Προνομιακό πεδίο ο χώρος του πολιτισμού για τον ΣΥΡΙΖΑ και πολλές ήταν οι προσδοκίες με την ανάληψη της διακυβέρνησης τον Γενάρη του 2015.
Κλήθηκε η νέα κυβέρνηση, να διαχειρισθεί έναν χώρο με παράδοση σε έργο δημιουργικό. Άξιοι ή μη οι προηγούμενοι υπουργοί πολιτισμού από την μεταπολίτευση και εδώ, είχαν γενναία στήριξη από χρήμα που εισέρρεε στα ταμεία του υπουργείου κυρίως από τα έσοδα του ΟΠΑΠ. Ο αθλητισμός, στήριζε θέατρα, ορχήστρες, μπαλέτα, αλλά και πανηγύρια. Γνωστές ήταν οι «επιχορηγήσεις» σε ξωκλήσια και τοπικούς συλλόγους, συνήθως της εκλογικής περιφέρειας του υπουργού. Οι πολιτικές επιλογές για τους επικεφαλής των εποπτευομένων φορέων εξασφάλιζαν και τις ανάλογες διευκολύνσεις σε προσλήψεις και άλλες εξυπηρετήσεις.
Έως ότου ήρθε η κρίση και τα χρήματα στέρεψαν, ο ΟΠΑΠ πουλήθηκε και πιά η πολιτιστική πολιτική έχασε τις παχυλές ενισχύσεις της. Η νέα κυβέρνηση είχε να χειρισθεί θεσμούς που στάθηκαν στα πόδια τους και μεγαλούργησαν με χρήματα του δημοσίου που πιά δεν υπήρχαν. Έπρεπε να οργανωθεί ένα νέο σχέδιο για τον πολιτισμό. Με προσπάθεια υπέρβασης από την κρίση, με διαφορετικά μέσα.
Τι κατάφερε αυτό το διάστημα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ στον πολιτισμό; Κατά τη γνώμη μου πολλά, που όμως δεν φτάνουν. Όχι μόνο γιατί οι ανάγκες είναι μεγάλες, αλλά επειδή οι πολίτες περιμένουν πολλά από τον ΣΥΡΙΖΑ και καλά κάνουν.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα που κληρονομήθηκαν, ήταν το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με τα 350 εκατομμύρια χρέος. Προηγούμενη κυβέρνηση, με υπογραφές εννέα υπουργών του ΠΑΣΟΚ, είχε καταστήσει το ελληνικό δημόσιο, τον ελληνικό λαό δηλαδή, τριτεγγυητή σε αυτά τα χρέη. Θέλαμε δεν θέλαμε ήμασταν υπεύθυνοι ως δημόσιο, για αυτό το αστρονομικό ποσόν. Αποφασίσθηκε λοιπόν να περάσει στο δημόσιο ο οργανισμός, μιας και ούτως ή άλλως αυτό θα πλήρωνε. Σε όλο αυτό το διάστημα, μακριά από τις ξιπασμένες «γκλαμουριές» του παρελθόντος, πρέπει να παραδεχθούμε πως το Μέγαρο, παρουσιάζει ένα σπουδαίο ποιοτικό πρόγραμμα, ανοίγοντας τις πύλες του στο πλατύ κοινό, με δωρεάν είσοδο ή φθηνό εισιτήριο. Αμέσως μετά, οριστικοποιήθηκε η ένταξη στο ελληνικό δημόσιο του Ιδρύματος Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος. Οι εγκαταστάσεις και οι δραστηριότητες του, τιμούν και ανεβάζουν το επίπεδο του πολιτισμού στη χώρα μας.
Στα κρατικά θέατρα επιλέχθηκαν διευθυντές με μόνο κριτήριο την προσφορά και το επίπεδό τους. Μακριά από κομματικές ή άλλες επιλήψιμες επιλογές. Το ίδιο και στο Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου. Μετά από πολλά χρόνια μάλιστα επανήλθαν οι επιχορηγήσεις για θέατρα και καλλιτεχνικές ομάδες, πάλι χωρίς ίχνος κομματικών κριτηρίων. Η επιμονή σε αυτό το στοιχείο, έχει την αιτία της σε όσα ζήσαμε μεταπολιτευτικά από ένα σωρό κομματικοδίαιτους επιχορηγούμενους. Πλάι σε άξιους δημιουργούς, πάντα «βόλευαν» οι κυβερνήσεις του παρελθόντος και τα «δικά τους παιδιά». Το Εθνικό, το ΚΘΒΕ, το Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, η Λυρική Σκηνή και άλλοι εποπτευόμενοι από το Υπουργείο Πολιτισμού φορείς παράγουν έργο σοβαρό και λειτουργούν πιά με διαφάνεια.
Θεσμοθετήθηκαν γι αυτό, θέσεις Οικονομικών Διευθυντών στους εποπτευόμενους φορείς του ΥΠΠΟ, ώστε να βρίσκονται σε αυτές τις καίριες θέσεις ειδικοί επιστήμονες και ώστε οι καλλιτεχνικοί διευθυντές να αφιερώνονται απερίσπαστοι στο έργο τους. Περιλήφθηκαν στο ΕΣΠΑ 2014 – 2020 προγράμματα πολιτισμού αξιοποιώντας πόρους από την ΕΕ.
Με συμφωνία με την Κίνα, δημιουργούνται Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο στο Πεκίνο και Κινεζικό Πολιτιστικό Κέντρο στην Αθήνα.
Η παρούσα κυβέρνηση ανέλαβε ακόμα να εξυγιάνει τον χώρο των Πνευματικών Δικαιωμάτων. Μια πονεμένη ιστορία, όπου οι δημιουργοί, συνθέτες και στιχουργοί, εγκλωβισμένοι στην παντοκρατορία της ΑΕΠΙ, απεγνωσμένα αναζητούσαν δικαιοσύνη και διαφάνεια.
Η κυβέρνηση, παρέδωσε έναν υποδειγματικό νόμο για τα πνευματικά δικαιώματα, ενώ με την τοποθέτηση Επιτρόπου στην καταρρέουσα ΑΕΠΙ, προσπαθεί να σώσει ότι είναι δυνατόν προς όφελος των δημιουργών. Τις προηγούμενες μέρες με νομοθετική ρύθμιση που προώθησε και ο γράφων, μοιράσθηκαν πέντε εκατομμύρια ευρώ σε δικαιούχους.
Στον πολύπαθο χώρο του θεάτρου με την τεράστια ανεργία, έκανε αυτό που μπορούσε, ανατρέποντας και μνημονιακές πολιτικές. Η ανεργία στους ηθοποιούς είναι γύρω στα 90%. Οι πολλές παραστάσεις δεν συνεπάγονται αμοιβές ή έστω ανάλογες αμοιβές. Οι ηθοποιοί μετά την κατάργηση της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας αμείβονται ως ωρομίσθιοι με 3,5 ευρώ την ώρα, δηλαδή 7 ευρώ την παράσταση! Η κυβέρνηση υπέγραψε Συλλογικές Συμβάσεις στα κρατικά θέατρα και με τους ηθοποιούς και με τους τεχνικούς, αποδίδοντας τους μισθούς που δικαιούνται οι εργαζόμενοι. Μετά τον Αύγουστο του ΄18, ακολουθούν επιτέλους και οι Συμβάσεις με το «ελεύθερο» θέατρο.
Υπάρχουν και άλλες δράσεις που δεν χωρούν σε αυτό το μικρό σημείωμα. Φθάνουν; Όχι. Είναι πολλά ακόμα που μας περιμένουν. ΔΗΠΕΘΕ, καλλιτεχνική εκπαίδευση, τοπικά φεστιβάλ, παραδοσιακός πολιτιστικός πλούτος, χορός, κινηματογράφος, το βιβλίο και άλλα πολλά.
Βγαίνοντας από την σκληρή δημοσιονομική επιτροπεία πολλές είναι οι ανάγκες που περιμένουν. Ο πολιτισμός, είναι ανάγκη σημαντική, ανάγκη ζωής.
(Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, Περιφέρειας Αττικής)