Τα οικολογικά αφηγήματα έχουν πληθύνει, αλλά οι υποσχέσεις για οικολογικές πολιτικές δεν υλοποιήθηκαν και ο πλανήτης οδεύει στην καταστροφή
«Ο πλανήτης δέχεται επίθεση. Η ανθρωπότητα έχει ξεκινήσει πόλεμο εναντίον της φύσης. Αυτό είναι αυτοκτονικό». Με αυτά τα λόγια ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες περιέγραψε στις αρχές Δεκεμβρίου την κρισιμότητα της κατάστασης του πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, σε μια προσπάθεια να αφυπνίσει επιχειρηματίες και πολιτικούς.
Παρά το γεγονός πως τα απανωτά lockdown εξαιτίας της Covid-19 συνέβαλαν κατά περιόδους στο να μειωθεί ελαφρώς το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, το 2020 είναι η τρίτη θερμότερη χρονιά που έχει ποτέ καταγραφεί, με τη θερμοκρασία του πλανήτη να βρίσκεται 1,28 βαθμό Κελσίου πάνω από τις θερμοκρασίες της προβιομηχανικής εποχής και με έναν ιό που μεταπήδησε από τα ζώα να απειλεί την ανθρωπότητα.
Τα έντονα καιρικά φαινόμενα ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής ήταν εμφανή για ακόμη μια χρονιά στον πλανήτη. Οι έντονες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες κατέκλυσαν μεγάλες περιοχές της Αφρικής και της Ασίας, ενώ στον Ατλαντικό Ωκεανό καταγράφηκε ρεκόρ καταιγίδων. Η θερμοκρασία αυξήθηκε ακόμη και στις πιο κρύες περιοχές, με το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και το οξείδιο του αζώτου να φτάνουν σε νέα υψηλά φέτος.
Η Διεθνής Ενωση Προστασίας της Φύσης διαπίστωσε σε έκθεσή της ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί το ένα τρίτο των περιοχών φυσικής κληρονομιάς του πλανήτη. Στην Αυστραλία οι φονικές πυρκαγιές που ξέσπασαν τον περασμένο Ιούλιο κατακαίγοντας εκατομμύρια στρέμματα γης και ζώα επηρέασαν πάνω από το 80% της περιοχής των Γαλάζιων Ορέων και περισσότερο από το 50% των τροπικών δασών Γκοντουάνα. Ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Υφαλος, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, υπέστη σοβαρή λεύκανση για τρίτη φορά φέτος. Ισχυρό πλήγμα δέχτηκε και το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, το οποίο διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στον έλεγχο της κλιματικής αλλαγής. Η αποψίλωσή του στη Βραζιλία έφτασε το 2020 στο υψηλότερο επίπεδό εδώ και δώδεκα χρόνια, με τον ακροδεξιό πρόεδρο της χώρας Ζαΐρ Μπολσονάρο να συνεχίζει να δείχνει αδιαφορία.
Στις επιχειρήσεις η μεγαλύτερη ευθύνη
Ποιος είναι υπεύθυνος όμως για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής; Ερευνα του Πανεπιστημίου Γέιλ έδειξε ότι οι επιχειρήσεις φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη. Οι περισσότερες ωστόσο δεν δείχνουν πρόθυμες να συμβάλουν στη βελτίωση του κλίματος. Το 2015 πάνω από 190 χώρες υπέγραψαν τη Συμφωνία του Παρισιού, με την οποία δεσμεύονταν να περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Τα τελευταία 30 χρόνια όμως όχι μόνο δεν έχει μειωθεί, αλλά έχει παρουσιάσει αύξηση κατά 40%. Αν και ορισμένες εταιρείες τάσσονται δημοσίως υπέρ της κλιματικής αλλαγής και της πράσινης ανάπτυξης, ταυτόχρονα ασκούν πιέσεις μέσω ενώσεων για το ακριβώς αντίθετο.
Οι περισσότερες χώρες με υψηλή εκπομπή αερίων υποσχέθηκαν στις αρχές του έτους να τις μηδενίσουν έως τα μέσα του αιώνα. Κίνα, Βρετανία και Καλιφόρνια ανακοίνωσαν ότι θα σταματήσουν την πώληση αυτοκινήτων με κινητήρες βενζίνης και ντίζελ στα επόμενα 10-15 χρόνια, ωθώντας τις εταιρείες να κατασκευάσουν περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δήλωσε ότι τα πράσινα μέτρα θα βοηθήσουν στην ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Οι δεσμεύσεις τους όμως έμειναν στα λόγια και οι G20 έχουν επενδύσει τελικά περισσότερα χρήματα για την παραγωγή και κατανάλωση ορυκτών καυσίμων (233 δισ. δολάρια) παρά για την ενίσχυση της πράσινης ενέργειας (146 δισ. δολάρια). «Οι εκπομπές είναι 62% υψηλότερες τώρα απ’ ό,τι όταν ξεκίνησαν οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα το 1990» σύμφωνα με τον Γκουτέρες.
Ακόμη και στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία και άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης που στηρίζονται στη βιομηχανία του άνθρακα πρόβαλαν ισχυρή αντίσταση στο αίτημα για μείωση των εκπομπών ρύπων.
Χάσμα γενεών για το περιβάλλον
Τα τελευταία δύο χρόνια η φωνή της Σουηδέζας ανήλικης ακτιβίστριας Γκρέτα Τούνμπεργκ ακούγεται όσο καμία άλλη για την προστασία του πλανήτη. Με τον δυναμισμό και το πείσμα της έχει καταφέρει να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει μια ολόκληρη γενιά που μάχεται για την κλιματική αλλαγή. Η ανησυχία όμως για το μέλλον του πλανήτη δεν αγγίζει όλους το ίδιο. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε φέτος για τη διάσκεψη των δημάρχων των ΗΠΑ φαίνεται να έχει δημιουργηθεί ένα χάσμα γενεών. Ενα συντριπτικό 80% νέων ηλικίας 18 έως 29 ετών θεωρεί την κλιματική κρίση «μεγάλη απειλή». Αντίθετα, η ανησυχία δεν είναι το ίδιο έντονη μεταξύ των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας.
«Μπορώ να δω ξεκάθαρα αυτό το χάσμα. Οι γονείς μου είναι απολιτικοί ενώ η γιαγιά μου έχει εχθρική στάση απέναντι στο θέμα» επισημαίνει η 17χρονη Λίλι Γιάροζ.
Ενώ ο Τραμπ κατά τη θητεία του απέρριψε δεκάδες κανονισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος, βγάζοντας τις ΗΠΑ ακόμη και από τη συμφωνία για το κλίμα, ο Τζο Μπάιντεν από την άλλη δεσμεύτηκε να προωθήσει ένα σχέδιο 2 δισ. δολαρίων για τη δημιουργία ενός δικτύου 100% καθαρής ενέργειας μέσα σε 15 χρόνια. Την ίδια ώρα οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 55% μέχρι το 2030, με την ελπίδα πως αυτήν τη φορά τα λόγια θα γίνουν και πράξη.
