Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στην Πορτογαλία πολλοί δήμοι είχαν προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση των εταιριών ύδρευσης. Μετά τις κατακόρυφες αυξήσεις στις τιμές του νερού όμως επιχειρούν να τις ξαναγοράσουν. «Οι τιμές του νερού που είχαμε συγκαταλέγονταν στις υψηλότερες της χώρας», εξηγεί ο δημοτικός σύμβουλος Σούσα Σίλβα. «Δεν μπορούσε να συνεχίσει άλλο. Έπρεπε να αντιδράσουμε».
«Οι τιμές του νερού που είχαμε συγκαταλέγονταν στις υψηλότερες της χώρας», εξηγεί ο δημοτικός σύμβουλος Σούσα Σίλβα. «Δεν μπορούσε να συνεχίσει άλλο. Έπρεπε να αντιδράσουμε». Η δε αντίδραση, αρκετά δραστική: ο δήμος Μάφρα (80.000 κάτοικοι, 40 χλμ. βορειοδυτικά της Λισαβόνας) προχώρησε στην επανακρατικοποίηση της εταιρίας ύδρευσης. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 το δίκτυο είναι και πάλι στα χέρια της τοπικής αυτοδιοίκησης ενώ το νερό έχει γίνει ήδη κατά 30% φθηνότερο. «Είχαμε την εμπειρία ότι ορισμένες υπηρεσίες είναι καλύτερα να προσφέρονται από το δημόσιο, παρά από τους ιδιώτες», επισημαίνει ο Σούσα Σίλβα. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο ίδιος προέρχεται από το συντηρητικό PSD, το οποίο κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Πορτογαλία και βάσει των επιταγών της Τρόικας υποστήριζε με σθένος την ιδιωτικοποίηση του νερού. Μέχρι το 2014 και παρά τις μεγάλες αντιδράσεις της κοινής γνώμης 27 περιφέρειες είχαν προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση του δικτύου υδροδότησης. Μάλιστα θα ακολουθούσαν και άλλες, εάν δεν είχε αναλάβει το 2015 το Σοσιαλιστικό Κόμμα που έβαλε φρένο σε περαιτέρω αποκρατικοποιήσεις. Κύριοι ενδιαφερόμενοι ήταν εξαρχής μεγάλες πολυεθνικές.
Αποζημίωση λόγω χαμηλότερης κατανάλωσης
Η Μάφρα ήταν μια από τις πρώτες περιφέρειες που ανταποκρίθηκε στο πολυδιαφημισμένο από την ΕΕ οικονομικό μοντέλο. Δεδομένου ότι ο δήμος δεν είχε χρήματα για τον εκσυγχρονισμό και τη διεύρυνση του πεπαλαιωμένου δικτύου υδροδότησης, αποφάσισε να παραχωρήσει την μακροχρόνια εκμετάλλευσή του σε γαλλική ιδιωτική εταιρία. Σύμφωνα με τον Σούσα Σίλβα η εταιρία δεν έφερνε μόνον τα αναγκαία κεφάλαια αλλά και την απαραίτητη τεχνογνωσία. Ο δήμος μεγάλωνε και μαζί του και το δίκτυο. Όλα προχωρούσαν καταρχήν ομαλά, λέει ο ίδιος. Ωστόσο η κατανάλωση του νερού ήταν μικρότερη από την αναμενόμενη ή τουλάχιστον σε σύγκριση με τις ιδιαίτερα φιλόδοξες εκτιμήσεις της ιδιωτικής εταιρίας, με αποτέλεσμα να αρχίσουν τα προβλήματα. «Δεδομένου ότι η κατανάλωση του νερού κινήθηκε κάτω από τα συμφωνηθέντα επίπεδα, η εταιρία θα μπορούσε να επιβάλει αντισταθμιστικά τέλη». Υπό αυτή την έννοια η καταγγελία της σύμβασης και η επανακρατικοποίηση φαινόταν πλέον αρκετά πιο συμφέρουσα λύση για το δήμο. Η πρόωρη -κατά έξι χρόνια- λύση της σύμβασης κόστισε τελικώς 21 εκατομμύρια ευρώ στο δήμο και εξελίχθηκε σε μια αρκετά σύνθετη διαδικασία καθώς η εταιρία ύδρευσης άλλαξε στο μεταξύ πολλούς ιδιοκτήτες. Στο τέλος ανήκε σε μια κινεζική εταιρία, η οποία λειτουργούσε με μοναδικό γνώμονα το μέγιστο δυνατό κέρδος. Ευχαριστημένος παρά ταύτα ο Σούσα Σίλβα. «Πετύχαμε τελικά μια καλή συμφωνία, αν σκεφτεί κανείς ότι στο τέλος θα πληρώναμε πολύ υψηλότερα πρόστιμα λόγω της χαμηλής κατανάλωσης».
Παρελθόν οι ιδιωτικοποιήσεις νερού στην Πορτογαλία
«Οι περισσότεροι δήμοι που ιδιωτικοποίησαν το νερό το έκαναν κατά τη διάρκεια της κρίσης διότι δεν είχαν χρήματα για τις αναγκαίες επενδύσεις», επιβεβαιώνει ο Φραντσέσκο Φερέιρα από την περιβαλλοντική οργάνωση Zero. Σύμφωνα με τον ίδιο, η περίπτωση της Μάφρα είναι μια καλή ευκαιρία για να αναθεωρηθεί και ενδεχομένως να αλλάξει αυτή η πολιτική. Διότι το νερό είναι ένα δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να προσφέρεται επί της αρχής από το κράτος και τους δήμους, ωστόσο σε τιμές που να διασφαλίζουν την υπεύθυνη και όχι αλόγιστη χρήση του, όπως λέει. Γι΄ αυτό και σήμερα οι περισσότεροι δήμοι που τα χρόνια της κρίσης είχαν προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις επιχειρούν να ξαναγοράσουν τις επιχειρήσεις ή τουλάχιστον να συμμετέχουν σε αυτές ως μέτοχοι προκειμένου να ανακτήσουν εν μέρει τον έλεγχο των εταιριών και της τιμολογιακής τους πολιτικής. Ωστόσο όχι πάντα με επιτυχία. Γεγονός είναι πάντως ότι μετά την επανακρατικοποίηση του νερού στη Μάφρα έχει μπει οριστική ταφόπλακα στα όποια σχέδια περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεων νερού στην Πορτογαλία.
Πηγή DW
