Η Αγκνιέσκα κυοφορούσε το νεκρό έμβρυο για μια εβδομάδα, ενώ για δύο επιπλέον ημέρες τα δύο νεκρά έμβρυα παρέμεναν στην κοιλιά της. Η οικογένειά της κατηγορεί γι’ αυτό τους γιατρούς και την κυβέρνηση. Μια κραυγή αντηχεί στην Πολωνία: «Ούτε μία ακόμη», «Μια αθώα γυναίκα, μητέρα και σύζυγος, πέθανε». Σε όλη τη χώρα έχουν ξεσπάσει κινητοποιήσεις μετά τον θάνατο της 37χρονης Πολωνής, 16 μήνες μετά την ψήφιση του πιο αυστηρού νόμου για τις αμβλώσεις στην Ευρώπη. Ιδιαίτερα στη Βαρσοβία έγιναν συγκεντρώσεις μπροστά στο Συνταγματικό Δικαστήριο ζητώντας την κατάργηση του συγκεκριμένου νόμου.
Η Αγκνιέσκα άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο, όπως και τρία παιδιά ορφανά. Η αιτία; Επρεπε να κρατήσει το νεκρό έμβρυο από τα δίδυμα που κυοφορούσε για μια εβδομάδα, γιατί οι γιατροί περίμεναν μέχρι να πεθάνει και το άλλο. Κρίσιμο στοιχείο; Η δυνατότητα της άμβλωσης θα μπορούσε να της είχε σώσει τη ζωή.
Οι συγγενείς της 37χρονης γυναίκας αναφέρουν ότι στις 21 Δεκεμβρίου η Αγκνιέσκα επισκέφτηκε το γυναικολογικό τμήμα του επαρχιακού νοσοκομείου της πόλης Τσενστοχόβα ενώ ήταν στο πρώτο τρίμηνο της δίδυμης κύησης. Εκεί παραπονέθηκε για πόνους στην κοιλιά, καθώς και για τάση για εμετό, η απάντηση όμως που πήρε ήταν ότι μια εγκυμοσύνη με δίδυμα είναι φυσιολογικό να έχει αυτά τα συμπτώματα.
Δεν την προστάτεψαν, αλλά… παπά φώναξαν
Κάθε μέρα που περνούσε στο νοσοκομείο η κατάσταση της Αγκνιέσκα χειροτέρευε. Στις 23 Δεκεμβρίου το ένα από τα έμβρυα πέθανε, αλλά αντί οι γιατροί να το αφαιρέσουν, περίμεναν να πεθάνει και το δεύτερο. Ετσι ενώ το δεύτερο έμβρυο πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου, η αφαίρεσή του έγινε δύο ημέρες αργότερα. Η γυναίκα αυτή, δηλαδή, για δύο ολόκληρες ημέρες είχε στην κοιλιά της νεκρά και τα δύο έμβρυα που κυοφορούσε. Το νοσοκομείο φυσικά (sic) φρόντισε να καλέσει τον ιερέα να έρθει στον θάλαμο και να οργανώσει κηδεία.
Ομως η καθυστερημένη αφαίρεση των νεκρών εμβρύων επιδείνωσε τραγικά την κατάσταση της γυναίκας. Αφού έχασε τις αισθήσεις της μεταφέρθηκε από το γυναικολογικό στο νευρολογικό τμήμα. Η οικογένεια, με ευθύνη και του νοσοκομείου, αντιμετώπισε δυσκολίες πρόσβασης στα ιατρικά αρχεία ώστε να μάθει περισσότερα σχετικά με την κατάσταση της Αγκνιέσκα.
Στις 23 Ιανουαρίου υπέστη καρδιακή ανακοπή. Την επόμενη μέρα σε κρίσιμη κατάσταση μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της επαρχιακής πόλης Βλαχόβνια. Μόνο εκεί η οικογένεια έλαβε πληροφορίες για την κατάσταση της Αγκνιέσκα, καθώς μπόρεσε να έχει πρόσβαση σε ιατρικούς φακέλους. Ομως ήδη ήταν πολύ αργά.
Ολα τα παραπάνω στοιχεία γνωστοποιήθηκαν σε δήλωση της οικογένειας της αδικοχαμένης γυναίκας. Τώρα κάνουν έκκληση για δημοσιότητα και βοήθεια για να απονεμηθεί δικαιοσύνη για τη σύζυγο/αδερφή/μητέρα τους. «Ηθελε να ζήσει, κανείς δεν περίμενε μια τέτοια κλιμάκωση των υποθέσεων. Ποιο είναι το ποινικό υποκείμενο αυτήν τη στιγμή; Ποιος ευθύνεται για αυτήν τη ζημιά; Νοσοκομείο; Συνταγματικό Δικαστήριο; Οι βουλευτές ψηφίζουν υπέρ του νόμου κατά των αμβλώσεων στην Πολωνία;». Αυτά είναι μερικά από τα λόγια της οικογένειας της 37χρονης. Ελπίζουν ότι ίσως η εισαγγελική έρευνα θα φέρει κάποιες απαντήσεις στα ερωτήματά τους.
Από την πλευρά του το νοσοκομείο στην ανακοίνωσή του αναφέρει ότι οι γιατροί ακολούθησαν τα προβλεπόμενα βήματα χωρίς να επηρεάζονται από οτιδήποτε άλλο παρά μόνο από τους ιατρικούς κανόνες και τη φροντίδα για τον ασθενή.
Τι έχει προηγηθεί; Ενα σύντομο ιστορικό
Τον Οκτώβριο του 2020 το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας έκρινε αντισυνταγματική τη διακοπή της κύησης για λόγους που αφορούν σοβαρά προβλήματα στην ανατομία του εμβρύου. Με βάση το ήδη υπάρχον απαράδεκτο νομικό καθεστώς που ίσχυε ήδη στην Πολωνία μέχρι τη δικαστική απόφαση, αμβλώσεις πραγματοποιούνταν μόνο όταν η κύηση αποτελούσε απειλή για τη ζωή ή την υγεία της μητέρας, όταν διαπιστωνόταν ότι το έμβρυο νοσεί από σοβαρή μη ιάσιμη ασθένεια και όταν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού της γυναίκας. Στην πραγματικότητα, στόχος ήταν η απαγόρευση της πλειονότητας των νόμιμων αμβλώσεων στη χώρα, καθώς οι περισσότερες βασίζονταν συντριπτικά σε αυτούς τους λόγους. Η απόφαση αυτή πυροδότησε την αγανάκτηση και οργή χιλιάδων γυναικών στη χώρα που εκφράστηκαν με μαζικές κινητοποιήσεις.
Η πλήρης απαγόρευση των αμβλώσεων ήταν χρόνια επιδίωξη της σημερινής αντιδραστικής πολωνικής κυβέρνησης. Με τον τρόπο αυτό ωθούν τις περισσότερες γυναίκες στην παράνομη άμβλωση, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους αλλά και ενισχύοντας την περαιτέρω εμπορευματοποίηση της υγείας. Ταυτόχρονα ενισχύονται ακόμη περισσότερο αντιλήψεις βαθιά αναχρονιστικές για τον ρόλο της γυναίκας στην καπιταλιστική κοινωνία.
Η κυβέρνηση της Πολωνίας δεν είναι η μόνη που προωθεί αυτές τις αντιδραστικές πολιτικές, καθώς 31 χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, υπέγραψαν τη «Διακήρυξη συναίνεσης της Γενεύης», με την οποία στρέφονται ενάντια στο δικαίωμα των γυναικών σε νόμιμη και ασφαλή άμβλωση.
Πρόκειται για ένα ακόμη ράπισμα στα δικαιώματα των γυναικών, οι οποίες στερούνται τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε δωρεάν και ασφαλή διακοπή κύησης, αντί να προωθούνται η πρόληψη και ενημέρωσή τους σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα από επιστημονικούς φορείς. Βέβαια, η πολιτική ενάντια στα δικαιώματα των γυναικών δεν είναι ένα αμιγώς πολωνικό φαινόμενο. Η ιδιωτικοποίηση της υγείας γίνεται στην ΕΕ είτε με λιγότερο είτε με περισσότερο σκοταδισμό.
Ετσι γίνεται ολοένα και περισσότερο εμφανές στην Πολωνία, αλλά και σε κάθε χώρα, ότι χρειάζεται ένα νομικό πλαίσιο το οποίο όχι μόνο δεν θα απαγορεύει τις αμβλώσεις, αλλά θα δημιουργεί δωρεάν και δημόσιες υπηρεσίες που εκτός από την άμβλωση θα αφορούν τον προγεννητικό έλεγχο, τη σεξουαλική αγωγή, τον οικογενειακό προγραμματισμό, τον τοκετό και την εγκυμοσύνη. Ισως τότε η Αγκνιέσκα αλλά και η 30χρονη Ιζαμπέλα που έχασε τη ζωή της τον περασμένο Σεπτέμβριο επίσης εξαιτίας αυτών των νόμων βρουν δικαίωση.
*Ο Μιχαήλ Συμεωνίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών/Ιστορίας