Το να χαρακτηρίζει κάποιος τις σχέσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) Γιάννη Στουρνάρα ως σχέσεις που απορρέουν από τους θεσμοθετημένους ρόλους τους είναι υποκρισία.
Ο Ι. Στουρνάρας αντιμετωπιζόταν έως σήμερα από το Μέγαρο Μαξίμου ως πολιτικός αντίπαλος που ξέχασε να αφήσει στην άκρη την ιδεοληψία και την αντιπαλότητα όταν ανέλαβε διοικητής της ΤτΕ, με αποτέλεσμα να προκαλεί προβλήματα αν και κατέχει μια θέση από την οποία μάλλον θα έπρεπε να τα επιλύει. Τα πράγματα όμως έχουν αλλάξει πλέον. «Ο άνθρωπος που είχε ως μέντορα τον Γιάννο Παπαντωνίου» λένε, «είτε επειδή θέλει μια Ελλάδα όπως αυτή που ορματίστηκε ο μέντοράς του είτε επειδή μισεί την κυβέρνηση της Αριστεράς είτε γιατί ισχύουν πιο πονηρά πράγματα, έχει προχωρήσει από το απλό σαμποτάρισμα της κυβέρνησης σε καθαρό πραξικόπημα και δημιουργία παραθεσμικού κέντρου που ασκεί εξουσία ή και πιέσεις». Σύμφωνα με τους πολιτικούς κατήγορους του Στουρνάρα, σκοπός του είναι να αλώσει τις ελληνικές τράπεζες, να ορίσει τις διοικήσεις τους, και σίγουρα να μην περιοριστεί στον ρόλο που προβλέπει το καταστατικό της ΤτΕ, σύμφωνα με το οποίο ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της χώρας συνεπικουρεί την κυβερνητική οικονομική πολιτική.
Το δείπνο, ο «υπάλληλος» και τα φιλέτα…
Ως πρόσφατα υπήρχε σχεδόν η βεβαιότητα πως ο Γιάννης Στουρνάρας, επειδή θέλει να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη, σε απλή διατύπωση πρωθυπουργός δηλαδή, κινείται με κεκτημένη ταχύτητα και με καύσιμο αυτήν του τη φιλοδοξία. Η δημοσιοποίηση μάλιστα από «Το Βήμα» ότι στις 13 του περασμένου Ιουνίου ο Ι. Στουρνάρας κλήθηκε σε μυστικό δείπνο που διοργάνωσε ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος, με παρόντες τους Κώστα Σημίτη, Θόδωρο Πάγκαλο, Αννα Διαμαντοπούλου, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Τάσο Γιαννίτση και Γιώργο Φλωρίδη, προκειμένου να προετοιμαστεί για πρωθυπουργός, ενέτεινε αυτή την πεποίθηση. Στο συγκεκριμένο δείπνο, ο Πάγκαλος φέρεται να είπε στον Στουρνάρα «ή θα γίνεις πρωθυπουργός ή θα παραμείνεις υπάλληλος για πάντα». Δεν διευκρινίστηκε τι εννοούσε ο Πάγκαλος αποκαλώντας τον Στουρνάρα «υπάλληλο» , αλλά το συμπέρασμα ήταν πως κάποιοι επένδυαν στην πολιτική φιλοδοξία του. Με αυτή την έννοια, και αφού ο διοικητής της ΤτΕ δεν διέψευσε ούτε το δείπνο ούτε κατ’ επέκταση τη φιλοδοξία του, η κυβέρνηση αντιμετώπιζε τον Στουρνάρα ως έναν φιλόδοξο σαμποτέρ που προσβλέπει, αν δεν δημιουργεί, μια επόμενη μαύρη μέρα, στην οποία θα εμφανιστεί ως σωτήρας.
Από τα μέσα Αυγούστου όμως, πληροφορίες που φτάνουν από τις Βρυξέλλες θέλουν τον Γιάννη Στουρνάρα να σχετίζεται με ένα παραθεσμικό διευθυντήριο –στη γλώσσα των αγορών μπορεί να χαρακτηριστεί αθώα λόμπι– που λειτουργεί με στόχο τις ελληνικές τράπεζες. Σκοπός του διευθυντηρίου είναι η παράδοσή τους σε συγκεκριμένα συμφέροντα τα οποία ουδόλως τα ενδιαφέρει η ομαλή χρηματοπιστωτική λειτουργία. Οι πραγματικές βλέψεις αφορούν την τεράστια περιουσία των τραπεζών, τα φιλέτα που είτε έχουν στην κατοχή τους είτε θα αποκτήσουν μέσα από τη διαδικασία κατασχέσεων για τα «κόκκινα» δάνεια. Ποιος θα πάρει αυτά τα φιλέτα, σε εξευτελιστικό αντίτιμο, είναι το πραγματικό ζητούμενο.
Μπορεί κάποιος να κατηγορήσει τον Ι. Στουρνάρα για συνειδητή συμμετοχή σε αυτό το βρόμικο σχέδιο; Φυσικά και όχι. Πρέπει όμως ο ίδιος να εξηγήσει, λένε μέλη της κυβέρνησης, τον υπερβάλλοντα ζήλο που επιδεικνύει για το ποιες θα είναι οι διοικήσεις των τραπεζών, για κάτι δηλαδή για το οποίο λόγο και ευθύνη έχουν το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (ΕΕM).
Ο Σόιμπλε και ο Yannis που έγινε «trust me, trust me»
Η σχέση του Γιάννη Στουρνάρα με τον αρχηγό της γερμανικής οικονομίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι όχι μόνο γνωστή αλλά και διαφημισμένη από τον ίδιο τον Στουρνάρα. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας υπήρξε πλήρως ευθυγραμμισμένος με τις επιταγές του Σόιμπλε, σε βαθμό παρεξηγήσεως. Μάλιστα, λέγεται ότι η σύμπνοια των δύο, εν αγνοία της Ανγκελα Μέρκελ, προκάλεσε τη δυσφορία της καγκελαρίου. Το 2013, όπως έχει ομολογήσει ο ίδιος ο Στουρνάρας σε συνέντευξή του, η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ τον ενημέρωσε πως το Ταμείο θα ήθελε να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και γι’ αυτό του ζήτησε να το θέσει ως θέμα η Ελλάδα. Ο Στουρνάρας, αντί να αξιοποιήσει την ευκαιρία που έδινε στη χώρα η Λαγκάρντ και να εκμεταλλευτεί τις αντιθέσεις των δανειστών, κάρφωσε το σχέδιο στον Σόιμπλε, ο οποίος του είπε το παροιμιώδες πλέον «forget it, Yiannis» (ξέχνα το, Γιάννη).
Εναν χρόνο μετά, στις 3 Δεκεμβρίου 2014, ο Στουρνάρας με δήλωσή του πως φοβάται «ότι θα προκύψει πρόβλημα ρευστότητας» δημιούργησε την πρώτη φυγή καταθέσεων, λειτουργώντας εκ των πραγμάτων στο πιεστικό πλαίσιο που ήθελαν οι δανειστές και όχι η κυβέρνηση. Τον Δεκέμβριο του 2015, ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ συμπλήρωσε την απειλή, αφήνοντας να διαρρεύσει πως αν η κυβέρνηση Τσίπρα επέμενε σε σκληρές διαπραγματεύσεις για το μνημόνιο θα έκλεινε τις τράπεζες.
Ο θεσμικός ρόλος του Γιάννη Στουρνάρα απαιτεί λιγότερες δηλώσεις-παρεμβάσεις, επιμένουν Ελληνες τραπεζίτες, και μεγαλύτερη στήριξη όχι απαραίτητα στην κυβέρνηση αλλά σε κεντρικές πολιτικές αποφάσεις που αφορούν την οικονομία. Ο Στουρνάρας επιμένει να κάνει καθημερινά δηλώσεις στις οποίες, αφού εντοπίσει θεωρητικά τις ανάγκες συναίνεσης και τη σταθερότητα στην οικονομία, προσθέτει ένα «όμως», το οποίο ακολουθεί συνήθως μια επίθεση στην κυβέρνηση. Τον Μάιο του 2016, σε ομιλία του στο London School of Economics, επιτέθηκε στον Γιάνη Βαρουφάκη και στον Νίκο Θεοχαράκη καταλογίζοντάς τους πως με τη διαπραγμάτευσή τους έφεραν το τρίτο μνημόνιο με κόστος 86 δισ. ευρώ. Το επιχείρημα αυτό του «κόστους Βαρουφάκη» είναι πλέον συνήθης αφήγηση για την αντιπολίτευση, για την οποία ο Γιάνης Βαρουφάκης απαίτησε αποδείξεις από τον Στουρνάρα.
Τέτοιες δηλώσεις και αντιπολιτευτικές τακτικές είναι παρακινδυνευμένες και σίγουρα άγνωστες μέχρι σήμερα ως συμπεριφορές κεντρικών τραπεζιτών στην Ευρώπη.
Η εξωτερική επιθετικότητα ωστόσο του Γιάννη Στουρνάρα εκφράζεται μόνο σε ομιλίες. Στις προσωπικές επαφές με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα κρατά χαμηλούς τόνους. Ενα από τα ανέκδοτα που κυκλοφορούν στο Μέγαρο Μαξίμου είναι το «trust me, trust me» (εμπιστεύσου με, εμπιστεύσου με) που αντιστοιχεί, όπως λένε, σε φράση που συνηθίζει να λέει όποτε συνομιλεί τηλεφωνικά με τον πρωθυπουργό.
Ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος δεν έχει υποστηρίξει καμία από τις θέσεις των ελληνικών τραπεζών, που θέλουν ο ΕΕΜ να ασκεί εποπτικό ρόλο και να μην ορίζει πολιτική για τις τράπεζες, όπως κάνει σε όλη την Ευρώπη. Στα επιχειρήματα περί τεχνογνωσίας και εγγυήσεων που παρέχει ο ΕΕΜ απαντούν ότι ο Εποπτικός Μηχανισμός ήταν αυτός που, όπως αποκάλυψαν οι «Financial Times», μεταχειρίστηκε διαφορετικά την υπό κατάρρευση Deutsche Bank, ώστε να περάσει τα stress tests το καλοκαίρι του 2016. Σε ό,τι αφορά την «εντιμότητα» και την ανεξαρτησία του ΕΕM, πολλοί την παρομοιάζουν με αυτήν του πρώην υπουργού Αμυνας των ΗΠΑ Ντικ Τσένι, ο οποίος βομβάρδιζε τον κακό Σαντάμ Χουσεΐν για να απελευθερώσει το Ιράκ και ταυτόχρονα οι εταιρείες του πουλούσαν ανταλλακτικά για τις βομβαρδισμένες πετρελαιοπηγές.
Ο ΕΕM φαίνεται πως έχει καλύτερες σχέσεις με τον Σόιμπλε και με funds όπως του Τζον Πόλσον παρά με την ελληνική κυβέρνηση και τις ελληνικές τράπεζες.
Οι συνεχείς παρεμβάσεις στις διοικήσεις των τραπεζών
Αυτό που αποδίδουν κυβερνητικοί κύκλοι στον Στουρνάρα ως πραξικόπημα είναι η επιμονή του να μετατραπεί από επόπτης των τραπεζών σε γενικό αρχηγό τους. Παρεμποδίζει διαδικασίες που τοποθετούν τις τράπεζες έξω από το πλαίσιο ελέγχου του, ενώ με παραθεσμικό τρόπο παρεμβαίνει και δικαιολογεί τις παρεμβάσεις του επικαλούμενος τον «ξένο παράγοντα».
Ο Στουρνάρας έκανε δύο παρεμβάσεις που αφορούν τον ορισμό διοικήσεων σε τράπεζες και επιχειρεί, λένε, μια τρίτη, στην Τράπεζα Πειραιώς, η οποία για πολλούς λόγους είναι η τράπεζα-φιλέτο. Η σαλαμοποίηση των περιουσιακών στοιχείων της Πειραιώς (ανάμεσά τους και της MIG που πρακτικά είναι υπό τον έλεγχο της Τράπεζας) και η πώλησή τους είναι το ζητούμενο για πολλούς.
Ο Γιάννης Στουρνάρας, παρά το ότι δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα, προχώρησε σε αποκλεισμό της διοίκησης που πρότεινε ο βασικός μέτοχος στην Attica Bank, το ΤΣΜΕΔΕ, το οποίο κατέχει το 56,25% των μετοχών. Προχώρησε σε τοποθέτηση δικής του διοίκησης παρά την αντιπαράθεση με την κυβέρνηση και τον εμφανή παραλογισμό ότι ο βασικός μέτοχος δεν μπορεί να κάνει πρόταση για τη διοίκηση.
Το ίδιο έκανε και στην Εθνική Τράπεζα. Το ΤΧΣ, εξετάζοντας τα βιογραφικά των υποψηφίων για την προεδρία της Εθνικής, προέκρινε τον Δημήτρη Τσιτσιράγκο, ένα τραπεζικό στέλεχος το οποίο πληρούσε τις προϋποθέσεις που έθετε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το ΔΣ της Εθνικής, όμως υπό τον διευθύνοντα σύμβουλο Λεωνίδα Φραγκιαδάκη, προχώρησε στην επιλογή του Παναγιώτη Θωμόπουλου, τον οποίο είχε απορρίψει το ΤΧΣ. Δηλαδή ο βασικός μέτοχος της Εθνικής, το ΤΧΣ, που κατέχει 40% των μετοχών, αποκλείστηκε και πάλι από τις προτάσεις. Ο Στουρνάρας πρότεινε στον ΕΕΜ να παραμείνει ο Θωμόπουλος στη θέση του παρά τις αντιδράσεις για οκτώ μήνες. Ο ΕΕΜ μέσω του Ρολφ Κλουγκ έκανε δεκτή την πρόταση «για να μη διαταραχθεί η ευστάθεια των τραπεζών». Πρόκειται για ένα επιχείρημα που χρησιμοποιείται συχνά όταν πρέπει να αποδοθούν ευθύνες. «Η πρόταση του Στουρνάρα για 8μηνη παράταση» λένε κυβερνητικές πηγές «αποτελεί ουσιαστικά την πίστη του ότι σε 8 μήνες δεν θα υπάρχει η κυβέρνηση και άρα θα υπάρχει άλλη μια τράπεζα με διοίκηση της αρεσκείας του».
Η τρίτη παρέμβαση Στουρνάρα δεν έχει γίνει αλλά μεθοδεύεται, σύμφωνα με τραπεζίτες, και αφορά την Πειραιώς. Την εν λόγω τράπεζα προσπαθεί να αλώσει ο Τζον Πόλσον, ο οποίος μέσω του fund του κατέχει το 9% περίπου. Μετά την απομάκρυνση του προέδρου Μιχάλη Σάλλα, τοποθετήθηκε ο Γιώργος Χατζηνικολάου, αλλά μένει κενή η θέση του ανθρώπου που θα κινεί τα νήματα, του διευθύνοντος συμβούλου. Για τη θέση αυτή ο Στουρνάρας, επιμένουν οι καλά γνωρίζοντες τα τραπεζικά και τον ίδιο, προσπαθεί να επιβάλει τον πρόεδρο της Eurobank Νίκο Καραμούζη. Πρακτικά, λένε, θα είναι η επιβολή του Πόλσον στη διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς. Προς το παρόν, η βέβαιη επιβολή που αποδίδεται από το Μαξίμου στον Στουρνάρα είναι εκείνη του «παραθεσμικού οικονομικού πρωθυπουργού» με ανάθεση εξουσιών, από αυτούς που δεν έχουν καμιά λαϊκή νομιμοποίηση.
Φυσικά δεν πρόκειται μόνο για οικονομικό παιχνίδι ή παιχνίδι συμφερόντων. Η κατοχή του ελέγχου των τραπεζών από την ομάδα του κεντρικού τραπεζίτη θέτει σε ομηρία την πολιτική και φυσικά την κυβέρνηση. Οι τράπεζες χειραγωγούνται, ανοίγουν και κλείνουν τις στρόφιγγες προκαλώντας πολιτικά αδιέξοδα και λαϊκή δυσαρέσκεια και οι μηχανισμοί επιβάλλουν τις δικές τους λύσεις. Δεν χρειάζεται να έχεις διαβάσει Μαρξ και τη θεωρία περί οικονομίας, η οποία είναι η βάση των πάντων και όλων των άλλων που αποτελούν το εποικοδόμημα, για να καταλάβεις ότι έτσι χτίζεται αυτό που επιλέγει ο Στουρνάρας και όχι οι εκλεγμένες κυβερνήσεις.
Οι μεθοδεύσεις για την επιβολή Καραμούζη στην Πειραιώς
Η Τράπεζα Πειραιώς είναι ένα σύνθετο πεδίο ποικίλων αντιπαραθέσεων. Το ελληνικό δημόσιο, ο γνωστός κερδοσκόπος Τζον Πόλσον, που είναι μέτοχος με 9%, και φυσικά ο ξένος παράγοντας συγκρούονται πάνω από τη δεύτερη μεγαλύτερη συστημική τράπεζα. Η επικράτηση στη διαμάχη αυτή θα φανεί στο πρόσωπο του ατόμου που θα τοποθετηθεί ως διευθύνων σύμβουλος στην Πειραιώς.
Ο Νίκος Καραμούζης, πρόεδρος της Eurobank σήμερα, αρέσκεται να διαδίδει από τον Ιούνιο ακόμη πως θα είναι το νέο αφεντικό της Πειραιώς. Ως επιχειρήματα για την επικράτησή του χρησιμοποιεί ότι «τον θέλει ο φίλος του ο Γιάννης Στουρνάρας», ότι «είναι έτοιμος να τα βρει με τον Πόλσον» αλλά κυρίως ότι «με θέλουν οι έξω και δεν πρόκειται να με εμποδίσουν τα κωλόπαιδα του Μαξίμου». Αυτό το τελευταίο το οποίο έχει μεταφερθεί στο Μέγαρο Μαξίμου δεν είναι το βασικότερο που προκαλεί προβληματισμό, όσο η βεβαιότητα του Καραμούζη ότι θα τοποθετηθεί με εντολή Στουρνάρα, ο οποίος προσπαθεί να ελέγξει αντί να εποπτεύσει τις τράπεζες.
Ο Καραμούζης διατηρεί φιλικές σχέσεις με τον πρώην σύμβουλο του Αντώνη Σαμαρά, τον Χρύσανθο Λαζαρίδη, και μιλά συχνά με τον Αδωνη Γεωργιάδη, τον οποίο φαίνεται να προτιμά από τον «Μεγάλο» στη ΝΔ, όπως αποκαλεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Επιπλέον ο Καραμούζης συχνά καυχάται (και μέσω δημοσιευμάτων) πως ανέδειξε τον Γκίκα Χαρδούβελη, τον Ανθιμο Θωμόπουλο, ο οποίος σήμερα εμφανίζεται ως συνεργάτης του Πόλσον στην Ελλάδα, αλλά και τον Λεωνίδα Φραγκιαδάκη, τον διευθύνοντα σύμβουλο της Εθνικής Τράπεζας, ο οποίος ανήκει επίσης στις επιλογές Στουρνάρα. Το θέμα, όπως λέει, είναι «την κατάλληλη στιγμή να βρεθείς στον κατάλληλο τόπο και να γνωρίσεις τους κατάλληλους ανθρώπους στον κατάλληλο χρόνο».
Χαβιάρι και δομημένα ομόλογα
Ως σήμερα φαίνεται να τα καταφέρνει καλά. Θεωρεί τον εαυτό του κομμάτι του σημιτικού περιβάλλοντος, αλλά ήταν από τους διοργανωτές ενός δείπνου με τον Γιώργο Παπανδρέου και πολλούς επιχειρηματίες που χαρακτηρίστηκε ως διαπλοκή του χαβιαριού. Σε πρόσφατη ομιλία του σε εργαζομένους στη Eurobank περιέγραψε την κυβέρνηση ως αιτία των κακών στη χώρα, αλλά τον έχουν ακούσει αρκετοί να δηλώνει και «περισσότερο ΣΥΡΙΖΑ από συριζαίους». Πάντως, ο Νίκος Καραμούζης κατονομάστηκε από τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών της κυβέρνησης Καραμανλή, τον Γιώργο Κουρή, ως ο αρχιτέκτονας των δομημένων ομολόγων που κατέστρεψαν τα ασφαλιστικά ταμεία.
Η σταδιοδρομία του Καραμούζη, όπως και άλλων τραπεζικών στελεχών, αν και εμφανίζεται πλήρης επιτυχιών στα επίσημα βιογραφικά, έχει γκρίζες περιοχές. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Blooberg, ο Νίκος Καραμούζης υπήρξε αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής της offshore εταιρείας Global Finance, συμφερόντων της Eurobank. Η εταιρεία αγόρασε μετοχές της γνωστής εταιρείας ΝΙΚΑΣ με δάνεια από την ίδια την Eurobank, στο ΔΣ της οποίας ήταν επίσης μέλος ο Καραμούζης. Ο δε γενικός διευθυντής διαχείρισης προβληματικών δανείων της Eurobank, ο Κώστας Βουσβούνης, υπήρξε ταυτόχρονα μέλος του ΔΣ της Global Finance αλλά και της ΝΙΚΑΣ.
Το κόλπο γκρόσο με τη ΝΙΚΑΣ
H σύγκρουση συμφερόντων στη διαδικασία που ακολουθήθηκε είναι μόνο ένα από τα προβλήματα. Τον Φεβρουάριο του 2016 η ΝΙΚΑΣ, με συνολικό χρέος 77 εκατ. ευρώ, υπέγραψε συμφωνία διαγραφής χρεών με πιστωτές και φυσικά με τη Eurobank. Προηγουμένως είχε ικανοποιήσει μετόχους επιστρέφοντας κεφάλαια 42 εκατ. ευρώ σε μετρητά.
Η υπόθεση αυτή φαίνεται πως απασχολεί τελευταία τις εισαγγελικές αρχές και θυμίζει έντονα τον τρόπο λειτουργίας του Αντρέα Βγενόπουλου, με τον οποίο ο Καραμούζης υπήρξε φίλος. Σε συζητήσεις μάλιστα δεν κρύβει το ενδιαφέρον του, εκτός από την Πειραιώς, και για την MIG που πλέον ελέγχεται μέσω της Πειραιώς.
Η υπερέκθεση του Καραμούζη και κυρίως η συνήθειά του να λέει φωναχτά πράγματα που οι Βρυξέλλες συνήθως ψιθυρίζουν έχει προξενήσει σοβαρό πρόβλημα σε αυτούς που προωθούν την υποψηφιότητά του. Μια ενδεχόμενη επικράτηση του Νίκου Καραμούζη θα αποτελέσει την επιβεβαίωση της πλήρους επικράτησης του Γιάννη Στουρνάρα στις τράπεζες. Για όσο φυσικά μείνουν ελληνικές. Αν και ο αφελληνισμός τους δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τον Στουρνάρα.
