Οι νεραντζιές είναι πλέον σήμα κατατεθέν της Αθήνας. Πρόκειται για ένα δέντρο γερό, όπου πάνω του συχνά εμβολιάζονται πορτοκαλιές, λεμονιές και μανταρινιές.
Η ιστορία της στη σύγχρονη Αθήνα ξεκινά δύο αιώνες πριν, όταν φορτώθηκαν πάνω σε ένα ιστιοφόρο από τη Γένοβα της Ιταλίας. Μέσα σ’ αυτό υπήρχαν περίπου 500 είδη φυτών και καρπών με παραλήπτη την βασίλισσα Αμαλία για τον κήπο των ανακτόρων.
Ο τόπος καταγωγής της είναι το Βιετνάμ, αλλά βρήκε πρόσφορο έδαφος σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Στην Αθήνα προσφέρει το πράσινο φύλλωμά του αλλά και το θαυμάσιο άρωμα των λουλουδιών του. Τέτοιες νεραντζιές μπορείς να βρεις κατά χιλιάδες στην Αθήνα, ενώ τα πικρά φρούτα συνδέθηκαν και με πολιτικές αποδοκιμασίες…
Γιατί έβγαλαν τις νεραντζιές από την περίμετρο του Ζαππείου…
Περίεργο πως όμως, ο φωτογραφικός φακός κατέγραψε τις προάλλες εργάτες να ξεριζώνουν νεραντζιές στην περίμετρο του Ζαππείου και να μπαίνει τσιμέντο στη θέση τους.
Αρχικά, η εντύπωση ήταν αρνητική. Έτσι λοιπόν το ψάξαμε και μάθαμε ότι επρόκειτο για συνολικά είκοσι δέντρα αριστερά και δεξιά της εισόδου που είχαν φυτευτεί ενδεχομένως κατά τις εργασίες ανακαίνισης του 1959.
Όπως δήλωσε στο documentonews.gr o γεωπόνος του Ζαππείου Δημήτρης Νικολάου*, αρκετές από αυτές ήταν ξερές, είχαν τραυματισμούς στον φλοιό (ενδεχομένως από εκδηλώσεις) ενώ φαίνεται πως δεν είχαν επαρκές χώμα για να αναπτυχθούν.
«Επίσης, σοβαρός λόγος για τους οποίους δεν κατάφεραν τα δέντρα να ανακάμψουν και να αναπτυχθούν είναι η θερμοκρασία. Λόγω μεσημβρινού προσανατολισμού του κτιρίου, τα δέντρα στην πρόσοψη του Μεγάρου είναι συνεχώς εκτεθειμένα όχι μόνο στην ηλιακή ακτινοβολία, αλλά και στην εκπομπή θερμικής ενέργειας από το κτίριο και την μεγάλη ασφαλτοστρωμένη έκταση μπροστά από αυτό» μας είπε ο Δημήτρης Νικολάου και πρόσθεσε:
«Παρόλες τις άκαρπες προσπάθειες, επί έτη προσπαθούσαμε να τα διατηρούμε ζωντανά με συχνές διαφυλλικές λιπάνσεις και υδρολιπάνσεις».
Τι γράφει η τεχνική έκθεση:
«… κατά την έναρξη των εκσκαφών για την κατασκευή θεμελίων του Ζαππείου, το 1874, αποκαλύφθηκαν τα ερείπια ενός ρωμαϊκού λουτρού, άρα είναι πιθανό κάποιες από τις νεραντζιές να είναι πάνω από αρχαία και να μην υπάρχει επαρκές έδαφος για να αναπτύξουν το ριζικό τους σύστημα», αναφέρει η αντίστοιχη τεχνική έκθεση.
Όπως επισημαίνεται στην ίδια έκθεση, υπήρξε ανομοιομορφία ως προς το μέγεθός τους, ενώ εξ αυτών μόνον τα τέσσερα δέντρα ήταν εύρωστα και ανεπτυγμένα.
«Για τον λόγο αυτό και για την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής του εμβληματικού κτιρίου του Ζαππείου, επιλέξαμε να μεταφυτευθoύν δύο από τα εύρωστα στο αντίθετο άκρο της πρόσοψης του Μεγάρου, σε συμμετρικό σχεδιασμό, με τα δύο που παρέμειναν στη θέση τους.
Έτσι, η πρόσοψη του κτιρίου απέκτησε τέσσερα ανεπτυγμένα και εύρωστα δέντρα, παρόμοιας ανάπτυξης, από δύο σε κάθε άκρο.»
Όπως σημειώνεται τα υπόλοιπα εκριζωμένα δέντρα (τα πιο υγιή), μεταφυτεύθηκαν σε νεραντζιώνα, κοντά στην οδό Ηρώδου Αττικού.
Ας σημειωθεί πως αρχικά έγιναν σκέψεις για αντικατάσταση όλων των δέντρων με ελιές, αλλά κατόπιν συμβουλής από Γεωπόνο Αρχιτέκτονα Τοπίου «το πράσινό-γκρι, γλαυκό χρώμα της ελιάς δεν συνάδει με το χρώμα των κυπαρισσιών και των θάμνων, που ήδη υπάρχουν, επιλέξαμε την ανωτέρω φύτευση»…
Και η απορία μάς λύθηκε!
Φωτογραφίες: Eurokinissi – Τατιάνα Μπόλαρη
* Ο Δημήτριος Νικολάου είναι γεωπόνος, υπεύθυνος του Γεωπονικού Τμήματος της Επιτροπής Ολυμπίων & Κληροδοτημάτων
