Πολιτική δεν είναι μονάχα η βούληση διακυβέρνησης αλλά ο συνδυασμός της βούλησης με τη δύναμη που προκύπτει από τη δράση δομών και θεσμών του κράτους και που πάντοτε θα πρέπει να είναι αυστηρώς ελεγχόμενη.
Πόση δύναμη όμως μπορεί και πρέπει να έχει ένας ηγέτης δημοκρατικά εκλεγμένος ώστε να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην άσκηση των καθηκόντων του και την αποτροπή κατάχρησής της; Και τι συμβαίνει όταν η πολιτική διχάζει τον δημόσιο βίο σε σημείο που να παρατηρούνται γεγονότα όπως η εισβολή του ανεξέλεγκτου όχλου στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ;
Ο δυτικός κόσμος πήρε ένα μάθημα στις 6 του Γενάρη καθηλωμένος μπροστά στον τηλεοπτικό του δέκτη, ένα μάθημα στρεβλής νομιμοποίησης της αμετροέπειας στις πολιτικές επιδιώξεις από πολιτικούς που συντηρούν μια διαρκή αντίθεση στην κοινωνία. Αυτή η αρνητική δυναμική των παθών μπορεί πολύ εύκολα να αποτελέσει τον σπόρο μιας καινοφανούς αντίληψης, η οποία σχεδόν σίγουρα θα βρει πρόσφορο έδαφος για να ανθίσει στα άγονα μυαλά των άκρων του πολιτικού φάσματος.
Δεν είναι ο ηγέτης που δίνει δύναμη στο κράτος αλλά το κράτος είναι που δίνει δύναμη στον ηγέτη, πάντοτε προσωρινά και πάντοτε υπό την αίρεση της νομιμοποίησης από την πλειοψηφία. Το δικαίωμα του ηγέτη στην άσκηση των καθηκόντων που προκύπτουν εκ της θέσης του δεν είναι αναπαλλοτρίωτο από την κοινωνία. Πρώτιστο, δε, μέλημα του ηγέτη είναι να αποσοβήσει την ανάγκη κατάρρευσης του κράτους, έτσι όπως αυτή προκύπτει από πάθη, διαφορές κ.λπ., ενισχύοντας τις δυνάμεις εκείνες που αντιστέκονται στη ροπή της διάλυσης. Ομως ενέργειες όπως αυτές του καθοδηγούμενου όχλου στο Καπιτώλιο, που εν πολλοίς προέκυψαν από την ανάγκη ικανοποίησης του πολιτικού υπαρξιακού άγχους ενός ηγέτη, φανερώνουν περίτρανα ότι η κρατική ισχύς στα χέρια ενός και μόνο ανδρός δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί. Το παράδειγμα ελλοχεύει τον κίνδυνο να βρει μιμητές ανά τον πλανήτη μιας και ήδη σε μια από τις ισχυρότερες δημοκρατίες του κόσμου προκάλεσε ισχυρό κλονισμό, με τις ισορροπίες να διαταράσσονται μέσα σε αφάνταστα μικρό για το πολιτικό γίγνεσθαι χρόνο.
Το μετεκλογικό τσίρκο στην Αμερική έδωσε ίσως τη χειρότερη παράστασή του διαμηνύοντας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης πως η δημοκρατία δεν είναι αλώβητη όταν βάλλεται εκ των έσω. Η αβάσταχτη ελαφρότητα στη διαχείριση της επικοινωνίας του απερχόμενου προέδρου με τους βουλιμικούς καταπότες της μικρόνου ρητορικής του οδήγησε τις ΗΠΑ σε μια σοβαρή εκτροπή στο μελανό τμήμα της Ιστορίας. Η δημοκρατία όμως δεν είναι τηλεοπτικό σόου ούτε ως τέτοιο πρέπει να εκλαμβάνεται από πολίτες και πολιτικούς. Ο Σολζενίτσιν λέγοντας πως «Η βία βρίσκει το μοναδικό της καταφύγιο στο ψέμα και το ψέμα το μόνο του στήριγμα στη βία» κινδυνεύει να επαληθευτεί μέσα σε έναν κόσμο που παλεύει να ορθοποδήσει σε καιρούς πανδημίας αλλά και οικονομικής αστάθειας. Αν η δημοκρατία καταφύγει στη χρήση του ψέματος και ενδώσει στη χρήση της βίας, τότε σαφώς διολισθαίνει οδηγώντας τους πολίτες στην απόγνωση του χάους. Στη δημοκρατία οι θεσμοί πρέπει να λειτουργούν είτε οι πολιτικοί σκέφτονται λογικά είτε όχι κι ευτυχώς αυτό συνέβη στην Αμερική και δεν υπήρξε κάποια δυσάρεστη συνέχεια, τουλάχιστον όχι προς το παρόν. Ομως, επειδή το σήμερα είναι αποτέλεσμα του παρελθόντος και ταυτόχρονα αιτία του μέλλοντος, οφείλουμε να δούμε καθαρά τον δρόμο πάνω στον οποίο κινούμαστε προκειμένου να μην έρθουμε αντιμέτωποι με δυσάρεστες εκπλήξεις, καθόσον η Ιστορία δεν χαρίζεται σε κανέναν ούτε λυπάται εκείνους που αδιαφορούν γι’ αυτή. Η πολιτική ίσως τελικά να μην πρέπει να είναι μόνο η τέχνη του εφικτού αλλά και η τέχνη του ορίου. Τουλάχιστον στη δημοκρατία.
Ο Κώστας Θερμογιάννης είναι διαχειριστής του ιστότοπου tovivlio.net, αρθρογράφος
