Φως στο τούνελ ψάχνει όλος ο επιστημονικός κόσμος που εδώ και δύο μήνες κολυμπάει σε αχαρτογράφητα νερά αντιμετωπίζοντας μια πανδημία με χιλιάδες νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες κρούσματα· στο πέρασμά της λυγίζει συστήματα υγείας αλλά και την παγκόσμια οικονομία.
Για τον νέο κορονοϊό μάθαμε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2019. Λίγους μήνες αργότερα η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει καταγράψει σημαντική πρόοδο σε ό,τι αφορά τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της νόσου αλλά και την ανακάλυψη εμβολίου. «Το θέμα είναι το εμβόλιο να μπορέσει να είναι έτοιμο για το φθινόπωρο» λέει στο Documento ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος, προσδιορίζοντας τα χρονικά περιθώρια που έχουν στη διάθεσή τους οι ερευνητές για να μη ζήσουμε ακόμη σκληρότερες καταστάσεις από τον επόμενο χειμώνα.
Την ίδια ώρα η επιστημονική κοινότητα κάνει αγώνα δρόμου προσπαθώντας να σώσει ανθρώπινες ζωές, προσφέροντας στους ασθενείς αντιιικά φάρμακα που χορηγούνται σε άλλες ασθένειες, ορισμένα από τα οποία φαίνεται να έχουν αποτέλεσμα. Φαρμακευτική αντιμετώπιση Από την πρώτη γραμμή της μάχης δεν λείπουν οι επιστήμονες του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Ομάδα καθηγητών από την Ιατρική Αθηνών σε συνεργασία με επιτροπή λοιμωξιολόγων που ασχολείται με τον κορονοϊό, με ανοσολόγους και ρευματολόγους αλλά και με επιστήμονες από το εξωτερικό βρίσκονται κοντά σε κάτι που θα βοηθήσει ασθενείς με επιδείνωση της υγείας τους κατά την πέμπτη-έβδομη ημέρα.
Αυτήν τη συμπεριφορά του ιού χαρακτήρισε «απίστευτη» ο λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας, καθώς αυτοί οι νοσούντες «ξαφνικά εμφανίζουν μια καταιγίδα κυτταροκινών, ένα υπερφλεγμονώδες σύνδρομο για το οποίο υπήρξε και μια πρόταση από το Πανεπιστήμιο Αθηνών για ειδική παρέμβαση, η οποία θα είναι ίσως και πρωτοπόρα στον κόσμο». Οπως δήλωσε στο Documento ο πρύτανης Θ. Δημόπουλος, «υπάρχει περίπτωση να ξεκινήσει στο πλαίσιο κάποιας μελέτης η χρησιμοποίηση μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι κυτοκινών, των οποίων η παραγωγή όταν αυξάνεται πολύ δημιουργεί έντονη φλεγμονή και μπορεί να προκαλέσει πολύ σημαντικές βλάβες σε διάφορα όργανα».
Ο κ. Δημόπουλος εξηγεί ότι ήδη χρησιμοποιείται «χλωροκίνη, η οποία εμποδίζει τη σύνδεση του κορονοϊού όσο γίνεται με τα αναπνευστικά κύτταρα των κυψελίδων των πνευμόνων, διότι εκεί μπαίνει ο κορονοϊός και δημιουργεί το πρόβλημα και την πνευμονία». Σύμφωνα με τον πρύτανη του ΕΚΠΑ, «εξετάζεται επιπλέον η δράση πάρα πολλών ήδη γνωστών αντιιικών φαρμάκων. Υπάρχει το γιαπωνέζικο φάρμακο Favipiravir, το οποίο έδειξε ότι βοηθάει με την έννοια ότι επιτάχυνε την πτώση του πυρετού και την ανάκαμψη από τον ιό. Αυτό το φάρμακο είχε γίνει απόπειρα να χρησιμοποιηθεί για τον Εμπολα χωρίς να είναι ιδιαίτερα αποδοτικό». Κινέζος αξιωματούχος αναφερόμενος στη συγκεκριμένη ουσία δήλωσε ότι είναι ασφαλής και αναμφίβολα αποτελεσματική, όπως προέκυψε από κλινική μελέτη με 340 ασθενείς σε Γουχάν και Σεζέν.
Οσοι έλαβαν το φάρμακο ήταν αρνητικοί στον ιό τέσσερις ημέρες μετά την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής. Ερωτώμενος για τη χρήση αντιφλεγμονωδών, ο κ. Δημόπουλος ανέφερε ότι «χωρίς να είναι απόλυτα σίγουρο, η σύσταση είναι να αποφεύγουμε τη χορήγησή τους για την αντιμετώπιση του πυρετού με την έννοια ότι έχουν περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τα απλά αντιπυρετικά όπως είναι η παρακεταμόλη ή ακεταμινοφαίνη και υπάρχει το ενδεχόμενο να δημιουργούν προβλήματα με την αντιφλεγμονώδη δράση, δηλαδή να μην αφήνουν τον οργανισμό να κάνει κάποια αντίδραση προς τον ιό».
Η χλωροκίνη Ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα κλινικής μελέτης στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Μολυσματικών Ασθενειών της Μασσαλίας. Η ομάδα του μικροβιολόγου – λοιμωξιολόγου Ντιντιέ Ραούλτ ανακοίνωσε ότι η χορήγηση χλωροκίνης συμβαδίζει με τη ραγδαία και αποτελεσματική επίσπευση της διαδικασίας ανάρρωσης αλλά και με τη μείωση του διαστήματος κατά το οποίο οι ασθενείς μεταδίδουν τον ιό. Με το συγκεκριμένο αντιιικό, που χορηγείται ήδη με πολύ καλά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ελονοσίας, 90% όσων λάμβαναν χλωροκίνη για έξι ημέρες εμφανίστηκαν αρνητικοί στον ιό.
«Δεν θέλω να πω ότι η χλωροκίνη δεν είναι αποτελεσματική, αλλά με τον τρόπο που διεξάχθηκε η μελέτη δεν έχουμε προχωρήσει ούτε βήμα» αντέτεινε ο καθηγητής Ιολογίας και επικεφαλής του Ινστιτούτου Ιολογίας του πανεπιστημιακού νοσοκομείου του Βερολίνου Κρίστιαν Ντρόστεν. Αφού εξήγησε ότι η σύνθεση της ομάδας ασθενών που λάμβαναν φαρμακευτική αγωγή διέφερε σημαντικά από εκείνη της ομάδας ελέγχου, επισήμανε ότι κριτήριο μέτρησης και παρακολούθησης στη μελέτη της Μασσαλίας ήταν η ύπαρξη στον λάρυγγα και όχι στους πνεύμονες. Από τη στενή παρακολούθηση άλλων ασθενών που δεν έχουν λάβει φαρμακευτική αγωγή γνωρίζουμε ότι ο ιός μετακινείται από τον λάρυγγα στους πνεύμονες κατά την εξέλιξη της νόσου.
Με άλλα λόγια, δεδομένου ότι η εξαφάνιση του ιού από τον λάρυγγα παρατηρείται κατά την πρόοδο της νόσου σε όλους τους ασθενείς και λαμβάνοντας υπόψη ότι παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών αναρρώνει χωρίς να έχει λάβει κάποια φαρμακευτική αγωγή, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε εάν η ανάρρωση συνδέεται με τη χλωροκίνη ή όχι. Πάντως ο εξειδικευμένος στους πρωτοεμφανιζόμενους ιούς καθηγητής Ντρόστεν, που ταυτοποίησε τον SARS το 2003, διευκρίνισε ότι τα συγκεκριμένα δεδομένα δεν είναι κακόβουλα αλλά αναμενόμενα σε νόσους για την εξέλιξη των οποίων προκύπτουν καθημερινά νέα στοιχεία και λεπτομέρειες.
Επίσης, στο πλαίσιο εργαστηριακών μελετών η αντιιική φαρμακευτική ουσία ρεμδεσιβίρη, η δράση της οποίας έχει ερευνηθεί κυρίως για την αντιμετώπιση του ιού Εμπολα, έχει φανεί αποτελεσματική κατά του νέου κορονοϊού. Η πρώτη κλινική μελέτη για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της ουσίας έχει ήδη ξεκινήσει από το εθνικό ινστιτούτο αλλεργιών και λοιμωδών νόσων των ΗΠΑ. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι τα θετικά αποτελέσματα εργαστηριακών μελετών δεν εγγυώνται την επιτυχία και της κλινικής μελέτης. Ο αρχικά ελπιδοφόρος συνδυασμός φαρμάκων κατά του HIV, των Lopinavir και Ritonavir, γνωστός ως Kaletra, «δεν επέφερε κανένα όφελος» αναφέρουν Κινέζοι επιστήμονες. Εμβολιασμός και ανοσία Νέα δεδομένα σχετικά με την ανάπτυξη ανοσίας του οργανισμού ενάντια στη νόσο Covid-19 φέρνει έρευνα της Κινεζικής Ακαδημίας Ιατρικών Σπουδών.
Στο πείραμά τους οι Κινέζοι επιστήμονες μετέδωσαν τον ιό σε μακάκους, αφήνοντας τη νόσο να εξελιχθεί. Κατά τη νεκροψία ενός πιθήκου διαπιστώθηκε ότι οι βλάβες του οργανισμού ήταν ίδιες με αυτές που έχουν καταγραφεί σε ασθενείς. Μετά την πλήρη ανάρρωσή τους οι ερευνητές εξέθεσαν τους υπόλοιπους μακάκους σε δόση του νέου κορονοϊού κατά ένα εκατομμύριο φορές ισχυρότερη. Κανένα από τα ζώα δεν προσβλήθηκε εκ νέου από τον ιό.
Η καταγραφή και επιστημονική διερεύνηση της διαδικασίας ανάπτυξης φυσικής ανοσίας του οργανισμού είναι εξαιρετικά σημαντική για την ανακάλυψη εμβολίου, υπογράμμισε ο καθηγητής Ντρόστεν στη δημόσια ραδιοφωνία της Γερμανίας, ο οποίος μαζί με την ομάδα του είχε παρασκευάσει και το τεστ για την ταυτοποίηση του ιού που χρησιμοποιείται παγκοσμίως από τα μέσα Ιανουαρίου. Εξέφρασε την εκτίμηση ότι η ανοσία που παρατηρήθηκε στον οργανισμό των μακάκων, «τουλάχιστον για το διάστημα που διαρκεί η πανδημία, αλλά μάλλον και για κάποιο περαιτέρω», προφυλάσσει και τον ανθρώπινο οργανισμό.
Επιπλέον, η παρακολούθηση και στενή καταγραφή της εξέλιξης της νόσου στους πρώτους Γερμανούς ασθενείς που είχαν τεθεί σε απομόνωση στο νοσοκομείο του Μονάχου έδειξε ότι στην περίπτωση της Covid-19 η ανάπτυξη αντισωμάτων προχωρά σημαντικά πιο γρήγορα απ’ ό,τι στην περίπτωση του συγγενούς κορονοϊού SARS. Στο στάδιο προετοιμασίας βρίσκονται κλινικές μελέτες για τη συστηματική παρακολούθηση εργαστηριακά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων που έχουν αναρρώσει. Στόχος των ερευνών είναι να εξαχθούν και να πολλαπλασιαστούν τα αντισώματα στο αίμα ασθενών που έχουν αναρρώσει, προκειμένου να χορηγηθούν σε νοσούντες ο οργανισμός των οποίων δεν έχει αναπτύξει ακόμη άμυνες κατά του ιού.
9 μύθοι για τον ιό της Covid-19
Μια σειρά από διαδεδομένους μύθους που κυκλοφορούν ευρέως στο διαδίκτυο καταρρίπτει μέσω του λογαριασμού του στο Twitter ο επικεφαλής του προγράμματος ποιότητας και ασφάλειας και του τμήματος λοιμωδών νόσων του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ Φαχίμ Γιούνις.
Ο γιατρός και η ομάδα του αναπτύσσουν προγράμματα που αποτρέπουν ενδονοσοκομειακές μεταδιδόμενες λοιμώξεις. Ο ίδιος έχει λάβει τιμητικές διακρίσεις και έχει βραβευτεί για την προσφορά του.
01 Αποκτά ανοσία ένας ασθενής που έχει ξεπεράσει τον ιό; Με σιγουριά θα γνωρίζουμε το 2021. Ωστόσο εάν μου βάζατε το περίστροφο στον κρόταφο, θα έλεγα ότι είναι πολύ πιθανό άτομα που έχουν νοσήσει να αποκτήσουν ανοσία. Δεν είμαστε όμως σίγουροι πόσο θα κρατήσει η ανοσία.
02 Ο ιός ευδοκιμεί σε κρύα ιγμόρεια. Επομένως αν φυσήξει κάποιος τη μύτη του με ζεστό αέρα ο ιός σκοτώνεται. Είναι ψευδές. Η μύτη μας φέρει βακτήρια ως μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας. Αυτά μπορεί να μπερδευτούν.
03 Η ιβουπροφαίνη σκοτώνει τον ιό της νόσου Covid-19. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε το Tylenol; Κι αυτό είναι ψευδές. Δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αποδεικνύει αυτή την απερισκεψία.
04 Πρέπει να μένουμε σπίτι. Το να βγαίνουμε για τρέξιμο είναι ριψοκίνδυνο; Πηγαίνετε, τρέξτε, γελάστε. Απλώς μην πηγαίνετε με πολλούς άλλους μαζί. Ο αέρας μας δεν έχει μολυνθεί από τον κορονοϊό.
05 Με το που νιώσουμε βήχα ή πονόλαιμο πρέπει αμέσως να πάμε σε νοσοκομείο για εξέταση; Δεν ξέρω. Το πιο πιθανό είναι να έχετε μια απλή εποχική γρίπη. Μείνετε σπίτι. Στα νοσοκομεία δεν θα σας κάνουν τεστ και το πιο πιθανό είναι να περιμένετε στην ουρά για ώρες.
06 Μπορεί ο ιός να μεταλλαχθεί και να μετατραπεί σε αερομεταφερόμενο; Οχι. Ακόμη και όταν οι ιοί μεταλλάσσονται, ο τρόπος μετάδοσής τους δεν αλλάζει. Ο ιός της γρίπης για παράδειγμα έχει μεταλλαχθεί πολλές φορές.
07 Ο ιός μεταδίδεται από τα κατοικίδια ζώα; Εξαιρετικά απίθανο. Δεν υπάρχει καμία αναφορά τέτοιου είδους για κατοικίδια που νόσησαν από τον κορονοϊό. Ωστόσο θα πρέπει να ακολουθούνται οι ορθοί κανόνες υγιεινής.
08 Το σκόρδο, οι μπανάνες και η βιταμίνη C προστατεύουν από τον κορονοϊό; Οι μπανάνες είναι ωραίο φρούτο και το σκόρδο ωραίο λαχανικό. Αλλά όχι. Δεν υπάρχουν κλινικές δοκιμές που να δείχνουν ότι έχουν δραστικότητα κατά της Covid-19. Οσο για τη βιταμίνη C, δεν είναι καν φρούτο ή λαχανικό!
09 Ο συνεργάτης του πατέρα μου προσβλήθηκε από τον ιό. Κινδυνεύω κι εγώ; Οχι. Εάν εκτίθεστε σε κάποιον που εκτέθηκε σε κάποιον με κορονοϊό είστε εντάξει. Βαγγέλης Τριάντης
Οι φαρμακευτικές
Η γερμανική φαρμακευτική εταιρεία CureVac, η οποία χρηματοδοτείται με 80 εκατ. ευρώ από την Κομισιόν για την παρασκευή εμβολίου, ανακοίνωσε ότι αναμένεται να ξεκινήσουν κλινικές μελέτες τον Ιούνιο. Πάντως η πρώτη κλινική μελέτη ξεκίνησε στις ΗΠΑ στις 16 Μαρτίου. Διεξάγεται από το Kaiser Permanente Washington Health Research Institute στο Σιάτλ, οι επιστήμονες του οποίου εξετάζουν την ασφάλεια του παραγόμενου εμβολίου από τη Moderna Inc. Αμφότερα τα υπό παρασκευή εμβόλια βασίζονται στη χρήση γενετικού υλικού, συγκεκριμένα σε μόρια αγγελιαφόρου RNA.
Η ταχύτητα των επιστημόνων δεν έχει προηγούμενο και είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι μπορούσαν να αξιοποιήσουν πολλές πληροφορίες από τη διερεύνηση των MERS και SARS. Ο αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Μπάρνεϊ Γκράχαμ δήλωσε στους «New York Times»: «Εάν η αιτία της πανδημίας ήταν κάποια άλλη κατηγορία ιού, η παρασκευή εμβολίου θα είχε αργήσει πολλούς μήνες».
