Η 19η Μαΐου, Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, έχει θεσπιστεί για την απόδοση τιμών στα τραγικά θύματα, αλλά και για να μας θυμίζει ακριβώς μια εκκρεμότητα: Το γεγονός ότι η γενοκτονία αυτή δεν είναι διεθνώς αναγνωρισμένη από όλους.
Οπότε χρειάζεται μια δέσμευση ότι και το Ελληνικό Κοινοβούλιο θα
αναλάβει σύντονη διεθνή δράση για αυτόν τον σκοπό, αλλά και ο ευρύτερος
Ελληνισμός, εγχώριος και απόδημος, θα συνδράμουν ομοψύχως στον αγώνα που
δίνει ο οργανωμένος ποντιακός χώρος για αυτή τη διεθνή αναγνώριση.
Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τι συνέβη την περίοδο 1914-1923. Πώς χάθηκαν ελληνικές κοινότητες που βρίσκονταν στην περιοχή για τρεις χιλιετίες, διατηρώντας πανάρχαια ελληνικά έθιμα και πολιτισμικά στοιχεία. Περί τους 353.000 Έλληνες του Πόντου εκτοπίστηκαν και εξολοθρεύτηκαν με μαζικές σφαγές, εν ψυχρώ φόνους, αλλά και με επιτηδευμένη έκθεση σε εξουθενωτικές κακουχίες, σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια και εξοντωτική καταναγκαστική εργασία. Αιτία ήταν η επιχείρηση εθνικής καθαρότητας της Τουρκίας κατά τη μετάβασή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο νεώτερο τουρκικό κράτος στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αμέσως μετά με την επιβολή του Κεμαλισμού ως το 1923. Μια εθνική καθαρότητα που την πλήρωσαν οι γηγενείς Έλληνες του Πόντου, οι οποίοι αποτελούσαν έναν από τους αρχαιότερους πληθυσμούς που είχε ακμάσει στην περιοχή.
Η δέσμευση για μνήμη της γενοκτονίας είναι μια κίνηση όχι μόνο προς το παρελθόν, αλλά και προς το μέλλον. Το να μνημονεύει η ανθρωπότητα τα πολύ τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος είναι ο μόνος τρόπος να μην τα διαπράξει ξανά. Εν προκειμένω, οι Πόντιοι ήταν τα θύματα μιας ορισμένης αντίληψης περί εθνικής καθαρότητας, η οποία επιβάλλεται να καταστεί παρωχημένη. Ενώ η εθνική και εθνοτική ιδιοπροσωπία είναι γόνιμο πολιτισμικό στοιχείο, που αποτελεί συλλογικών δικαίωμα των εθνών και εθνοτήτων, μια ορισμένη φασίζουσα ιδεολογία και πρακτική που φιλοδοξεί σε απόλυτη ομοιογένεια εντός ενός εθνικού κράτους έχει ως αποτέλεσμα όλες τις μεγάλες γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις, των οποίων γίναμε μάρτυρες κατά τον 20ο αιώνα. Η μνήμη των γεγονότων αυτών γενοκτονίας μας διανοίγει σε κοινωνίες, οι οποίες θα είναι ανοικτές στην εθνοτική και πολιτισμική διαφορά χωρίς αξιώσεις μιας φυλετικής καθαρότητας, η οποία οδήγησε στα μεγάλα μαζικά εγκλήματα του προηγούμενου αιώνα.
Οι κοινότητες των Ποντίων αποτελούν ένα θετικό παράδειγμα, καθώς κατάφεραν να ανθίσουν παγκοσμίως μέσα σε δύσκολες συνθήκες ενσωμάτωσης, ακριβώς με το να διατηρήσουν ιδιαίτερες πολιτισμικές συνήθειες και τις μνήμες των τραυμάτων. Αυτή η δυνατότητα επιβίωσης των πολιτισμικών κοινοτήτων μέσα σε προοδευτικές κοινωνίες, που το μόνο που δεν θα ανέχονται είναι η μη ανοχή, είναι το μεγάλο στοίχημα του αιώνα μας. Ένα στοίχημα με την ιστορική μνήμη ως σύμμαχό μας.
Καθώς είμαι η πρώτη παλιννοστούσα Πόντια βουλευτής στο Κοινοβούλιο με καταγωγή από Πόντιους Έλληνες της Ρωσίας, η καταγωγή αυτή έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ευαισθησία μου για τα προβλήματα των μειονοτήτων, για όλους όσους έχουν εμπλακεί σε τραγωδίες της Ιστορίας χωρίς να είναι υπαίτιοι. Το 1993 ήρθαμε οικογενειακώς στην Ελλάδα από το Καζακστάν. Από όταν ήμουν μικρή κρατούσαμε τις παραδόσεις των Ποντίων. Ζητούσα από τον παππού μου τον Ευτύχη να μάθω για όλα τα ιστορικά γεγονότα και τις δοκιμασίες που έχουν περάσει οι Πόντιοι στις διώξεις και τις περιπλανήσεις τους, αλλά και στην ενσωμάτωσή τους στην Ελλάδα. Η ιστορική αναδρομή και μνήμη είναι ένα κρίσιμο ζήτημα παιδείας ενάντια σε προσπάθειες αποδόμησης της τραγικής, αλλά και ελπιδοφόρας ιστορικής διαδρομής των Ποντίων. Είναι μια αναγκαία σύμμαχος στην προσπάθεια σχηματισμού πιο προοδευτικών και ανοικτών κοινωνιών στο μέλλον.
H Μαρία Απατζίδη είναι βουλευτής Ανατολικής Αττικής με το ΜέΡΑ25