Ο χιλιανός λαός καλείται να επιλέξει σήμερα ανάμεσα σε δύο εντελώς διαφορετικούς υποψηφίους για την ανάδειξη του προέδρου της χώρας: από την μία πλευρά είναι ο συντηρητικός νεοφιλελεύθερος Χοσέ Αντόνιο Καστ, και από την άλλη ο πρώην συνδικαλιστής φοιτητής Γκαμπριέλ Μπορίτς, που ελπίζει να φέρει ένα τέλος στη διαφθορά που μαστίζει τη χώρα.
Οι προεδρικές εκλογές είναι οι πρώτες μετά τις διαδηλώσεις των χιλιανών το 2019, που για μήνες έβγαιναν στους δρόμους εναντίον της διαφθοράς της κυβέρνησης Πινιέρα, της ανέχειας και για να αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας, που δημιουργήθηκε επί εποχής Πινοτσέτ.
Οι υποψήφιοι για την προεδρία είναι επτά. Οι δύο που συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες για την θέση του προέδρου είναι ο 55χρονος ακροδεξιός πρώην βουλευτής Χοσέ Αντόνιο Καστ, ο οποίος προηγείται στις δημοσκοπήσεις μπροστά από τον Γκάμπριελ Μπορίτς, 35 ετών, πρώην συνδικαλιστή φοιτητή που διεκδικεί την προεδρία υποψήφιος με έναν αριστερό συνασπισμό.
Μια πιο δίκαιη Χιλή
Ο Γκαμπριέλ Μπορίτς, που πήρε μέρος στις κινητοποιήσεις των φοιτητών το 2011 για δωρεάν δημόσια παιδεία για όλους, έχει αρκετές πιθανότητες να είναι ο επόμενος πρόεδρος της Χιλής. Η βασική του υπόσχεση είναι να ανατρέψει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο οικονομίας της χώρας, καθώς και να διορθώσει τα κακώς κείμενα της διαφθοράς και της ανισότητας, για ένα πιο οικολογικό και φεμινιστικό μέλλον της Χιλής.
Εμπόδιο στον δρόμο του είναι ο Χοσέ Αντόνιο Καστ, γόνος γνωστής οικογένειας πολιτικών της Χιλής, η οποία είχε σχέσεις με το καθεστώς Πινοσέτ και ναζιστικό παρελθόν. Ο Καστ έχει εξάρει το οικονομικό μοντέλο του χιλιανού δικτάτορα. Δυο μήνες πριν τις εκλογές, τα ποσοστά του κινούνταν σε μονοψήφιους αριθμούς, όμως η αύξηση των μεταναστευτικών ροών και η εκμετάλλευση των ξενοφοβικών αισθημάτων του έδωσαν εκρηκτική ώθηση, τριπλασιάζοντας τα ποσοστά του. Πριν τις σημερινές εκλογές, διατηρούσε ένα μικρό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Η ατζέντα του Καστ επικεντρώνεται σε συντηρητικές αξίες όπως η δημόσια ασφάλεια και η αναχαίτιση της μετανάστευσης. Είναι κατά της πολιτικής ορθότητας του λόγου και της ισότητας στο γάμο.
Μετά από δύο ταραχώδη χρόνια, ο Μπορίτς έχει φτιάξει ένα προεκλογικό πρόγραμμα που προέκυψε από τις απαιτήσεις εκατοντάδων τοπικών συνελεύσεων σε όλη τη χώρα και σε γενικές γραμμές σκοπεύει να κάνει τη Χιλή πιο ισότιμη, βιώσιμη, συμμετοχική και αποκεντρωμένη.
Ο Μπορίτς είναι μέρος μια γενιάς ατσαλωμένης στους συλλογικούς αγώνες. Το 2013, από την ηγεσία του τρομερού φοιτητικού συνδικάτου του Πανεπιστημίου της Χιλής, ο Μπορίτς εξελέγη στο Κογκρέσο στα 27 του, υποσχόμενος να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ διαδηλώσεων και πολιτικής. Μαζί του, άλλα τρία νεανικά πρόσωπα πήγαν τον αγώνα από τους διαδρόμους των σχολών στην κορυφή της δημόσιας ατζέντας, βοηθώντας στον καθορισμό μιας δεκαετίας αριστερής πολιτικής.
Η Καμίλα Βαγέχο και η Κάρολ Καριόλα ηγήθηκαν των φοιτητικών τους συνδικάτων πριν εκλεγούν στο Κογκρέσο για το Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής. Ένας ακόμα, ο Τζόρτζιο Τζάκσον, ηγήθηκε του σωματείου στο Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο και αργότερα εξελέγη στο Κογκρέσο. Τώρα είναι ο κορυφαίος πολιτικός σύμβουλος του Μπορίτς.
Προσδοκίες και διακυβεύματα
Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι οι δημοσκοπήσεις μπορεί να πέσουν έξω με το πεδίο τόσο κατακερματισμένο, ανοίγοντας την πόρτα για μια πιθανή έκπληξη. Όμως, το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι η σύγκρουση Καστ εναντίον Μπορίτς σε έναν δεύτερο γύρο τον Δεκέμβριο.
Αρκετοί Χιλιανοί υποστηρίζουν τις πολιτικές της ελεύθερης αγοράς που έδωσαν στην πλούσια σε χαλκό χώρα μια σχετική οικονομική σταθερότητα στην ασταθή Λατινική Αμερική. Αλλά ένας αυξανόμενος αριθμός θέλει αλλαγή για την αντιμετώπιση των βαθιών ανισοτήτων.
Όποιος κερδίσει την προεδρία θα πρέπει να διεξαγάγει δημοψήφισμα για την έγκριση ή την απόρριψη του κειμένου ενός νέου Συντάγματος κατά τον πρώτο χρόνο της θητείας του. Σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι η αναδιατύπωση του πινοτσετικού Συντάγματος θα γίνει από μια κατά πλειοψηφία αριστερή εθνοσυνέλευση, ενώ οι αριστερές δυνάμεις είναι σε άνοδο σε πολλές περιοχές, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση εκείνη της πρωτεύουσας Σαντιάγο, όπου κέρδισε τη δημαρχία η νεαρή κομουνίστρια Ιρασί Χάσλερ.
Οι πενιχρές αυξήσεις στις συντάξεις εξ αιτίας του εξαιρετικά ιδιωτικοποιημένου συνταξιοδοτικού συστήματος της Χιλής έχουν πολλούς επικριτές ανάμεσα στους πολίτες, ενώ άλλοι επικρίνουν το υψηλό κόστος και την αμφίβολη ποιότητα της ιδιωτικοποιημένης εκπαίδευσης και το χάσμα μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης.
Από την άλλη πλευρά, οι συντηρητικοί ψηφοφόροι έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αυξημένη μετανάστευση και υπάρχουν ανησυχίες για τον νόμο και την τάξη που πυροδοτήθηκαν από τις διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα και τις βίαιες συγκρούσεις μεταξύ της αστυνομίας και των αυτόχθονων ομάδων Μαπούτσε στο νότο της χώρας.