Πώς μια ηρωίδα από τη Θεσσαλονίκη βρέθηκε στα Pandora Papers

Γράφει ο Αθανάσιος Κουκάκης

Πολλές φορές η δημοσιογραφική έρευνα λαμβάνει αναπάντεχη τροπή. Ξεκινά με την πεποίθηση του δημοσιογράφου ότι θα εντοπίσει κάτι που έχει σχηματοποιηθεί στο μυαλό του με συγκεκριμένο τρόπο και τελικά προκύπτει κάτι εντελώς διαφορετικό. Η έρευνα κάποιων εκ των ελληνικών ονομάτων που αναφέρονται στις offshore των Pandora Papers έκρυβε τέτοιου είδους εκπλήξεις. Καθώς έφερε στην επιφάνεια την ιστορία μιας Ελληνίδας που επέζησε του Ολοκαυτώματος και έφυγε πλήρης ημερών το 2020.

Πρόκειται για την Alegra Calderon de Saias. Η Χαρά Σαΐα, όπως ήταν το ελληνικό της όνομα, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 3 Φεβρουαρίου 1923 και η προσωπική της ιστορία είναι μυθιστορηματική.

Όταν τον Σεπτέμβριο του 1943 οι Γερμανοί κατέλαβαν ολόκληρη την ελληνική επικράτεια και άρχισαν τους εκτοπισμούς των Εβραίων η Χαρά Σαΐα και η οικογένεια της, μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς. Ήταν μόλις 20 ετών. Στο Άουσβιτς βρέθηκε στο περιβόητο Μπίρκεναου, το στρατόπεδο εξόντωσης, όπου δολοφονήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως Εβραίοι, Σίντι και Ρομά. Η Σαΐα γλίτωσε καθώς την μετέφεραν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν – Μπέλζεν στην Κάτω Σαξωνία. Σε αυτό το στρατόπεδο βρήκαν το θάνατο περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι, κυρίως Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου. Αλλά η Χαρά Σαΐα επιβίωσε.

«Ήταν νύχτα όταν φτάσαμε στο Μπίρκεναου. Το πρωί είδαμε μερικές Γαλλίδες και τις ρωτήσαμε πού πήγαν τις μαμάδες, τους παππούδες, όλους. Μας είπαν σκληρόκαρδα: Βλέπετε αυτόν τον καπνό; Να τοι… Τους σκότωσαν όλους: τη μητέρα μου, τους θείους μου, τα ξαδέρφια μου, τους ανιψιούς μου. Από όλη την οικογένειά μου, μόνο εγώ επέστρεψα. Μόνο εγώ βγήκα ζωντανή». Με τον τρόπο αυτό η Χαρά Σαΐα διηγήθηκε το 2010 στον Βενεζουελάνο φωτορεπόρτερ Aaron Sosa τη μαρτυρία της από το Άουσβιτς.

Μετά την άνευ όρων συνθηκολόγηση των Γερμανών στις 9 Μαΐου 1945 και τον τερματισμό του πολέμου στην Ευρώπη η Χαρά Σαΐα επέστρεψε στην Ελλάδα, η οποία είχε ήδη από τις 12 Οκτωβρίου του 1944 απελευθερωθεί από τις δυνάμεις του άξονα. Στη Θεσσαλονίκη γνώρισε έναν παλιό της γνωστό τον οποίο και παντρεύτηκε. Απέκτησαν παιδί το 1946. Ωστόσο, εν μέσω των δύσκολων συνθηκών εκείνης περιόδους μετανάστευσαν. Αρχικά στις Ηνωμένες Πολιτείες και εν συνεχεία στη Βενεζουέλα, όπου και εγκαταστάθηκε μονίμως το 1956.

Η Χαρά Σαΐα έζησε στο Καράκας για περίπου 60 χρόνια, πριν μετακομίσει στο Μαϊάμι των ΗΠΑ, όπου ζουν και δραστηριοποιούνται τα παιδιά και τα εγγόνια της. Απεβίωσε πλήρης ημερών στις 12 Μαρτίου 2020. Κηδεύθηκε 9.200 χιλιόμετρα μακριά από την Θεσσαλονίκη, στο Lakeside Memorial Park and Funeral Home του Μαϊάμι.

Τα Pandora Papers

Πως βρέθηκε το όνομα της Alegra Calderon de Saias στην ελληνική λίστα των Pandora Papers;

Η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) έφερε στο φως 6.500.000 διαρροές οικονομικών εγγράφων που αφορούν σε 30.000 υπεράκτιες εταιρείες. Οι συνολικά 239 εγγραφές και 78 διευθύνσεις ελληνικού ενδιαφέροντος (που αφορούν όπως αποδείχθηκε γνωστούς επιχειρηματίες και δημόσια πρόσωπα), έγιναν από την ICIJ βάσει των δηλωθέντων στοιχείων των πραγματικών δικαιούχων των offshore εταιρειών.

Σε μια εξ αυτών των offshore, την Rosedale Finance Limited που συστάθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 1990 με έδρα της Βρετανικές Παρθένες Νήσους, αναφέρονταν ως μέτοχοι η Alegra Calderon de Saias και ο γιός της Salvador Calderon de Saias. Ως χώρα γέννησης της είχε δηλωθεί η Ελλάδα και ως πόλη διαμονής της το Καράκας της Βενεζουέλας.

Από το 1991 έως το 2009 η Rosedale Finance Limited εμφανιζόταν να εδρεύει σε ένα γνωστό αρχιτεκτονικά κτήριο της περίφημης Lincoln Road Mall στο Μαϊάμι και το 2009 μετέφερε την έδρα της σε άλλο σημείο του Biscayne Boulevard.

Καθώς η έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων εκτείνεται πάντα σε βάθος και όλα τα στοιχεία δημοσιοποιούνται, έτσι βρέθηκε στη σχετική λίστα με τις 239 ελληνικούς ενδιαφέροντος εγγραφές και το όνομα της Χαρά Σαΐα.

Ένα βαρύ πλήγμα της μοίρας για την Ελληνίδα επιζήσασα του Ολοκαυτώματος ήταν ο θάνατος του γιου της Salvador Calderon de Saias σε ηλικία 70 ετών το 2016. Εκείνη ακολούθησε 4 χρόνια μετά…

Τα ονόματα που περιλαμβάνοντα στη λίστα με τους Έλληνες των Pandora Papers που έδωσε στη δημοσιότητα η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) είναι τα εξής:

Πηγή: newsbomb.gr