είναι υπέρ των γηγενών πληθυσμών της χώρας. Είναι δασκάλα, συνδικαλίστρια και από τα ηγετικά στελέχη της μαρξιστικής ομάδας του Εργατικού Κόμματος που αποχώρησε το 1988. Εχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία για τη δράση της σε οικολογικά ζητήματα.
Βασίλειο διαφθοράς και βίας
«Είναι οι πιο κρίσιμες εκλογές στην ιστορία της Βραζιλίας» γράφει η βρετανική εφημερίδα «Guardian». Οι Βραζιλιάνοι καλούνται να εκλέξουν πρόεδρο δημοκρατίας, 27 κυβερνήτες πολιτειών, 54 γερουσιαστές και 1.600 βουλευτές. Δεύτερος γύρος, με μονομαχία των δύο προπορευόμενων υποψήφιων προέδρων θα διεξαχθεί, εφόσον χρειαστεί, στις 28 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με ξένους αναλυτές, δύο είναι τα στοιχεία που θα παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην απόφαση των περισσότερων Βραζιλιάνων για το πρόσωπο και το κόμμα που θα ψηφίσουν: η πανταχού παρούσα διαφθορά και η ανεξέλεγκτη εγκληματικότητα.
Η χώρα είναι βασίλειο διαφθοράς και βίας. Οι μίζες και η διασπάθιση δημόσιου χρήματος είναι σχεδόν ενδημικά φαινόμενα στη χώρα όπου κάθε βράδυ στα δελτία ειδήσεων εκατομμύρια πολίτες παρακολουθούν σίριαλ αποκαλύψεων, μακροχρόνιων δικαστικών διώξεων και τηλεφωνικών υποκλοπών, ενώ πολλοί επιχειρηματίες και πολιτικοί κάθε διαμετρήματος έχουν καταλήξει στη φυλακή.
Μόνο κατά τη διάρκεια του 2017 έγιναν 63.880 δολοφονίες. Η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας είναι ένα από τα βαριά χαρτιά του ακροδεξιού Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο οποίος υπόσχεται χαλάρωση των νόμων περί πυροβόλων όπλων και ακόμη περισσότερη αστυνομική καταστολή.
