Ο δισεκατομμυριούχος και κορυφαίο στέλεχος της βιομηχανίας τεχνολογίας Ίλον Μασκ ενθάρρυνε τα δεξιά πολιτικά κινήματα, τις πολιτικές και τις κυβερνήσεις σε τουλάχιστον 18 χώρες σε μια παγκόσμια ώθηση για τον περιορισμό της μετανάστευσης και τον περιορισμό των ρυθμίσεων που αφορούν τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με ανασκόπηση του NBC News για την πολιτική του δραστηριότητα τα τελευταία δύο χρόνια.
Ενώ ο Μασκ έχει λάβει ευρεία προσοχή για την αναταραχή που προκαλεί στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, καθώς και για τον αυξανόμενο ρόλο του στη Γερμανία, όπου πρόσφατα είπε στους ψηφοφόρους να «ξεπεράσουν» τις ενοχές των Ναζί, ο μεγιστάνας της τεχνολογίας κάνει αισθητή την επιρροή του σε μια μακρά και αυξανόμενη λίστα άλλων χωρών.
Ο Μασκ ανέβασε post στο διαδίκτυο για να υποστηρίξει τις δεξιές διαδηλώσεις στους δρόμους της Βραζιλίας και της Ιρλανδίας. Καλωσόρισε έναν νέο συντηρητικό πρωθυπουργό στη Νέα Ζηλανδία και εξέφρασε τη συμφωνία του με έναν εθνικιστή δεξιό πολιτικό στην Ολλανδία. Έχει συναντηθεί προσωπικά αρκετές φορές με τους δεξιούς ηγέτες της Αργεντινής και της Ιταλίας, Μιλέι και Μελόνι, αντίστοιχα. Η εφαρμογή X του για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συμμορφώθηκε με αιτιάσεις περί λογοκρισίας που διατύπωσαν δεξιοί ηγέτες στην Ινδία και την Τουρκία.
«Ο Μασκ μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο ως… μεσίτης», είπε η Manuela Caiani, αναπληρώτρια καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Scuola Normale Superiore, ένα πανεπιστήμιο στη Φλωρεντία της Ιταλίας.
Η Caiani, η οποία μελετά διεθνή ακροδεξιά κινήματα, είπε ότι ο Μασκ βοηθά στην ανάπτυξη αυτών των κινημάτων ανταλλάσσοντας ιδέες, δημιουργώντας προσωπικές διασυνδέσεις και χτίζοντας ένα κοινό ιδεολογικό πλαίσιο. Και οι άνθρωποι τον ακούνε λόγω του πλούτου του, παρόλο που του λείπει η συμβατική νομιμότητα ενός εκλεγμένου αξιώματος, είπε.
Αλλάζει το παράδειγμα της πολιτικής
«Είναι πολύ επικίνδυνο να μιλάει τώρα ένας μη πολιτικός παράγοντας με ένα είδος πολιτικής νομιμότητας», είπε. «Αλλάζει το παράδειγμα της πολιτικής».
Ένα κοινό νήμα της υπεράσπισης του Μασκ είναι ο ενστερνισμός του εθνικισμού ή του νατιβισμού ανεξάρτητα από τη χώρα για την οποία μιλάει, αλλά ειδικά για τις ευρωπαϊκές χώρες. Ο Μασκ έχει τονώσει διάφορες αποχρώσεις του αμερικανικού εθνικισμού, του γερμανικού εθνικισμού, του βρετανικού εθνικισμού, του ιταλικού εθνικισμού και του ολλανδικού εθνικισμού.
Με άλλα λόγια: εθνικισμός παντού, ταυτόχρονα.
«Ο Μασκ καταφέρνει να χαρακτηριστεί ως ένα είδος παγκόσμιου εκπροσώπου της ακροδεξιάς», είπε ο Ροντρίγκο Κάμπος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στην πολιτική στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε ένα email.
“Υπάρχει μια ειρωνεία σε αυτό γιατί οι ακροδεξιοί ηγέτες συνήθως θέλουν να προστατεύσουν το έθνος από εξωτερικές επιρροές, ενώ ο Μασκ είναι ένας δισεκατομμυριούχος που έχτισε τον πλούτο του από διακρατικό εταιρικό κεφάλαιο – με άλλα λόγια, είναι προϊόν της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης”, είπε ο Κάμπος.
Ο βαθμός της δεξιάς υποστήριξης του Μασκ ποικίλλει ανά χώρα, συμπεριλαμβανομένων των εγκρίσεων στο Χ συγκεκριμένων πολιτικών κομμάτων, δηλώσεων υποστήριξης για συγκεκριμένους λόγους και κοινών εμφανίσεων εικονικά ή αυτοπροσώπως με πολιτικούς. Μέχρι στιγμής, δεν έχει αξιοποιήσει την προσωπική του περιουσία ως ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο για να βοηθήσει πολιτικούς σε άλλες χώρες, όπως βοήθησε τον Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ πέρυσι με περισσότερα από 290 εκατομμύρια δολάρια – ή τουλάχιστον, δεν το έχει κάνει δημόσια.
Οι δεξιοί πολιτικοί και τα πολιτικά κινήματα επωφελούνται από την υποστήριξη του Μασκ λόγω της παγκόσμιας διασημότητάς του ως Διευθύνοντος Συμβούλου της Tesla και της SpaceX και λόγω ισχυρού όπλου του X, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου έχει 217 εκατομμύρια ακολούθους.
Και από την ορκωμοσία του Τραμπ ως προέδρου τον περασμένο μήνα, ο Μασκ μπορεί επίσης να προσφέρει σε ξένους ηγέτες μια άλλη πιθανή γραμμή επικοινωνίας με τον Λευκό Οίκο. Ο Μασκ προσχώρησε στην ομάδα του Τραμπ σε πολλαπλές συναντήσεις με εθνικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι και του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν.
Ο Μασκ συνέχισε τις συναντήσεις του με παγκόσμιους ηγέτες ως επικεφαλής του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE) του Λευκού Οίκου, συμπεριλαμβανομένης της εμφάνισής του την Πέμπτη με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι όπου οι δυο τους συνδύασαν την πολιτική και τις επιχειρήσεις. Οι δύο άνδρες κάθισαν επίσης για φωτογραφίες σε στυλ δύο ισότιμων αρχηγών κρατών.
🚨 Tesla CEO Elon Musk meets Prime Minister Narendra Modi at the Blair House in Washington D.C. Mr @elonmusk was accompanied by his children. pic.twitter.com/MTi6VhzqrL
— The India Story (@TheIndiaStory12) February 13, 2025
Ενώ ο Λευκός Οίκος του Τραμπ έχει αφήσει τον Μασκ να ελέγχει τις δικές του συγκρούσεις συμφερόντων, ορισμένοι Δημοκρατικοί χαρακτήρισαν τις ενέργειες του Μασκ ανήθικες.
“Ο Μασκ λειτουργεί ουσιαστικά ως υπουργός Εξωτερικών και συναντά έναν βασικό ξένο ηγέτη όχι για να ζητήσει παραχωρήσεις που θα ωφελούσαν τους Αμερικανούς, αλλά για παραχωρήσεις που θα τον έκαναν πλούσιο”, δήλωσε ο γερουσιαστής Chris Murphy, D-Conn., στο X.
Η εθνικότητα του Μασκ είναι περίπλοκη: Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νότια Αφρική, έχει καναδική υπηκοότητα και έγινε πολίτης των ΗΠΑ το 2002.
Τώρα, η ιδιωτική διπλωματία του Μασκ συναντά αυξημένη αντίθεση από ηγέτες σε ορισμένες χώρες που τον κατηγορούν για ανάρμοστη ανάμειξη στην εσωτερική τους πολιτική. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατηγόρησε τον περασμένο μήνα τον Μασκ ότι προωθεί ένα «νέο διεθνές αντιδραστικό κίνημα».
«Ο τύπος του ελεύθερου επαγγελματία που βλέπουμε από τον Μασκ είναι άνευ προηγουμένου», δήλωσε ο Στίβεν Φέλντσταϊν, ανώτερος συνεργάτης στο Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη, μια κεντρώα δεξαμενή σκέψης που ιδρύθηκε το 1910.
Ο Φέλντσταϊν είπε ότι υπάρχουν κοινά νήματα στους πολιτικούς και τα κόμματα που υποστηρίζει ο Mασκ: Έχουν τις ρίζες τους στον εθνικισμό και υποστηρίζουν την απορρύθμιση. «Έχει δώσει αποκλειστικά την υποστήριξή του όχι μόνο σε δεξιούς πολιτικούς αλλά και σε πολύ ακραία κόμματα», πρόσθεσε. Ο Φελντστάιν σημείωσε την απροκάλυπτη υποστήριξη του Μασκ στο αντιμεταναστευτικό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”, ένα κόμμα τόσο μακριά από το γερμανικό κυρίαρχο ρεύμα που άλλα πολιτικά κόμματα έχουν μέχρι στιγμής αντισταθεί στο να συνταχθούν μαζί του σε συνασπισμούς. Το κόμμα έχει υποβαθμίσει τις θηριωδίες των Ναζί και έχει χρησιμοποιήσει ένα σύνθημα που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν οι παραστρατιωτικοί της Brownshirt SA του Αδόλφου Χίτλερ.
Ο Μάικλ Ο’ Χάνλον, διευθυντής έρευνας εξωτερικής πολιτικής στο Ινστιτούτο Brookings, είπε ότι υπάρχει περιορισμένη ιστορία μιας τέτοιας εκτεταμένης ιδιωτικής διπλωματίας. Σημείωσε ότι ο αιδεσιμότατος Τζέσι Τζάκσον πραγματοποίησε μια σειρά από διπλωματικά ταξίδια χωρίς επίσημη ιδιότητα το 1984, αλλά με ανθρωπιστικό σκοπό να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση Αμερικανών που κρατούνταν σε μέρη όπως η Συρία και η Κούβα.
Τώρα που ο Μασκ είναι επίσης μέλος του στενού κύκλου του Τραμπ, η παρουσία του στο εξωτερικό ενισχύει τη σύγχυση της τρέχουσας κυβέρνησης, είπε ο Ο’ Χάνλον.
«Είναι ένα ακόμη πράγμα στον κόσμο του Τραμπ που είναι πολύ πιο μπερδεμένο και ενοχλητικό από ό,τι στις περισσότερες προεδρίες», είπε.
Ο Φέλντσταιϊ, του Carnegie, είπε ότι δεν βλέπει έναν πρωταρχικό στόχο στη διεθνή πολιτική του Μασκ. «Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για να μην αποδώσουμε κάποιου είδους μεγάλη στρατηγική σε αυτό που κάνει ο Μασκ», είπε. «Ειλικρινά, νομίζω ότι είναι ένα παρορμητικό άτομο».
Διαβάστε επίσης
