Οι εκλογές είναι σαν τα γενέθλια. Είθισται δηλαδή σ’ αυτές ένας απολογισμός των πεπραγμένων τόσο της κυβέρνησης συνολικά όσο και του κάθε υπουργείου ξεχωριστά. Αραγε η κ. Μενδώνη θα διαπιστώσει το τεράστιο έλλειμμα στον ισολογισμό της ή μήπως δεν εμπίπτει στις δικές της αρμοδιότητες; Η ανακοίνωση για το επικείμενο κλείσιμο τριών κινηματογράφων στο κέντρο της Αθήνας είναι πρώτα απ’ όλα αντιφατική. Οι ίδιες διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου που επικαλείται επέτρεψαν στους προκατόχους της να ανακηρύξουν διατηρητέα το Θέατρο Ολύμπια, όπου στεγαζόταν η Λυρική Σκηνή, το Μετροπόλιταν και την Αλκυονίδα. Προκαλεί ωστόσο θυμηδία η επίκληση στη νομιμότητα όταν έχει τσιμεντωθεί η Ακρόπολη, όταν καμαρώνει για τα ειδώλια της συλλογής Στερν, αποδεδειγμένα προϊόν αρχαιοκαπηλίας, όταν διενεργεί κλειστούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο επειδή έτσι προστάζει το αφεντικό-χρηματοδότης. Δεν βρήκε ούτε μία παραπανίσια λέξη να πει για το Ιντεάλ, το Αστορ και την Ιριδα που υπήρξαν εστίες πολιτισμού, χώροι όπου έσμιγαν οι ανθρώπινες ανάσες, όπου οι θεατές βούρκωναν ή γελούσαν ταυτιζόμενοι με τους ήρωες της μεγάλης οθόνης. Δεν βρέθηκε όμως και κανείς να της θυμίσει ότι η Μερκούρη είχε προλάβει να προωθήσει το νομοσχέδιο για τη διάσωση των θερινών σινεμά, ώστε να συνεχίσουν να μυρίζουν αγιόκλημα και γιασεμιά και όχι φέτα από μια πιθανή χρήση τους ως σουπερμάρκετ.
Τα εκατοντάδες άτομα που βρέθηκαν τις προάλλες έξω από το Αστορ δεν υπερασπίστηκαν τη νοσταλγία της νιότης τους ούτε την ανάκληση της προσωπικής μνήμης, όπως συμβαίνει στον Προυστ από ένα τυχαίο αντικείμενο. Απεναντίας, αμύνθηκαν για ένα μέλλον στο οποίο η επελαύνουσα παγκοσμιοποίηση έχει πλέον τη δύναμη να κατασκευάζει τον δικό της «πολιτισμό», μαζικό και άχρονο. Αμύνθηκαν απέναντι στην αλλοτριωμένη βίωση του χώρου και την έκπτωση της αστικής εμπειρίας για να ανήκει ο δημόσιος χώρος στους πολίτες και όχι στους τουρίστες.
Η απαξίωση του πολιτισμού, ειδικά στο κέντρο της πρωτεύουσας, δεν φαίνεται μόνο από τις εξελίξεις στους κινηματογράφους. Η Στοά Αρσακείου με την κάποτε ακμάζουσα Στοά του Βιβλίου μοιάζει έρημη χώρα, με ενοίκους τοξικομανείς και σκουπίδια. Σαν πρόσωπο που χάθηκε κι έγινε σέπια φωτογραφία σε σκονισμένα σαλόνια. Ο ξυλοδαρμός του αρχαιολόγου στη Μύκονο είναι απλώς το σύμπτωμα μιας καταστροφικής τάσης για οτιδήποτε έχει αποθηκευτεί στον σκληρό δίσκο της Ιστορίας. Δίπλα στην τοποθεσία Διακόφτης, όπου ανακαλύφθηκαν κατάλοιπα πρωτοκυκλαδικού οικισμού,
έχει κτιστεί βίλα με τρεις πισίνες. Βέβαια για όλα υπάρχουν λύσεις. Θα μπορούσε το Nammos να ενοικιάζει τον αρχαιολογικό χώρο και να διοργανώνει εκεί κάθε μήνα ένα πάρτι.
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, που είχε μελετήσει τους δρόμους και τα κτίρια του Παρισιού, είχε επισημάνει τους κινδύνους από την έλλειψη σεβασμού στα τοπόσημα μιας πόλης. «Στον πίνακα “Angelus Novus” ένας άγγελος είναι έτοιμος να απομακρυνθεί από κάπου. Οπου εμείς βλέπουμε μια αλυσίδα γεγονότων, εκείνος βλέπει μία μοναδική καταστροφή, που συσσωρεύει αδιάκοπα ερείπια επί ερειπίων. Μια θύελλα όμως σηκώνεται που τον ωθεί ακαταμάχητα προς το μέλλον, ενώ ο σωρός από τα ερείπια υψώνεται μπροστά του. Αυτό που εμείς αποκαλούμε πρόοδο, είναι αυτή η θύελλα».
Σε ελεύθερη μετάφραση, ό,τι αποτελεί ανιστόρητη επένδυση είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε.
*H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
